ملا عبدالرزاق لاهیجی

[ویکی فقه] ملاعبدالرزاق علی بن حسین لاهیجی متخلص به فیاض (م۱۰۷۲ق) یکی از برجسته ترین متکلمان مسلمان و شیعه است. اگرچه او شاگرد ملاصدرا بوده است، اما تحت تأثیر اندیشه مشاء و ابن سینا است. کتاب های کلامی او، رنگ و بوی فلسفی و عرفانی دارد.
تداوم و بقای موجودیت تشیع در فراز و نشیب تاریخ بیش از هر چیز مرهون تلاش و مجاهدت علمی عالمان متعهد شیعی است که در طول تاریخ سراسر مظلومیت و رنج شیعه حاملان راستین امانت الهی و تعالیم امامان معصوم (علیه السّلام) و مرزداران حماسه جاوید شیعه بودند. تشیع مانند هر مذهب و مرام دیگری بیش از هر چیز نیازمند اثبات حقانیت و استحکام پایه های عقیدتی خود است.و این رسالت بزرگ را عالمان به خوبی به انجام رسانده اند. وجود هزاران منبع تحقیقاتی مکتوب که به رغم نامساعدبودن اوضاع سیاسی در اغلب دوران های گذشته، به همت عالمان شیعه نگاشته شده است از بیداری و غیرتمندی آنان حکایت می کند.یکی از درخشان ترین چهره های علمی و فلسفی این عرصه حکیم ملا عبد الرزاق لاهیجی، فیلسوف برجسته شیعه است. ما در این نوشتار بر آنیم تا گوشه ای از زوایای زندگی آن بزرگوار را به نظاره نهیم و بحث در این باره را در چند محور پی گیریم.
زمان تولد
اگرچه لاهیجی از جهت علمی سرشناس است، اما درباره زندگی وی اطلاعاتی اندک در دست است. زمان و مکان تولد وی، مشخص نیست. اما بنابر برخی نقل ها، وی در شیخانور لاهیجان یا لاهنج از شهرهای گیلان متولد شده است و پس از آن در قم اقامت گزیده است. به دلیل اقامت وی در قم، برخی او را «قمی» خوانده اند. شاید یکی از علت های اختلاف نظرها وجود شخصیت های دیگری است که به همین نام مشهورند. نام آن بزرگمردان به قرار زیر است:ملا عبد الرزاق بن ملا میرزانکویی شیرازی، معاصر ملا عبد الرزاق لاهیجی.ملا عبد الرزاق کاشی.ملا عبد الرزاق رضوی.ملا عبد الرزاق بن احمد گیلانی. ملا عبد الرزاق گیلانی (لاهیجی) پزشک دانشمند و وزیر خان احمد خان گیلانی (متوفی ۹۸۰ ق).عبد الرزاق گیلکی مؤلف رساله اللامع فی شکل الرابع.
اساتید و همدرسان
مهمترین استاد وی که نقش ارزنده ای در شکل گیری علمی آن جناب داشت، فیلسوف نامی، ملا صدرای شیرازی (رحمة الله علیه) است. مؤلف کتاب روضات الجنات ایشان را از شاگردان ممتاز ملا صدرا می داند. همچنین محقق داماد نیز از جمله اساتید وی نقل شده و غیر این دو بزرگوار اسمی از دیگر اساتید وی به میان نیامده است.او در اوایل عمر خود به شهر مقدس قم آمد و در آنجا ساکن شد و محل تدریس خود را مدرسه معصومه (سلام الله علیها) قرار داد و خود مدت ها مدرس کلام و فلسفه و علوم دیگر بود. فیاض بیشتر عمر خود را در قم سپری کرده است، از برخی اشعار او برمی آید که مسافرت هایی نیز به نجف، مشهد، تبریز، شیراز و احتمالاً کاشان و اصفهان داشته است. از این رو چون در قم بسیار ماندگار شده به قمی نیز مشهور است.از مهمترین همدرسان و معاصران آن بزرگوار می توان ملا محسن فیض کاشانی (داماد ملا صدرا) را نام برد. ملا محمد یوسف الموتی و شیخ حسین تنکابنی نیز همدرس و معاصر ایشان بوده اند.او و فیض کاشانی شاگرد و دامادان ملاصدرا بودند. ملاصدرا به وی لقب «فیاض» را داد. دختر ملاصدرا و همسر لاهیجی، ام کلثوم (۱۰۱۹-۱۰۹۰ق) نام داشت. زنی فرهیخته و فاضله بود که علوم حِکمی را نزد پدر و همسرش آموخت و گاه در مجالس علما شرکت میکرد و با آنان مباحثه میکرد. میان او و فیض دوستی برقرار بود. او از فیض با احترام یاد می کند و گاهی با عنوان «بعض افاضل اخواننا الالهیین» نام می برد.
فرزندان
...