مشتری

مشتری (سیاره). مُشتَری[ ۱۰] یا هُرمُز[ ۱۱] ( که به نام های بِرجیس، اورمزد، زاوش، ژوپیتر نیز شناخته می شود ) ، بزرگ ترین سیاره در منظومهٔ شمسی است. این سیارهٔ غول گازی با جرم یک هزارم خورشید است، ولی جرمی دو و نیم برابر تمامی دیگر سیاره های منظومهٔ شمسی دارد و دومین جسم در منظومهٔ شمسی بر پایهٔ جرم و حجم است. از نظر دوری از خورشید، مشتری پنجمین سیاره پس از تیر، ناهید، زمین و بهرام است. این سیاره یک سیاره گازی است که از هیدروژن و هلیم تشکیل شده است و هیچ سطح جامدی ندارد. مشتری دارای چندین حلقه و بیش از صد قمر است
در یک نگاه کوتاه، مشتری ( هُرمُز ) چهارمین جسم درخشان در آسمان پس از خورشید، ماه و زهره است. اگرچه گهگاه مریخ ( بهرام ) درخشان تر به نظر می آید. به کمک دوربین دوچشمی برخی از قمرهای مشتری نیز قابل دیدن می باشند.
جرم مشتری ۲٫۵ بار از مجموع جرم دیگر سیاره های منظومهٔ شمسی بیشتر است. جرم مشتری ۳۱۸ بار بیشتر از جرم زمین است. قطر آن ۱۱ برابر قطر زمین است. مشتری می تواند ۱٬۳۰۰ زمین را در خود جای دهد. میانگین دوری آن از خورشید در حدود ۷۷۸ میلیون و ۵۰۰ هزار کیلومتر است یعنی بیشتر از ۵ برابر دوری زمین از خورشید. ستاره شناسان با تلسکوپ های برپاشده در زمین و ماهواره هایی که در مدار زمین می گردند به بررسی مشتری می پردازند. ایالات متحده تا کنون ۶ فضاپیمای بدون سرنشین را به مشتری فرستاده است.
در ژوئیهٔ ۱۹۹۴، هنگامی که ۲۱ تکه از دنباله دار شومیکر - لوی ۹ با هواکرهٔ مشتری برخورد کرد، ستاره شناسان شاهد رویدادی بسیار تماشایی بودند. این برخورد برانگیزاننده انفجارهای سهمناکی شد که پاره ای از آن ها قطری بزرگ تر از قطر زمین داشتند.
جرم مشتری به تنهایی ۲٫۵ برابر جرم تمام سیاره های دیگر در منظومهٔ خورشیدی است. نسبت جرم این سیاره به اندازه ای است که مرکز سنگینی سراسری آن با خورشید بالاتر از سطح خورشید، در ۱٬۰۶۸ برابر شعاع خورشید ( فاصله از مرکز خورشید ) قرار می گیرد. حجم مشتری ۱٬۳۲۱ برابر حجم زمین و جرم آن تنها ۳۱۸٫۵ برابر زمین است. این نسبت، زمین را به طور قابل توجهی متراکم تر از مشتری نشان می دهد. [ ۱۲] شعاع مشتری حدود یک دهم شعاع خورشید است و جرم آن ۰٫۰۰۱ برابر جرم خورشید است، بنابراین چگالی این دو با هم مشابه است. [ ۱۳]
مشتری در یک مدار کم وبیش بیضی شکل به دور خورشید می چرخد. هر دور، نزدیک به ۱۲ سال زمینی به درازا می کشد. همچنان که سیاره به دور خورشید می گردد، به دور محورٍ فرضی خود نیز می گردد. چرخش مشتری به دور خود تندتر از هر سیاره دیگری در منظومه شمسی است. تنها ۹ ساعت و ۵۶ دقیقه نیاز است تا مشتری یک بار به دور خود بچرخد.

مشتری (مجارستان). مشتری ( به مجاری: Mesteri ) یک شهرداری در مجارستان است که در واش واقع شده است. [ ۱] مشتری ۱۱٫۷۱ کیلومتر مربع مساحت و ۲۷۹ نفر جمعیت دارد.

مُشتری (Jupiter)
مُشتری
(یا: هرمزد، برجیس) پنجمین سیارهاز خورشید، و بزرگ ترین سیارۀ منظومۀ خورشیدی، با جرمی برابر ۷۰ درصد مجموع جرم سایر سیاره ها، و ۳۱۸ برابر جرم زمین. ویژگی اصلی مشتری لکۀ سرخ بزرگیا ابری از گاز به پهنای ۱۴هزار کیلومتر و درازای ۳۰هزار کیلومتر است که در جهت پادساعت گردمی چرخد. میانگین فاصلۀ این سیاره از خورشید ۷۷۸میلیون کیلومتر، قطر استوایی آن ۱۴۲,۸۰۰ کیلومتر، تناوب چرخش آن ۹۰ ساعت و ۵۱ دقیقه، و هرسال (مدار کامل) آن۱۱.۸۶ سال است. جوّ مشتری شامل ابرهای سفیدِ بلورهای آمونیاک است که به سبب چرخش پرسرعت سیاره، که از همۀ سیاره ها سریع تر است، نوارهایی روی آن ایجاد شده است. ابرهای پررنگ ترِ نارنجی و قهو ه ای ممکن است شامل گوگرد و ترکیبات آلی ساده باشد. محدودۀ دما از منهای ۱۴۵ درجۀ سلسیوس در جوّ بالایی، تا بیش از ۲۴هزار سلسیوس در نزدیکی هستۀ آن متغیر است. این امر نتیجۀ حرارتی است که از هنگام تشکیل مشتری رها شده، و الگوهای آب و هوایی آشفتۀ این سیاره را پدید آورده است. لکۀ سرخ بزرگ نخستین بار در ۱۶۶۴ مشاهده شد. نوک آن بلندتر از ابرهای اطراف است. تصور می شود رنگ آن ناشی از فسفر سرخ باشد. نوار استوایی جنوبی، که لکۀ سرخ بزرگ در آن قرار دارد، موجب اُفت و خیزی تبیین نشده است. در ۱۹۸۹، این نوار ناگهان به طرزی چشمگیر کم رنگ شد. میدان مغناطیسی شدید مشتری «پوستۀ» مغناطیسی بزرگ احاطه کننده یا مغناطیس سپهررا به وجود می آورد که فوران امواج رادیویی آن شناسایی شده اند. حلقه های کم فروغ مشتری ناشی از غبارهای ناشی از قمرها، به خصوص چهار قمر داخلی آن، است. سطح مشتری، بیشتر متشکل از هیدروژن و هلیوم، و براثر فشار درونی به مایع تبدیل شده است. مشتری احتمالاً هسته ای سنگی دارد که بزرگ تر از زمین است. در ۱۹۹۵، کاوشگر گالیلهنشان داد که جوّ مشتری دارای۰.۲ درصد آب است و این مقدار کمتر از میزانی است که پیش از آن برآورد شده بود. مشتری ۳۹ قمر شناسایی شده دارد. چهار قمر بزرگ تر آن ایو، اروپا که به اندازۀ ماه است، گانیمید، و کالیستو، قمرهای گالیله ایاند که گالیلئو گالیلهدر ۱۶۱۰ آن ها را کشف کرد. گانیمید، که از عُطارِدبزرگ تر است، بزرگ ترین قمر منظومۀ خورشیدی است. در ۱۹۷۹، کاوشگرهای ویاجرسه قمر کوچک کشف کردند که مثل حلقه های غبار گرداگرد استوای مشتری، و در ارتفاع ۵۵هزار کیلومتری ابرهای فوقانی، و کم فروغ بودند. آمالتیا، یکی از قمرهای کوچک داخلی مشتری با قطر ۲۵۰ کیلومتر، در تصاویر ارسالی گالیله در آوریل ۲۰۰۰، دارای دو ناحیۀ درخشان باریک است که تاکنون ماهیت آن ها شناسایی نشده است. مدارپیمایی یک قمر جدید به دور مشتری را نخستین بار پژوهشگران امریکایی رصدخانۀ ملی کیت پیکآریزونا، در اکتبر ۱۹۹۹، کشف کردند. در ابتدا تصور می شد که این قمر سیارکباشد و J ۱۹۹۹/S نامیده شد، اما در ژوئیۀ ۲۰۰۰ قمر بودن آن تأیید شد. این قمر فقط ۵ کیلومتر قطر دارد و هر دو سال یک بار در فاصلۀ ۲۴میلیون کیلومتری به دور مشتری مدارپیمایی می کند. در نوامبر و دسامبر ۲۰۰۰، مدارپیمایی دَه قمر مشتری را کشف کرد که تا آن زمان رصد نشده بودند. همۀ این قمرها را، که تصور می شود کمتر از ۵ کیلومتر قطر داشته باشند، اخترشناسان رصدخانۀ مائونا کیایِ هاوایی مشاهده کرده اند. در ژوئیۀ ۱۹۹۴، دنباله دار شومیکر ـ لِوی ۹ در مشتری سقوط کرد. منطقۀ این برخورد تا چندین ماه از زمین دیده می شد.