عبد الرحمن بن علی ابن دیبع

[ویکی فقه] ابن دیبع، ابومحمد عبدالرحمان بن علی شیبانی عبدری زبیدی یمنی، ملقب به وجیه الدین (محرم ۸۶۶- ۹۴۴)، مورخ، محدث و فقیه شافعی است.
غزی، کنیه او را ابوالفرج آورده است. سبب ملقب شدن جد اعلای او علی بن یوسف به دیبع را که در زبان نوبیایی به معنی سپید است، محبی باز گفته است. نام جد وی را غزی دیبع ثبت کرده است.وی در زبید از بلاد یمن زاده شد. پدر ابن دیبع در آخر همان سالی که او به دنیا آمد از زبید بیرون رفت و او هرگز پدر را ندید و پدرش در ۸۷۶ ق در بندر دیو هند درگذشت. وی نزد جد مادریش اسماعیل بن محمد مبارز شافعی پرورش یافت. قرآن را تا سوره یس نزد نورالدین علی بن ابی بکر خطاب فراگرفت و سپس نزد دایی خویش محمد الطیب قرآن را از اول تا آخر حفظ نمود.
تحصیل علم
وی پس از حفظ قرآن، قرائات هفتگانه، ادبیات عرب، ریاضیات و فقه را نزد دایی خود فراگرفت. در ۸۸۳ ق به قرائت کتاب الزید فی الفقه شرف الدین بارزی نزد مفتی ابوحفص عمر بن محمد اشعری پرداخت و در آخر همین سال به حج مشرف شد. تا سال ۸۸۵ ق که مجددا عازم حج شد، نزد دایی خود بود. سپس مصاحب ابوالعباس احمد بن احمد بن عبداللطیف شرجی شد و کتب سته حدیث و دیگر کتب مهم این رشته را فراگرفت و همو بود که شیوه تالیف و تصنیف را به او آموخت. در همین دوران وی کتاب خویش موسوم به «غایة المطلوب و اعظم المنیة فیما یغفر الله تعالی به الذنوب و یوجب به الجنة» را نوشت.
تعلم فقه
ابن دیبع به اشاره استاد برای کسب علم رهسپار بیت الفقیه، در شمال زبید شد و در آنجا از جمال الدین ابواحمد طاهر بن جعمان فقه آموخت و از خواهر زاده او برهان الدین ابواسحاق حدیث فرا گرفت. در ۸۹۶ ق برای بار سوم عازم حج شد. وی پس از حج و زیارت تربت رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلّم به مکه بازگشت و در محرم ۸۹۷ ق به ملاقات عبدالرحمان سخاوی نایل شد و نزد او کتاب «بلوغ المرام من ادلة الاحکام» ابن حجر عسقلانی و بسیاری از بخش های صحیح بخاری و صحیح مسلم و دیگر کتب حدیث را فراگرفت. سخاوی وی را بر سایر طلاب مقدم می داشت.
نگارش تاریخ دولت طاهری
...