شهرستان تربت حیدریه

شهرستان تربت حیدریه یکی از شهرستان های استان خراسان رضوی در شمال شرقی ایران می باشد. مرکز این شهرستان، شهر تربت حیدریه است. بایگ، رباط سنگ و کدکن شهرهای دیگر آن هستند. در سال ۱۳۹۵، این شهرستان تعداد ۲۲۴٬۶٢۶ نفر جمعیت داشته است که به ترتیب پس از مشهد، نیشابور و سبزوار چهارمین شهرستان بزرگ استان خراسان رضوی است. این شهر پایتخت زعفرانی جهان نیز شناخته می شود. [ ۳] این شهرستان در تاریخ ۱۳۱۶ در دومین قانون تقسیمات کشوری ایران ایجاد گردید. [ ۴] شهرستان های کاشمر، خواف، رشتخوار، مه ولات و زاوه به ترتیب در سال های ۱۳۲۲، ۱۳۶۸، ۱۳۸۱، ۱۳۸۴ و ۱۳۸۷ از شهرستان تربت حیدریه جدا و مستقل شدند. [ ۵] [ ۶] [ ۷] [ ۸] [ ۹] این شهرستان واقع در رشته کوه کوهسرخ قرار گرفته است. [ ۱۰]
شهرستان تربت حیدریه، دارای ۴ بخش است. از لحاظ ارتباط دهی در حال حاضر بیش از ۹۳٪ جمعیت شهرستان، از نعمت تلفن بهره مند هستند، مضافاً به اینکه ۱۰۰٪ روستاهای بالای ۵ نفر جمعیت شهرستان نیز دارای ارتباط بوده و در مجموع حدود ۹۹٫۸ درصد جمعیت شهرستان به نوعی دسترسی به ارتباط دارند. [ نیازمند منبع]
تربت حیدریه از شمال با شهرستان های مشهد و نیشابور، از سمت غرب با کوهسرخ و کاشمر، از سمت شرق با شهرستان زاوه و از سمت جنوب با شهرستان های مه ولات و رشتخوار همسایه می باشد.
• بخش مرکزی شهرستان تربت حیدریه
• دهستان بالا ولایت
• دهستان پایین ولایت
شهرها: تربت حیدریه
• بخش بایگ
• دهستان بایگ
شهرها: بایگ
• بخش کدکن
• دهستان کدکن
• دهستان رقیچه
شهرها: کدکن
• بخش جلگه رخ
• دهستان پایین رخ
• دهستان میان رخ
• دهستان بالارخ
شهرها: رباط سنگ، نسر
از میان ۲۸ شهر استان خراسان رضوی، تربت حیدریه یکی از بحرانی ترین شهرهای استان در زمینه کم آبی محسوب می شود. در حدود ۹۲ درصد از منابع آبی تربت حیدریه در بخش کشاورزی و مابقی در بخش صنعت و مصارف خانگی استفاده می شود، که این آمار لزوم استفاده از روش های آبیاری نوین از جمله آبیاری قطره ای، استفاده از لوله های دریچه دار، آبیاری زیرزمینی و همچنین استفاده از تصفیه خانه فاضلاب را گوشزد می کند. [ ۱۱]
در حوزه تأمین منابع آب از حداکثر ظرفیت آبی شهرستان استفاده شده و حتی از چاه بحران در شرایط بحرانی استفاده می شود. بررسی مطالعات دشتی تربت حیدریه و زاوه بیانگر آن است که از حیث منابع آبی این شهرها وضعیت بحرانی را هم رد کرده و به مرز تنفس رسیده اند. کاهش بارندگی و خشکسالی و کشت محصولاتی که به آب فراوان نیاز دارند همچون چغندر، هندوانه، خربزه، پنبه و همچنین حفر بیش از حد چاه آب از دلایل بحرانی شدن دشت های تربت حیدریه هستند. لزوم تغییر اقتصاد شهرستان از کشاورزی به اقتصاد مبتنی بر خدمات و گردشگری و تغییر شیوه کشاورزی از راه های برون رفت این شهرستان از بحران آب است. [ ۱۲] [ ۱۳]