فرقه دموکرات کردستان

[ویکی فقه] حزب دموکرات کردستان (کوموله) با تامین مالی و فکری اتحاد جماهیر شوروی، اندکی پس از دموکرات آذربایجان شکل گرفت. مقامات شوروی در ایران به تحریک و حمایت کردها پرداختند و از آن راه نیز می خواستند تا به نفع خود بهره برداری نمایند و کردان ایران هم چون دموکرات های آذربایجان برای استقرار دولتی خودمختار در کردستان ایران آغاز به مبارزه نمودند.
بنیانگذار آن قاضی محمد بود. روسها با تاخیر در خروج نیروهای خود که بخش اعظم آذربایجان را در اختیار داشتند نگران بودند که با خروج آنها، انگلستان مالک حقیقی ایران خواهد شد به هر حال یکی از شرایطی که روسها تعیین نمودند ایجاد حکومت های خود مختار کردستان و آذربایجان بود؛ زیرا این حکومتهای خود مختار دارای مرام سوسیالیستی بود و در واقع دنباله رو اندیشه های اتحاد جماهیر شوروی سابق بود.
روسها و دموکرات کردستان
فرقه دموکرات کردستان که چندی پس از فرقه دموکرات آذربایجان تشکیل یافت، اوایل آبان ماه ۱۳۲۴ نخستین کنگره خود را در شهر مهاباد تشکیل داد. همزمان با تحریک و حمایت فرقه دموکرات آذربایجان، مقامات شوروی در ایران به تحریک و حمایت کردها پرداختند و از آن راه نیز می خواستند تا به نفع خود بهره برداری نمایند و کردان ایران هم چون دموکرات های آذربایجان برای استقرار دولتی خود مختار در کردستان ایران آغاز به مبارزه نمودند. در سال ۱۹۴۴م، روسها اقدام به تشکیل انجمن فرهنگی کردستان و شوروی در مهاباد نمودند. در پی آنان جوانان کرد برای فراگرفتن حرفه ها و مهارت های فنی به دانشگاه های شوروی روی آوردند. در سپتامبر ۱۹۴۵م، دسته ای از روسای طوایف کرد به سرپرستی رهبر جنبش خود مختاری کردستان، قاضی محمد حصیری و نوری بیگ به باکو دعوت شدند. در باکو هیئت اعزامی ملاقات هایی با رییس جمهور آذربایجان شوروی «باقراوف» به عمل آوردند که در ضمن آن ملاقاتها، باقراوف به آنها قول داد که کمک و مساعدت و حمایت دولت شوروی را برای کسب استقلال کردستان جلب خواهد کرد، مشروط بر آنکه کردها نیز از فرقه دموکرات آذربایجان حمایت و پشتیبانی نمایند. قاضی محمد روی این مسئله تاکید کرد که کردها در صدد هستند به اتفاق اکراد عراقی و نهایتا با کردهای ترکیه به رویای دیرین خود که ایجاد کردستان بزرگ و مستقل است دست یابند. اندکی پس از مراجعت آن هیئت از شوروی، تشکیل حزب دموکرات کردستان اعلام گردید. سازمان دهنده و رهبر حزب دموکرات کردستان «قاضی محمد» از محبوبیت و اعتبار شایانی در میان رهبران کرد برخوردار بود.
انگیزه تشکیل فرقه دموکرات
در تاریخ ۲۵ اکتبر ۱۹۴۵ (اواخر آبان۱۳۲۴) در مرکز ناحیه شمالی کردستان یعنی مهاباد، نخستین کنگره حزب دموکرات کردستان تشکیل گردید. در این کنگره بیانیه ای که در بردارنده هفت ماده بود، صادر شد که خواسته های زیر را مطرح می کرد: ۱. ملت کرد در داخل ایران در اداره امور محل خودمختار و آزاد باشد و در حدود دولت ایران خودمختاری، ملت کرد را به دست گیرد. ۲. با زبان کردی خود بتوانند تحصیل کنند و امور دوایر با همان زبان کردی اداره شود. ۳. انجمن ولایتی کردستان طبق قانون اساسی به فوریت انتخاب شده در تمام کارهای اجتماعی و دولتی نظارت و سرکشی کند. ۴. مامورین دولت باید قطعا از اهل محل باشند. ۵. تمام عایدات و درآمد مناطق لازم است در خود منطقه صرف شود. ۶. حزب دموکرات کردستان سعی خواهد کرد که ما بین مردم آذربایجان و اقوامی که در آذربایجان زندگی می کنند (آشوری، ارمنی، غیره...) وحدت و برادری کامل برقرار گردد. ۷. حزب دموکرات کردستان به واسطه استفاده از منابع طبیعی سرشار کردستان و ترقی امور کشاورزی و بازرگانی و توسعه امور فرهنگی و بهداشتی برای رفاه حال اقتصادی و معنوی ملت کرد مبارزه خواهد کرد. تقاضاهای فرقه دموکرات کردستان بین کردهای عراق و ترکیه نیز مورد پشتیبانی قرار گرفت. چنان که در آبان ماه ۱۳۲۴ «ملامصطفی بارزانی» و برادرش همراه سه هزار تن مرد جنگی که از کوه های عراق رانده شده بودند، برای تقویت جنبش کردها وارد ایران گردیده و به فرقه دموکرات کردستان پیوستند.
حکومت خودمختار کردستان
...