رودکی

/rudaki/

معنی انگلیسی:
roodaki

لغت نامه دهخدا

رودکی. [ دَ ] ( ص نسبی ) نسبت است به رودک و آن ناحیه ای است به سمرقند. ( از انساب سمعانی ). رجوع به رودک شود.

رودکی. [ دَ ] ( اِخ ) جعفربن محمدبن حکیم بن عبدالرحمن بن آدم رودکی سمرقندی مکنی به ابوعبداﷲ از شعرای شیرین زبان فارسی است.وی بسال 329 هَ.ق. در رودک وفات یافت. ( لباب الانساب ). آقای دکتر صفا در تاریخ ادبیات در ایران آرد: کنیه و نام و نسب رودکی در الانساب سمعانی ابوعبداﷲ جعفربن محمدبن حکیم بن عبدالرحمن بن آدم یاد شده و در تذکره دولتشاه سمرقندی و آتشکده آذر بیگدلی و مجمعالفصحاء هدایت ، ابوالحسن آمده و قول سمعانی را به سبب قدمت صحیحتر میتوان پنداشت و وی را به سبب انتساب به رودک سمرقند، رودکی گفته اند. مولد رودکی در قریه بنج از قرای رودک سمرقند بود. بنج از قرای بزرگ رودک ومرکز آن بوده و بهمین سبب به بنج رودک شهرت داشته است. ولادت رودکی بحدس باید در اواسط قرن سوم اتفاق افتاده باشد. از آغاز حیات او و کیفیت تحصیلاتش اطلاع دقیق در دست نیست. عوفی گفته است که «چنان ذکی و تیزفهم بود که در هشت سالگی قرآن تمامت حفظ کرد و قرائت بیاموخت و شعر گفتن گرفت و معانی دقیق میگفت چنانکه خلق بوی اقبال نمودند و رغبت او زیادت شد و او را آفریدگار تعالی آوازی خوش و صوتی دلکش داده بود و بسبب آواز در مطربی افتاده بود و از ابوالعبک بختیار که در آن صنعت صاحب اخبار بود بربط بیاموخت و در آن ماهرشد... و امیر نصربن سامانی او را بقربت حضرت خود مخصوص گردانید و کارش بالا گرفت...». عوفی در مقدمه همین سخنان نوشته است که «از مادر نابینا آمده » لیکن سمعانی و نظامی عروضی و صاحب تاریخ سیستان بکوری او اشارتی ندارند. اما از شاعران قریب العهد باو اشارات صریح در این باره در دست است ، از طرفی دیگر در اشعار شاعر به اشاراتی بازمیخوریم که دلالت بر بینایی او دریک زمان میکنند و این اشارات مایه حیرت خواننده می شود چنانکه یا باید در صحت این ابیات و یا در صحت نقل آنها تردید کرد و یا پنداشت که رودکی در قسمتی از زندگانی خود بینا بوده و بعد کور شده است. رودکی بنابتصریح سمعانی در الانساب بسال 329 هَ.ق. در مولد خود یعنی قریه بنج درگذشت و همانجا بخاک سپرده شد.
ممدوحان رودکی : رودکی بدربار آل سامان و از میان سامانیان به امیر سعید نصربن احمدبن اسماعیل ( 301 - 331 ) اختصاص داشت اما بعید نیست که پیش از امیرنصر دربار پادشاه دیگر یعنی مثلا احمدبن اسماعیل ( متوفی در 301 ) را نیز درک کرده باشد. دیگر از ممدوحان رودکی امیر شهید ابوجعفر احمدبن محمدبن خلف بن اللیث ، معروف به بانویه از امرای صفاری بود که از سال 311 تا 352 هَ.ق. حکومت میکرد. دیگر از ممدوحان رودکی ماکان بن کاکی و ابوالفضل بلعمی وزیر معروف سامانی است. این وزیر دانشمند بنا به روایت سمعانی او را در میان عرب و عجم بی نظیر میدانست ، و انعام جزیل او به رودکی زبانزد شاعران بعد بود و ظاهراً مشوق رودکی در نظم کلیله و دمنه همین وزیر دانشمند بوده است.بیشتر بخوانید ...

فرهنگ فارسی

ابو عبدالله جعفر بن محمد بن حکیم بن عبدالرحمن بن آدم استاد شاعران آغاز قرن چهارم ه. (و. قریه بنج از قرای رودک سمرقند اواسط قر. سوم ه. - ف.بنج ۳۲۹ه.ق. ) وی از کودکی نابینا بود و بقول بعدها او را کور کردند.رودکی بسبب تقرب بامیر نصر سامانی و صلات و جوایزاو ووزیران و رجال دربارش ثروت و مکنت فراوان تحصیل کرد .از ابیات و قطعات و قصاید و غزلهای معدودی که از رودکی باقی مانده بنیکی میتوان دریافت که این شاعر در فنون مختلف شعر استاد و ماهر بود و سخنان وی در قوت تشبیه و نزدیکی معانی بطبیعت و وصف کم نظیر است و متانت و انسجام خاص در سخن او مشهود است . روح طرب و شادی از اشعار او آشکار است . مهمترین اثر رودکی کلیله و دمنه (ه.م. ) منظوم است دیگر یک مثنوی ببحر متقارب ( فعولن فعولن فعولن فعولن ) و یک مثنوی ببحر خفیف (فاعلاتن مفاعلن فعلن ) و یک مثنوی ببحر هزج مسدس ( مفاعیلن مفاعیلن مفاعیل ) و یک مثنوی دیگر ببحر سریع ( مفتعلن مفتعلن فاعلات ) است و بجز این مثنویها انواع شعر از قبیل قصیده و قطعه و غزل و رباعی در موضوعات دیگر داشته که از آنها اندکی بما رسیده است .
جعفر بن محمد بن حکیم بن عبدالرحمن بن آدم رودکی سمرقندی مکنی به ابو عبدالله از شعرای شیرین زبان فارسی است .

دانشنامه اسلامی

[ویکی اهل البیت] ابوعبدالله جعفر بن محمد بن حکیم بن عبدالرحمن بن آدم رودکی از شاعران ایرانی دوره سامانی در قرن چهارم هجری قمری است (به عبارتی اواسط قرن سوم هجری) وی در تاریخ (۳۲۹ هجری قمری) درگذشت.
او استاد شاعران آغاز قرن چهار هجری قمری ایران است. از کودکی نابینا بوده است و به روایتی بعدها او را کور کردند. رودکی در روستایی به نام رودک در نزدیکی نخشب که امروزه با نام قرشی در ازبکستان است به دنیا آمده است. رودکی در دربار امیر نصر سامانی بسیار محبوب شد و ثروت بسیاری بدست آورد. می گویند رودکی در حدود یک میلیون و سیصدهزار بیت شعر سروده است و در موسیقی، ترجمه و آواز نیز دستی داشته است.
وی اسماعیلی بود و نصر نیز نخستین امیری بود که این مذهب را پذیرفت و به مبلغین اسماعیلی اجازه داد تا در قلمروش آزادانه مذهب خود را تبلیغ کنند. پس از خلع نصر سامانی، عده ای در پی آزار و اذیت رودکی و سایر اسماعیلیان برآمدند، رودکی از دربار طرد شد و در فقر درگذشت. می گویند قدرت و تسلط رودکی در شعر و موسیقی به اندازه ای بوده است که نیروی افسونگری شعر و نوازندگی وی در ابونصر سامانی چنان تأثیر گذاشت که وی پس از شنیدن شعر «بوی جوی مولیان» بدون کفش، هرات را به مقصد بخارا ترک کرد.
                      
مهمترین اثر او کلیله و دمنه منظوم است. جز آن سه مثنوی از او به ما رسیده و از بقیه اشعارش جز اندکی نمانده است. رودکی شاعر استاد آغاز قرن چهارم است که او را به سبب مقام بلند وی در شاعری و به علت پیشوائی پارسی گویان و آغازیدن بسیاری از انواع شعر پارسی به حق "استاد شاعران" لقب داده اند.
در قدیمی ترین و درست ترین مأخذی که از او یاد شده یعنی در الانساب سمعانی کنیه و نام و نسب وی "ابوعبدالله جعفر بن محمد" و علت اشتهارش به رودکی انتساب او به ناحیه "رودک" سمرقند دانسته شده است. سمعانی می گوید "قریه" یعنی قصبه مرکزی ناحیه رودک "بنج" نام دارد و رودکی از آنجا است. این کلمه "بنج" ظاهرا صورت محرف "پنج ده" است که امروز همچنان به اسم خود در ناحیه سمرقند باقی است.
از آغاز حیات او و کیفیت تحصیلات وی اطلاعی دقیق در دست نیست. عوفی در لباب الالباب گفته که "چنان ذکی و تیزفهم بود که در هشت سالگی قرآن تمامت حفظ کرد و قرائت (مقصود علم القراءة است) بیاموخت و شعر گفتن گرفت و معانی دقیق می گفت چنانک خلق بر وی اقبال نمودند و رغبت او زیادت شد و او را آفریدگار تعالی آوازی خوش و صوتی دلکش داده بود و به سبب آواز در مطربی افتاده بود و از ابوالعبک بختیار که در آن صنعت صاحب اختیار بود به ربط بی آموخت و در آن ماهر شد و آوازه او به اطراف و اکناف عالم برسید و امیر نصر بن احمد سامانی که امیر خراسان بود او را به قربت حضرت خود مخصوص گردانید و کار وی بالا گرفت".
عوفی در مقدمه همین سخنان نوشته است که "از مادر نابینا آمده" و شاعران نزدیک به عهد او هم که در همان محیط زندگانی خود می زیسته و شاعری می کرده اند به این مطلب اشاره نموده اند و از طرفی دیگر در اشعار او گاه به اشاراتی که دال بر بینائی او در مدتی از حیات او بوده بازمی خوریم، مانند این دو بیت:

دانشنامه عمومی

رودکی (اوکراین). رودکی ( به انگلیسی: Rudky ) نام شهری واقع در استان لویو اوکراین است. جمعیت این شهر ۵, ۲۷۸ نفر ( ۲۰۲۱ تخمینی ) [ ۱] است.
عکس رودکی (اوکراین)عکس رودکی (اوکراین)عکس رودکی (اوکراین)عکس رودکی (اوکراین)عکس رودکی (اوکراین)

رودکی (جماعت). رودکی جماعت و شهرکی در شمال غربی تاجیکستان است که در ناحیهٔ پنجکنت ولایت سغد قرار دارد. جمعیت این جماعت ۱۵٬۰۳۹ نفر است. [ ۱]
این روستا زادگاه رودکی شاعر پارسی گوی است.
عکس رودکی (جماعت)عکس رودکی (جماعت)

رودکی (دهانه). رودکی ( انگلیسی: Rudaki ) نام یکی از دهانه های برخوردی بر سطح سیاره تیر ( عطارد ) است. نام آن از نام رودکی، شاعر فارسی زبان گرفته شده است.
در کف رودکی و همچنین در منطقه گسترده پیرامون آن به سم غرب دشت های همواری واقع شده اند که نسبت به محوطه های نزدیک به آن حفره های برخوردی کمتری دارند.
عکس رودکی (دهانه)
این نوشته برگرفته از سایت ویکی پدیا می باشد، اگر نادرست یا توهین آمیز است، لطفا گزارش دهید: گزارش تخلف

پیشنهاد کاربران

سمرکند رو چرا سمرقند مینویسند ؟ چه فرقی با تاشکند و تمامی اسامی با پسوند کند دارد!؟
در مورد تعداد اشعار رودکی به گمان من رقم صد هزار به واقعیت نزدیک است نه یک ملیون وسیصد هزار که اقای نفیسی در کتاب خود راجع به رودکی واشعار او سعی به اثبات ان دارد, در ضمن ارجگذاری به کارهای ادبی وتحقیقاتی
...
[مشاهده متن کامل]
اوباید گفت که نسبت به اثار بقیه فضلای همدوره خود بقول دکتر زرین کوب از ان وسواس ودقت علمی بایسته چندان برخوردار نیستند. مبنای استدلال نفیسی - شعر او را بر شمردم سیزده ره صدهزار - است که در شعری امده. معنی این شعر انست که اشعار رودکی احتمالا در سیزده دفتراز فرط کثرت جمع اوری شده بوده وشمارش براین پایه انجام شده ودر مجمع صدهزار شده. . وشاعر ادامه میدهد که اگر تو بخواهی دقیقتر بشماری شاید با یافتن دفترهای دیگر که در اختیار او نبوده اشعار بیشتری بدست اوری.

شاعر ایرانی
که "کلیله و دمنه"
رو به فارسی سرود

بپرس