عبدالصمد همدانی

[ویکی فقه] همدانی، عبد الصمد، عارف، فقیه، متکلم و لغوی شیعی قرن سیزدهم است.
همدانی، عبد الصمد، عارف، فقیه، متکلم و لغوی شیعی قرن سیزدهم. از خانواده، تاریخ تولد و اوایل زندگی وی اطلاع دقیقی در دست نیست.
کسانی که اولین شرح حالها را دربارۀ وی نوشته و با وی معاشر بوده اند، عبارت اند از: ح اج میرزا زین العابدین شیروانی؛ مست علیشاه که بنا به گزارش وی پدرش نیز با عبدالصمد دوستی داشته است ، که با عبدالصمد ملاقات داشته و فقط او در کتابش نام پدر عبد الصمد را نوشته و آن را محمد ذکر کرده است.
با توجه به سال شهادت عبدالصمد و این که عمر وی را بیش ازشصت سال ذکر کرده اند، احتمالا ولادتش پیش از سال ۱۱۵۶ و شاید بین سالهای ۱۱۵۰تا۱۱۵۵ بوده است.
به نوشته شیروانی، عبدالصمد چهل سال در عتبات عالیات به تحصیل پرداخت و نزدیک سی سال در کربلا بر مسند اجتهاد نشست، فتوا می داد و تدریس می کرد و در همان سالها کتابهایی در فقه و اصول و لغت نوشت.
← اساتید عبد الصمد همدانی
(۱) آقابزرگ طهرانی.
(۲) سید محسن امین، اعیان الشیعه، چاپ حسن امین، بیروت۱۴۰۳/۱۹۸۳م.
(۳) عبدالباقی ایزدگشسب، شمس التواریخ، تهران۱۳۴۵ش.
(۴) عبدالحجت بلاغی، مقالات الحنفاء فی مقامات شمس العرفا، ۱۳۷۱.
(۵) عبدالحسین حائری، فهرست کتب خطی فارسی و عربی و ترکی کتابخانۀمجلس شورای ملی، تهران ۱۳۴۸ش.
(۶) احمد حسینی، تراجم الرجال، قم۱۴۱۴.
(۷) محمد باقر موسوی خوانساری، روضات الجنات، قم ۱۳۹۱.
(۸) سید احمد دیوان بیگی شیرازی، حدیقه الشعرا: ادب و فرهنگ در عصر قاجاریه، چاپ عبدالحسین نوایی، تهران۱۳۶۵ش؛
(۹) میرزامحمدحسن حسینی زنوزی، ریاض الجنه، ج۳، القسم الثالث من الروضه ارابعه، اشراف سید محمود مرعشی نجفی، تحقیق علی رفیعی العلا مرودشتی، قم ۱۳۸۴ش.
(۱۰) جعفر سبحانی، طبقات الفقهاء فی فقها القرن الثالث عشر، جزء۱۳، قم۱۴۲۲.
(۱۱) میرزامحمد باقرسلطانی گنابادی، رهبران طریقت و عرفان، تهران ۱۳۴۸ش.
(۱۲) زین العابدین شیروانی، ریاض السیاحه، چاپ اصغر حامد ربانی، تهران ۱۳۳۹ق.
(۱۳) زین العابدین شیروانی، بستان السیاحه یا سیاحت نامه، تهران ۱۳۱۵.
(۱۴) منوچهر صدوقی سها، تاریخ حکما و عرفای متاخر، تهران۱۳۸۱ش.
(۱۵) احمد عابدی، چاپ شده در مجموعه میراث فقهی.
(۱۶) عبدالصمد همدانی، بحر المعارف، چاپ حسین استاد ولی، ج۱، ۲، تهران۱۳۷۰ش، ۱۳۷۴ش.
(۱۷) عباس قمی، الفوائد الرضویه فی احوال علما المذهب الجعفریه (سرگذشت عالمان شیعه)، چاپ ناصر باقری بیدهندی، قم۱۳۸۷ش.
(۱۸) محمدمعصوم بن زین العابدین معصوم علیشاه، طرائق الحقائق، چاپ محمدجعفر محجوب، تهران ۱۳۳۹ـ ۱۳۴۵ ش.
(۱۹) رضاقلی خان هدایت، تذکره ریاض العارفین، چاپ مهرعلی گرکانی، تهران ۱۳۴۴.

[ویکی شیعه] ملا عبدالصمد هَمِدانی، عارف، فقیه، متکلم و لغوی شیعی قرن سیزدهم. مهم ترین اساتید عبدالصمد در فقه و اصول، وحید بهبهانی و سید علی طباطبایی بوده است. عبدالصمد سال ها برای تحصیل و تدریس فقه در عتبات بود. گفته می شود به واسطۀ عبدالصمد طریق های عرفانی در میان فقهای شیعه، به خصوص در عتبات، رواج پیدا کرد که بعداً به ملا حسینقلی همدانی رسید. آثار بسیاری از وی به جا مانده است که مهم ترین آن در تصوف و حکمت عملی، بحر المعارف است. عبدالصمد در ۱۸ ذیحجۀ (عید غدیر) سال ۱۲۱۶ق، در حملۀ وهابی ها به کربلا، به شهادت رسید.
از خانواده، تاریخ تولد و اوایل زندگی وی اطلاع دقیقی در دست نیست. کسانی که اولین شرح حال ها را دربارۀ وی نوشته و با وی معاشر بوده اند، عبارتند از: حاج میرزا زین العابدین شیروانی، مست علیشاه، که بنا به گزارش وی پدرش نیز با عبدالصمد دوستی داشته است؛ و میرزا محمد حسن زنوزی، مؤلف ریاض الجنة، که با عبدالصمد ملاقات داشته و فقط او در کتابش نام پدر عبدالصمد را نوشته و آن را محمد ذکر کرده است.
با توجه به سال شهادت عبدالصمد و اینکه عمر وی را بیش از ۶۰سال ذکر کرده اند، احتمالا ولادتش پیش از سال ۱۱۵۶ و شاید بین سالهای ۱۱۵۰ تا ۱۱۵۵ بوده است.