مباهته

[ویکی فقه] مباهته عنوانی فقهی است که از عبارت «باهتوهم» در روایت گرفته شده است. در معنای آن تردید است.این اختلاف در معنا، موجب اختلاف در جواز و عدم جواز تهمت به اهل بدعت شده است. برخی فقها آن را به معنای «اقناع و آوردن دلایل محکم» در برابر مخالفین معنا کرده اند و جواز «بهتان» به اهل بدعت را مردود شمرده اند. در مقابل بعضی از فقها آن را از باب «بهتان» شمرده و مباهته را به معنای «تهمت زدن» دانسته اند و با استناد به آن حکم به جواز تهمت زدن و دروغ بستن به اهل بدعت داده اند.
مباهته مصدر باب مفاعله از ماده «بهت» است. در کتب لغت «بهت» با تلفظ مختلف، در دو معنای تحیر و دروغ بستن معنا شده است. لسان العرب مینویسد:«وبَهَتَ فلانٌ فلاناً إِذا کَذَب علیه، وبَهِتَ وبُهِتَ إِذا تَحَیَّر...والبُهْتُ والبَهِیتَةُ: الکَذِبُ...والبَهْتُ الانقطاعُ والحَیْرَة.» بُهْت به ضم باء و سکون هاء به معنای دروغ بستن و بَهْت به فتح باء و سکون هاء به معنای تحیر و شگفتی است. صحاح اللغه نیز این تفکیک را دارد. «بَهَتَهُ بَهْتاً وبَهَتاً وبُهْتاناً، فهو بَهَّاتٌ، أی قال علیه ما لم یفعله، فهو مَبْهوتٌ...وبَهِتَ الرجل، بالکسر، إذا دَهِشَ وتَحیَّرَ.» مقاییس اللغة همه را دارای اصل واحدی می داند و به معنای تحیر برمیگرداند. اما بعضی گفته اند در اصل بهت به معنای وحشت همراه با تحیر است و به دروغ هم از آنجا که حیرت انسان را زیاد می کند بهت گفته اند.
← بهت در قرآن
مبحث مباهته در فقه ذیل عنوان های غیبت و سب مؤمن مورد بحث قرار گرفته است. مستند مباهته روایتی است که از پیامبر اسلام نقل شده است.««محمد، عن محمد بن الحسین، عن البزنطی، عن داود بن سرحان، عن أبی عبدالله علیه السلام، قال: «قال رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم: ::إذا رَأَیتُم أهلَ الرَّیبِ وَ البِدَعِ مِن بَعدی ، فَأَظهِرُوا البَراءَةَ مِنهُم وَ أَکثِروا مِن سَبِّهِم وَ القَولِ فیهِم وَ الوَقیعَةِ وَ باهِتوهُم کَی لا یطمَعوا فِی الفَسادِ فِی الإِسلامِ وَ یحذَرَهُمُ النّاسُ وَ لا یتَعَلَّمونَ مِن بِدَعِهِم، یکتُبِ اللّهُ لَکُم بِذلِکَ الحَسَناتِ وَ یرفَع لَکُم بِهِ الدَّرَجاتِ فِی الآخِرَةِ.» پس از من، هر گاه شکّاکان و بدعتگذاران را دیدید، از آنان بیزاری نشان دهید و بسیار به آنان ناسزا گویید و در باره شان بدگویی و افشاگری کنید و آنان را مبهوت سازید تا به تباه کردن اسلام، طمع نکنند و مردم از آنها بر حذر باشند و از بدعت هایشان چیزی نیاموزند. برای این کار، خداوند برایتان ثواب ها می نویسد و در آخرت بر درجات شما می افزاید.
دو برداشت از این حدیث
دو بر داشت ا زاین حدیث شده است که به اجمال به تضیح ان ها می پردازیم.
← برداشت اول: به معنای مبهوت
...

[ویکی شیعه] مباهته عنوانی فقهی است که از عبارت «باهِتوهُم» در حدیثی از پیامبر(ص) گرفته شده است. در معنای آن تردید است. برخی معنای لغوی آن را تحیر و برخی تهمت زدن معنا کرده اند. اکثر علمای شیعه مباهته را در این حدیث به معنای «اقناع و آوردن دلایل محکم» در برابر مخالفین معنا کرده و جواز «بهتان» به اهل بدعت را مورد نقد قرار داده اند.
مباهته مصدر باب مفاعله از ماده «بهت» است. در کتب لغت «بهت» با تلفظ مختلف، در دو معنای تحیر و دروغ بستن معنا شده است. لسان العرب می نویسد:«وبَهَتَ فلانٌ فلاناً إِذا کذَب علیه، وبَهِتَ وبُهِتَ إِذا تَحَیر...والبُهْتُ والبَهِیتَةُ: الکذِبُ...والبَهْتُ الانقطاعُ والحَیرَة.» بُهْت به ضم باء و سکون هاء به معنای دروغ بستن و بَهْت به فتح باء و سکون هاء به معنای تحیر و شگفتی است. صحاح اللغه نیز این تفکیک را دارد. «بَهَتَهُ بَهْتاً وبَهَتاً وبُهْتاناً، فهو بَهَّاتٌ، ای قال علیه ما لم یفعله، فهو مَبْهوتٌ...وبَهِتَ الرجل، بالکسر، إذا دَهِشَ وتَحیرَ.» مقاییس اللغة همه را دارای اصل واحدی می داند و به معنای تحیر برمی گرداند. اما بعضی گفته اند در اصل، بهت به معنای وحشت همراه با تحیر است و به دروغ هم از آنجا که حیرت انسان را زیاد می کند بهت گفته اند.
مشتقات بهت در قرآن در شش آیه بکار رفته است: