مالیات اسلامی

[ویکی فقه] مالیات اسلامی حقی معلوم است که قانون گذار اسلامی، بر دارایی افراد واجب کرده است. این حق به صورت نقدی و غیر نقدی بنا به شروط معین و با تکیه بر دستورالمعل های مالی دریافت می شود و هر فرد چه در حمایت دولت اسلامی و یا خارج از این محدوده باشد، مکلف به پرداخت حقی است که بر ذمه دارد. مانند زکات، زکات فطره، خمس، جزیه، خراج و غیره هست.
واژه مالیات از کلمه مال گرفته شده و در معانی "اجر و پاداش، زکات مال، جریمه ، خراج، باج و غیره " به کار می رود. در اصطلاح علم اقتصاد، مالیات عبارت ست از بخشی از درآمد، ثروت، فروش و یا بخشی از هر نوع پایه حقوقی دیگر که توسط دولت از اشخاص حقیقی و حقوقی اخذ می شود.
فرهنگ، منوچهر، فرهنگ بزرگ علوم اقتصادی، تهران، البرز، ۱۳۷۱، چاپ اول، ج۱، ص۳۷۱.
۱. مالیات اسلامی مالیاتی عبادی است؛ اما مالیات متعارف به موجب قانون بوده و همانند مالیات اسلامی وظیفه دینی تلقی نمی شود؛ انسان اقتصادی با کردار دینی فرار مالیات اسلامی را نوعی گناه می داند؛ اما فرار مالیاتی در مالیات متعارف، فقط نوعی تخلف قانونی محسوب می شود.۲. مهم ترین هدف مالیات اسلامی با توجه به مصارف آن (خصوصا زکات و خمس) به جهت رفاه، عدالت و رفع فقر است و بیشتر به دنبال فقر زدایی در جامعه و توازن در مصرف است؛ ولی مالیات اسلامی را نمی توان به عنوان ابزار سیاست تثبیتی و تخصیصی استفاده نمود.۳. درآمد مالیاتی زکات در تولیدات کشاورزی و دامی به صورت کالایی است (براساس مقدار کالا) و به شکل کالایی توزیع می شود؛ برهمین اساس مالیات اثری بر تقاضای کل و آثار منفی مانند تورم بر اقتصاد ندارد. در صورتی که مالیات متعارف در اجزای مختلف مانند مالیات در مصرف کالا (مالیات فروش، یا مالیات واحد) بار مالیاتی و زیان اجتماعی ایجاد می کند و بر سطح درآمد، هزینه بنگاه، انتخاب خانوار اثرگذار بوده و تورم و کاهش رفاه را به دنبال دارد.۴. در اقتصاد سنتی برای تسریع بهبود توزیع درآمد مالیات های تصاعدی پیشنهاد می شود در صورتی در عمل مشاهده شده نظام مالیاتی تصاعدی قانونی به ندرت منتج به نظام های تصاعدی موثر شده اند و اغلب به خاطر تفاوت در برخورداری از امکان فرار در بین گروه های پرداخت کننده مالیاتی منجر به نابرابری های افقی اساسی شده اند؛ اما بررسی ها نشان می دهد اثر توزیعی مالیات های اسلامی نسبت به مالیات های متعارف بیشتر می باشد و مالیات های اسلامی علی رغم دارا بودن نرخ یکنواخت به واسطه معافیت های در نظر گرفته شده مالیات های تصاعدی با نرخ تصاعد ملایم می باشند.۵. در مالیات اسلامی لازم نیست که مالیات به دولت پرداخت شود بلکه شخص پرداخت کننده جایز است که (با اجازه حاکم شرع یا مرجع تقلید) در مصارف یادشده خرج کند؛ اما در صورتی که حاکم اسلامی دستور دریافت زکات را صادر کند، بر همه مؤدیان واجب است که آن را به دولت پرداخت کنند؛ اما در مالیات های متعارف، جمع آوری مالیات و مصرف آن، جزء اختیارات دولت است.
علیرضا پورفرج و حبیب انصاری سامای، نقش مالیات اسلامی زکات در رشد و توسعه اقتصادی در مقایسه با مالیاتهای متعارف، مجموعه مقالات سومین همایش مالیاتهای اسلامی، قم، دانشگاه مفید، ۱۳۹۰، چاپ اول، ص۹۳-۹۶.
مالیات ها در اسلام در یک تقسیم بندی کلی به مالیات های ثابت و مالیات های متغیّر تقسیم می شوند:
← مالیات های ثابت
...