شهر بخارا

[ویکی فقه] شهر بخارا، مرکز ولایت (جمعیت در ۱۳۴۹ ش/ ۱۹۷۰ حدود ۰۰۰، ۱۱۲ تن)، در مشرق قسمت سفلای حوضه آبریز رود زرافشان و در قسمت بالای آبراه شاهرود واقع است.
میانگین بیشترین دمای آن ۱/۱۵ درجه سانتیگراد است. گرمترین دمای آن (در خرداد و مرداد) به ۵/۲۵ درجه سانتیگراد و سردترین دمای آن (در دی و بهمن) به ۶- می رسد. شهر سمرقند در حدود ۳۱۰ کیلومتری مشرق آن و شهر تاشکند در ۶۰۰ کیلومتری شمال شرقی آن واقع است. از سمت جنوب شرقی با خط فرعی راه آهن از طریق آبادی کاگان به برخی از شهرهای جمهوری های آسیای میانه متصل است.
در کتابخانه ابن سینا و کتابخانه عمومی شهر، نسخ خطی نایاب از ابن سینا، نوایی، فردوسی و دیگران یافت می شود. در ۱۳۰۶ ش، موزه مردم شناسی آن تأسیس شده است. چند دانشکده دارد. در ایران یکی از محلات قدیم بخارا، به نام جوی مولیان، که در شعر رودکی آمده معروف شده است.

دین و مذهب مردم بخارا
مردم آن مسلمان اند و مذهب حنفی دارند و به زبان فارسی با گویش بخارایی، و ازبکی گفتگو می کنند و لباس آنان شبیه پوشاک مردم خراسان است.

آثار باستانی و تاریخی شهر بخارا
آثار باستانی و تاریخی شهر بخارا فراوان است، از جمله: ارگ (یا قُهَندِز) که بنابر افسانه ای سیاوش آن را بنا کرده است. وی پس از کشته شدن به دست افراسیاب در ارگ (حصار) بخارا، در قسمت شرقی در اندرون درِ کاه فروشان (دروازه غوریان)، دفن شد. به نوشته نَرشَخی «مغان بخارا بدین سبب آنجای (محل دفن سیاوش) را عزیز دارند و هر سالی هر مردی آن جا یکی خروس برد و بکشد و روز نوروز مردمان بخارا را در کشتن سیاوش نوحه هاست» و گور افراسیاب نیز که به دست کیخسرو (پسر سیاوش) کشته شده بود در دروازه معبد، در تل خواجه امام در شهر بخاراست. ظاهراً ارگ پس از ویرانی در دوره «بیدون بخارا خُدات»، پادشاه بخارا، دوباره آباد شده بود مقبره اسماعیل سامانی (قرنهای سوم ـ چهارم)، مجموعه کلان مشتمل بر مناره کلان (۵۲۰) و مسجد کلان (۹۴۸)، مسجد نمازگاه (قرن دهم)، مسجد مغاک عطاری (قرن ششم)، مدرسه الغ بک (۸۲۰)، مسجد جامع (۹۲۰)، مسجد خواجه زین الدین (قرن دهم)، مدرسه میرعرب (۹۴۱-۹۴۲) که مزار میرعرب در آن است، مقبره چشمه ایوب (قرنهای هشتم ـ دهم)، مسجدِ بلند (قرن نهم و دهم)، مجموعه قوش ـ مدرسه (قرن دهم)، مدرسه مادرخان (۹۷۴ـ۹۷۵)، مدرسه عبدالعزیزخان (۱۰۶۲)، مدرسه چارمنار (۱۲۲۲)، مجموعه بهاءالدین نقشبندی (خانقاه، قرن نهم)، مدرسه عبدالعزیزخان (قرن دهم)، سرانجام مهمانخانه بخارا (قرن چهاردهم)، ویرانه های قصر وَرَخْشا در ۳۰ کیلومتری شمال غربی شهر بخارا در صحرای قزل قوم غربی با قلعه ای به ارتفاع ۱۹ متر می باشد . از مقابر قدیمی در بخارا مزار خواجه ابوحفص بخاری (۱۵۰-۲۱۷) است که در زمان بارتولد به نام صومعه امام ابوحفص نزدیک دروازه «حق ره» برپا و مورد احترام اهل بخارا بوده است. از گورستان های مهم بخارا مزار شریف است. شیعیان در بخارا مسجد (و حسینیه) خاص خود را دارند و گروه های ایرانی به نام افشار، که ظاهراً باقیمانده سپاهیان نادرشاه افشارند، در آن جا به سر می برند. در بخارا عید نوروز با شکوه جشن گرفته می شود.

پیشینه تاریخی شهر بخارا
...