عدالت در دولت نبوی

[ویکی فقه] در سیره پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) عدالت در جنبه های فردی و اجتماعی وجود دارد و خود ایشان اجرا کننده عدل و قسط بود تا آنجا که امام علی (علیه السّلام) در وصف ایشان می فرماید: «سیرتش میانه روی است، آیینش راهنماینده، کلامش جدا کننده حق از باطل و داوری اش قرین عدالت بود.»
عدالت در سیره نبوی جایگاه مشخص و بسیار والایی دارد. پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله وسلّم) به منظور برقراری عدالت در همه زمینه ها، نهایت سعی و کوشش خود را مبذول داشت. از دید آن حضرت بین سیاه و سفید فرقی وجود ندارد و جز علم و تقوا کسی بر دیگری فضیلت و برتری ندارد.در سیره پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله وسلّم) عدالت در جنبه های فردی و اجتماعی وجود دارد و خود ایشان اجرا کننده عدل و قسط بود تا آنجا که حضرت امیرالمومنین علی (علیه السّلام) در وصف ایشان می فرماید: «سیرتش (سیرت پیامبر(صلی الله علیه و آله وسلّم) ) میانه روی است، آیینش راهنماینده، کلامش جدا کننده حق از باطل و داوری اش قرین عدالت بود.» از کلام گوهربار ایشان است: «برابری انسانها با یکدیگر مثل دندانه های شانه است یا همچون پیمانه های برابرند.» «عادل ترین مردم کسی خواهد بود که برای مردم همان را بپسندد و بدان رضایت دهد که برای نفس خود نمی پسندد و بر آنان آنچه را برای خود روا نمی دارد، روا ندارد.»
عدالت در سطح نظام سیاسی
تحقق عدالت و برابری یکی از اهداف رسالت پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) بود.قرآن کریم در این باره می فرماید: «براستی که پیامبرانمان را همراه با پدیده های روشنگر فرستادیم و همراه آنان کتاب آسمانی و میزان فرو فرستادیم تا مردم به دادگری برخیزند.» پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله وسلّم) عدل را میزان خداوند در زمین می داند. و می فرماید: «اگر می خواهید شما را از امارت و رهبری با خبر سازم اولش ملامت است و دومش ندامت و سومش عذاب روز قیامت؛ مگر آن کس که عدالت ورزد.» این سخن از پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) نشان دهنده ارزش اجرای عدالت و سختی این کار است. هجرت پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) از مکه به مدینه تاثیر مهمی بر تشکیل دولت داشت و این مسئله در تحقق عدالت و امنیت مؤثر بود و نقش به سزائی در این زمینه داشت و این امر از آن رو با اهمیت است که پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) با شعار توحید و یگانگی و برابری انسانها با یکدیگر و اسکان در مدینه و تمرکز در آن راه را برای ایجاد دولت و تحقق امنیت و عدالت هموار نمود.
عدالت در اجرای قانون
پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) در جهت اجرای بهتر عدالت در جامعه و رفع خصومات، ساختاری برای قضاوت و دادرسی پدید آورد و خود نخستین قاضی حکومت اسلامی بود.او که خود در نگاه کردن به اطرافیانش نیز عدالت می ورزند، نماد کاملی از قضاوت صحیح و عادلانه در جامعه بود.برای نمونه در فتح مکه زنی از اشراف قبیله بنی مخزوم مرتکب سرقت شد و از نظر قضایی جرمش آشکار شد، خویشاوندان آن زن که اجرای حد را برای شرافت قبیله ای خود زیانبار می دیدند، اسامه بن زید که نزد پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) ارج و قربی داشت را وادار به شفاعت نمودند؛ اما همین که اسامه زبان به شفاعت گشود، آن حضرت خشمگین شد و فرمود: «مگر می توان حدود و قانون را اجرا نکرد.» و فوراً دستور مجازات را صادر کرد و نیز فرمود: «اقوام و ملل پیشین دچار سقوط شدند؛ زیرا در اجرای قانون تبعیض روا می داشتند. قسم به خدایی که جانم در دست اوست در اجرای قانون درباره هیچ کس کوتاهی و سستی نمی کنم؛ اگرچه مجرم از نزدیکان من باشد.» قرآن کریم بر اجرای عدالت و داوری به حق اصرار ورزیده و می فرماید: «هرگاه میان مردم حکم کردید، باید به عدالت حکم کند.» حتی گفتار شما نیز بر اساس عدالت باشد، «و هنگامی که سخن می گویید عدالت را رعایت نمایید.»
عدالت در جنگ در برخورد با دشمنان
...