[ویکی فقه] پیامبر گرامی (صلی الله علیه و آله وسلّم) و جانشینان راستین راه به پیروی از قرآن مجید موضوع شفاعت را در سخنان خود یاد کرده و آن را بصورت یک اصل مسلم اسلامی که دارای حدود و شرائطی می باشد بیان نمو ده اند.
روایات مربوط به شفاعت بیش از آن است که بتوان در چند صفحه گردآوری کرد و ما در این بخش فقط یکصد حدیث از احادیث این باب را انتخاب و نقل کرده ایم و چون این روایات از نظر اثبات اصل شفاعت متواتر و قطعی است دیگر نیازی ندارد که در اسناد آن بحث و گفتگو کنیم، آری اگر روایتی دارای نکته ای باشد که در دیگر احادیث موجود نباشد، اثبات آن نکته به اثبات صحت سند آن روایت بستگی خواهد داشت.از این صد روایت، چهل و پنج روایت را از کتابهای اهل تسنن که همه آنها از پیامبر گرامی (صلی الله علیه و آله وسلّم) نقل شده و پنجاه و پنج روایت را از کتابهای شیعه که از پبامبر گرامی (صلی الله علیه و آله وسلّم) و امیرمؤمنان و فرزندان معصوم او (علیه السّلام) روایت شده است انتخاب کرده ایم.در انتخاب روایات سعی شده است از آوردن روایات طولانی و نیز از آوردن روایاتی که مربوط به شفاعت در آخرت نبوده، و نیز روایاتی که متن آنها احتیاج به شرح و توضیح داشته باشد و یا احیاناً متن آنها از جهتی مورد اشکال بوده، خودداری شود، و ضمناً روایات انتخاب شده هم گاهی تلخیص شده و همان قسمتی را که مربوط به مساله مورد بحث بوده، ذکر نموده ایم، اما در عین حال کوشش شده که مضامین همه روایات این باب در این صد حدیث گنجانیده شود، تا در نتیجه گیری از روایات نقصی در کار نباشد و در ترجمه روایات هدف این بوده که معنای حدیث به طور مفهوم نوشته شود گرچه از ترجمه تحت الفظی خارج باشد.
احادیث از کتب اهل تسنن
۱ ـ پیامبر گرامی (صلی الله علیه و آله وسلّم) فرمود: «لکل نبی دعوه مستجابه فتعجل کل نبی دعوته و انی اختبات دعوتی شفاعه لامتی فهی نائله من مات منهم لایشرک بالله شیئاً» خداوند بزرگ برای هر پیامبری دعاء مستجایی قرار داده است، پیامبران گذشته در همین دنیا از آن استفاده کردند، اما من آن دعا را برای شفاعت کردن امت خود در آخرت نگاه داشته ام، شفاعت من نصیب افرادی از امت خواهد شد که، با ایمان از دنیا بروند و مشرک نباشند، (زیرا شرک مانع از شفاعت می گردد)».۲ـ پیامبر گرامی (صلی الله علیه و آله وسلّم) فرمود: «اعطیت خمساً....واعطیت الشفاعه فادخرتها لامتی فهی لمن لا یشرک بالله شیئاً». خداوند بزرگ به من پنج امتیاز اعطا کرده است،...یکی از آنها شفاعت است که آنرا برای امت خود نگاه داشته ام، شفاعت برای کسانی است که مشرک نباشند».۳ ـ پیامبر گرامی (صلی الله علیه و آله وسلّم) فرمود: «شفاعتی نائله ان شاءالله من مات لایشرک بالله شیئاً» «شفاعت من بخواست خدا به کسانی می رسد که با ایمان از دنیا بروند و مشرک نباشند».۴ ـ پیامبر گرامی (صلی الله علیه و آله وسلّم) فرمود: «قوله عسی ان یبعثک ربک مقاماً محمودا؛ هوالمقام الذی اشفع لامتی فیه». «مقام محمود که در آیه ۷۹ سوره بنی اسرائیل آمده است، همان مقامی است که در آن برای امت شفاعت می کنم».۵ ـ پیامبر گرامی (صلی الله علیه و آله وسلّم) فرمود: «انا اول شافع و اول مشفع». من نخستین کسی خواهم بود که شفاعت می کند و اولین کسی خواهم بود که شفاعت او پذیرفته می شود».۶ ـ پیامبر گرامی (صلی الله علیه و آله وسلّم) فرمود: «شفاعتی لمن شهد ان لا اله الا الله مخلصاً یصدق قلبه لسانه و لسانه قلبه». شفاعت من برای کسی است که به خدای یگانه ایمان داشته باشد و زبان و قلبش یکی باشد.۷ ـ پیامبر گرامی (صلی الله علیه و آله وسلّم) فرمود: «ان شفاعتی یوم القیامه لاهل الکبائر من امتی». شفاعت من در روز قیامت برای کسانی از امتم خواهد بود که مرتکب گناهان بزرگ شده باشند».۸ ـ پیامبر گرامی (صلی الله علیه و آله وسلّم) در ضمن حدیثی فرمود: «رایت ماتلقی امتی بعدی (ای من الذنوب) فسالت الله ان یولینی شفاعه یوم القیامه فیهم ففعل...» چون دیدم که امت من از پس من به گناه آلوده می شوند از خدای متعال خواستم که به من مقام شفاعت بدهد تا در روز قیامت برای آنها شفاعت کنم و خدای متعال هم خواسته مرا برآورد».۹ ـ پیامبر فرمود: «اسعد الناس بشفاعتی یوم القیامه من قال لا اله الا الله خالصاً من قلبه او نفسه». بیش از همه کسانی به شفاعت من در روز قیامت خوشبخت می شوند که قبلاً و از روی اخلاص به خدا ایمان داشته باشند.۱۰ ـ پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) در ضمن حدیثی فرمود: «انا اول شافع فی الجنه». «من اولین کسی هستم که در بهشت شفاعت می کند».۱۱ ـ پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) در ضمن حدیثی فرمود: «شفاعتی لکل مسلم». «هر کس مسلمان باشد از شفاعت من بهره مند خواهد شد.»۱۲ ـ پیامبر فرمود: «اذا کان یوم القیامه کنت امام النبیین و خطیبهم و صاحب شفاعتهم غیر فخر». هنگامی که قیامت بر پا شود من پیشوای پیامبران، و سخن گوی ایشان، و صاحب شفاعت ایشان خواهم بود، ولی بخاطر داشتن این مقامها به کسی فخر نمی کنم.»۱۳ـ پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) فرمود: «انا سید ولد آدم....و اول شافع و اول مشفع و لافخر....» من آقای فرزندان آدمم.....و اولین کسی هستم که شفاعت خواهد کرد و اولین کسی هستم که شفاعت او پذیرفته خواهد شد ولی برای داشتن این مقامها به کسی فخر نمی کنم».۱۴ ـ پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) فرمود: «انی لا رجوان اشفع یوم القیامه عدد ما علی الارض من شجره و مدره». من امیدوارم که به عدد درختان و کلوخهائی که روی زمین است در روز قیامت از مسلمانان شفاعت کنم».۱۵ ـ پیامبر فرمود: «لیخرجن قوم من امتی من النار بشفاعتی یسمون الجهنمیین». (و شاید ترجمه حدیث این باشد: «گروهی از امتم که به این نام «جهنمیها» نامیده می شوند به شفاعت من از آتش جنهم آزاد می شوند» ) گروهی از امتم به شفاعت من از آتش خارج می شوند و به این نام «جهنمیان» نامیده می شوند».یعنی کسانی که اهل جهنم بودند و در پرتو شفاعت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله وسلّم) نجات یافتند.۱۶ ـ پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) در ضمن حدیثی فرمود: «خیرت بین الشفاعه و بین ان یدخل نصف امتی الجنه فاخترت الشفاعه لانها اعم واکفی اترونها للمتقین لا ولکنها للمذنبین الخطائین المتلوثین». مخیر شدم میان دو موضوع ۱ ـ شفاعت ۲ ـ این که نیمی از امتم بهشتی باشند پس من شفاعت را برگزیدم زیرا شفاعت دامنه اش وسیعتر و برای نجات امت کافی تر بود، آیا شما فکر می کنید که شفاعت برای پرهیزگاران است؟ نه بلکه برای کسانی است که گناهکار و خطا کار و آلوده باشند».۱۷ـ ابوذر می گوید: «صلی رسول الله (صلی الله علیه و آله وسلّم) لیله فقرا بآیه حتی اصبح یرکع بها و یسجد بها: «ان تعذبهم فانهم عبادک و ان تغفرلهم انت العزیز الحکیم» فلما اصبح قلت یا رسول الله مازلت تقرء هذه الایه حتی اصبحت ترکع بها و تسجد بها قال: انی سالت ربی عزوجل الشفاعه لامتی فاعطانیها فهی نائله ان شاء الله لمن لا یشرک بالله عزوجل شیئا». شبی تا صبح رسول گرامی (صلی الله علیه و آله وسلّم) نماز می خواند و رکوع و سجود می کرد و پیوسته آیه ۱۱۹ سوره مائده را می خواند چون صبح شد جهتش را پرسیدم پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) فرمود: من از پروردگار عزوجل شفاعت امتم را خواستم و او خواسته مرا برآورد پس شفاعت من به خواست خدا به کسانی می رسد که مشرک نباشند و ایمان به خدا داشته باشند».۱۸ ـ پیامبر گرامی (صلی الله علیه و آله وسلّم) در حدیثی فرمود: «یشفع النبیون و الملائکه و المؤمنون فیقول الجبار بقیت شفاعتی». پیامبران و فرشتگان و مؤمنان شفاعت می کنند آن گاه خدای متعال می فرماید: شفاعت من باقی مانده است.»یعنی گروهی از آنها که به شفاعت شفاعت کنندگان نجات نمی یابند باز مشمول رحمت الهی خواهند شد.۱۹ ـ پیامبر فرمود: «ان الله یخرج قوماً من النار بالشفاعه». خداوند گروهی را به وسیله شفاعت شفاعت کنندگان از آتش جهنم خارج می کند۲۰ ـ پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) فرمود: «یشفع یوم القیامه الانبیاء ثم العلماء ثم الشهداء». روز قیامت به ترتیب پیامبران و سپس دانشمندان و سپس شهیدان در راه خدا شفاعت می کنند.۲۱ ـ پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) در حدیثی فرمود: «فاذا فرغ الله عزوجل من القضاء بین خلقه و اخرج من النار من یریدان یخرج امرالله الملائکه و الرسول ان تشفع فیعرفون بعلاماتهم ان النار تاکل کل شی من ابن آدم الاموضع السجود....» هنگامی که خداوند از داوری میان بندگان فراغت یافت، و آنان را که می خواست از آتش در آورد؛ امر می کندکه فرشتگان و پیامبران، شفاعت کنند و کسانی که باید شفاعت شوند نشانه ای دارند که با آنان نشانه شناخته می شود، و آن این است که چون اهل سجده و نماز بوده اند آتش دوزخ پیشانی آنان را نمی سوزاند».۲۲ ـ پیامبر گرامی ضمن حدیثی فرمود: «فیؤذن للملائکه والنبیین والشهداء ان یشفعوا فیشفعون و یخرجون من کان فی قلبه مایزن ذره من ایمان» پس اجازه داده می شود که فرشتگان و پیامبران و شهداء شفاعت کنند، آنگاه آنان شفاعت می کنند و هر کس را که ذره ای ایمان در قلب او باشد از آتش جنهم خارج می کنند».۲۳ ـ پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) فرمود: «اذا میزاهل الجنه و اهل النار فدخل اهل الجنه الجنه و اهل النار النار قامت الرسل فشفعوا». هنگامی که اهل بهشت و جهنم از هم جدا شوند و اهل بهشت به بهشت و اهل جنهم به جهنم جای گیرند؛ در آن هنگام پیامبران به شفاعت می پردازند.»۲۴ ـ پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) ضمن حدیثی فرمود: «یشفع الانبیاء فی کل من کان یشهدان لا اله الا الله مخلصاً فیخرجونهم منها» «پیامبران برای کسانی که از روی اخلاص به یگانگی خدا گواهی می داده اند شفاعت می کنند و آنان را از جهنم خارج می کنند.»۲۵ ـ «انه (صلی الله علیه و آله وسلّم) ذکر الشفاعه فقال ان الناس یعرضون علی جسرجهنم...و بجنبتیه الملائکه یقولون اللهم سلم سلم....» . پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم) از موضوع شفاعت یاد کرد، آنگاه فرمود: هنگامی که مردم می خواهند از پل جهنم بگذرند فرشتگانی که در دو طرف پل هستند آنان را دعا می کنند (و شفاعت می کنند) که از این موقف خطرناک به سلامت بگذارند».۲۶ ـ پیامبر گرامی (صلی الله علیه و آله وسلّم) در حدیثی فرمود: «اما اهل النار الذین هم اهلها فلا یموتون فیها ولا یحیی ولکن ناس اصابتهم نار بذنوبهم او بخطایاهم فاماتتهم اماته حتی اذا کانوا فحماً اذن فی الشفاعه فیخرجون ضبائر ضبائر». اما آنان که مشرک و اهل جهنم هستند که برای همیشه در آن مخلد خواهند بود، نه می میرند و نه زنده می شوند، ولی آنان که ایمان بخدا داشته اند اما بخاطر گناهان و خطاهاشان گرفتار آتش جهنم شده اند مدتها در جهنم می مانند تا اجازه شفاعت داده می شود، و آنگاه به توسط شفاعت شفاعت کنندگان، گروه گروه از آتش خلاص می گردند».۲۷ ـ پیامبر گرامی (صلی الله علیه و آله وسلّم) در حدیثی فرمود: «فیشفعون حتی یخرج من قال لااله الا الله ممن فی قلبه میزان شعیره». آنگاه شفاعت می شوند تا آنکه هرکس که حتی یک جو ایمان واقعی داشته باشد از آتش جهنم خلاص می شود».۲۸ ـ پیامبر گرامی فرمود: «یشفع الشهید فی سبعین انساناً من اهل بیته». شهید در راه خدا برای هفتاد نفر از خویشاوندان خود شفاعت می کند».۲۹ ـ علی (علیه السّلام) از پیغمبر گرامی نقل می کند: «من تعلم القرآن (من قرا القرآن) فاستظهره فاحل حلاله و حرم حرامه ادخله الله به الجنه و شفعه فی عشره من اهل بیته کلهم قد وجبت له النار». «کسی که قرآن را یاد بگیرد (کسی که قرآن را بخواند) و آن را حفظ کند و حلال آن را حلال، و حرام آن را حرام بداند (مقید به احکام قرآن باشد) خداوند او را به واسطه اهل قرآن بودن، اهل بهشت قرار می دهد و شفاعت او را درباره ده نفر از خویشاوندانش که همه مستحق آتش باشند می پذیرد».۳۰ـ پیامبر گرامی (صلی الله علیه و آله وسلّم) در ضمن حدیثی فرمود: «اذا بلغ الرجل التسعین غفر الله ما تقدم من ذنبه و ما تاخر و سمی اسیرالله فی الارض و شفع فی اهله». «هنگامی که یک انسان (مؤمن) به نود سالگی برسد خداوند گناهان او را می آمرزد و شفاعت او را درباره خویشاوندانش می پذیرد». «ربیعه و مضر» یا به اندازه جمعیت هر دوی آنها وارد بهشت می شوند.۳۱ ـ پیامبر گرامی (صلی الله علیه و آله وسلّم) فرمود: «ان الرجل من امتی لیشفع للفئام من الناس فیدخلون الجنه و ان الرجل لیشفع للقبیله و ان الرجل لیشفع للعصبه و ان الرجل لیشفع للثلاثه و للرجلین و للرجل». «مردی از امت من برای گروههای زیادی از مردم شفاعت می کنند. و مردم برای یک قبیله و طایفه، و مردی برای خویشاوندان خود، و مردی برای سه نفر، و مردی برای دو نفر، و برخی برای یک نفر شفاعت می کنند».یعنی هرکه نزد خدا مقرب تر باشد بیشتر شفاعت می کند.پیامبر گرامی (صلی الله علیه و آله وسلّم) فرمود: «یصف الناس (اهل الجنه) صفوفاً فیمر الرجل من اهل النارعلی الرجل فیقول یا فلان اما تذکر یوم استقیت فستقیتک شربه قال فیشفع له و یمرالرجل فیقول اما تذکر یوم ناولتک طهوراً فیشفع له». «اهل بهشت در صفهائی صف می کشند. آنگاه یکی از اهل جهنم بر یکی از اهل بهشت می گذرد و به او می گوید: آیا یاد داری که یک روز از من آب خواستی و من ترا سیراب کردم (پس اینجا بمن کمک کن) در این موقع آن شخصی که اهل بهشت است برای او شفاعت می کند. و همچنین یکی از اهل جهنم بر یکی از اهل بهشت می گذرد و به او می گوید: آیا به خاطر داری که روزی آب وضو به تو دادم (پس اینجا مرا یاری کن) پس آن شخص او را شفاعت می کند».۳۲ ـپیامبر گرامی (صلی الله علیه و آله وسلّم) در حدیثی فرمود: «لا یصبر علی لاوائها (ای المدینه) و شدتها الا کنت له شفیعاً یوم القیامه» «هر کس در شهر مدینه بماند و بر گرسنگی و سختی آن صبر کند من در روز قیامت شفیع یا گواه او خواهم بود.»یعنی اگر گناهکار باشد شفیع او، و اگر اهل طاعت باشد گواه او می باشم.۳۳ ـ از پیامبر گرامی (صلی الله علیه و آله وسلّم) ضمن حدیثی نقل شده است: قال لخادمه ما حاجتک قال: حاجتی ان تشفع لی یوم القیامه قال و من ذلک علی هذا قال ربی قال اما فاعنی بکثره السجود». «که به خادم خود فرمود: حاجت تو چیست گفت: حاجتم این است که در روز قیامت مرا شفاعت کنی فرمود: این مطلب را که به تو آموخت؟ گفت: پروردگارم (به دلم الهام شد) فرمود پس مرا با کثرت سجده بر این کار یاری کن. یعنی عبادت تو موجب می شود من بهتر بتوانم تو را شفاعت کنم.»۳۴ ـ پیامبر گرامی (صلی الله علیه و آله وسلّم) فرمود: «من صلی محمد و قال اللهم انزله المقعد عندک یوم القیامه وجب له شفاعتی». «هر کسی بر من صلوات و دورد بفرستد و بگوید: بارلها! او را در روز قیامت به مقام قرب خود جای ده شفاعت من برای او واجب می شود.»یعنی حتماً او را شفاعت می کنم.۳۵ ـ پیامبر گرامی فرمود: «من قال حین یسمع النداء «اللهم رب هذه الدعوه التامه و الصلواه القائمه آت محمد الوسیله و الفضیله وابعثه مقاماً محموداً الذی وعدته حلت له شفاعتی یوم القیامه» «هر کس هنگامی که اذان را می شنود این دعا را «اللهم رب...» بخواند بر من لازم می شود در روز قیامت او را شفاعت کنم».۳۶ ـ پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) فرمود: «اذا سمعتم المؤذن فقولوا مثل ما یقول ثم صلوا علی فانه من صلی علی صلواه صلی الله علیه عشراً ثم سلوا الله عزوجل لی الوسیله...فمن سال الله لی الوسیله حلت علیه الشفاعه» «هنگامی که صدای مؤذن را شنید پس هر چه او می گوید شما هم بگوئید (جمله های اذان را بازگو کنید) سپس بر من صلوات بفرستید زیرا هر کس یک بار بر من صلوات بفرستد خدای متعال ده بار بر او دورد و رحمت می فرستد. سپس از خدا برای من «مقام وسیله» که مقامی است بس بلند بخواهید هر کس این مقام را برای من بخواهد شفاعت من به او می رسد».
احادیث از کتب شیعه
در کتب شیعه روایات زیادی در مورد شفاعت ذکر شده که به برخی از آنها اشاره می گردد:
← روایات پیامبر
...
روایات مربوط به شفاعت بیش از آن است که بتوان در چند صفحه گردآوری کرد و ما در این بخش فقط یکصد حدیث از احادیث این باب را انتخاب و نقل کرده ایم و چون این روایات از نظر اثبات اصل شفاعت متواتر و قطعی است دیگر نیازی ندارد که در اسناد آن بحث و گفتگو کنیم، آری اگر روایتی دارای نکته ای باشد که در دیگر احادیث موجود نباشد، اثبات آن نکته به اثبات صحت سند آن روایت بستگی خواهد داشت.از این صد روایت، چهل و پنج روایت را از کتابهای اهل تسنن که همه آنها از پیامبر گرامی (صلی الله علیه و آله وسلّم) نقل شده و پنجاه و پنج روایت را از کتابهای شیعه که از پبامبر گرامی (صلی الله علیه و آله وسلّم) و امیرمؤمنان و فرزندان معصوم او (علیه السّلام) روایت شده است انتخاب کرده ایم.در انتخاب روایات سعی شده است از آوردن روایات طولانی و نیز از آوردن روایاتی که مربوط به شفاعت در آخرت نبوده، و نیز روایاتی که متن آنها احتیاج به شرح و توضیح داشته باشد و یا احیاناً متن آنها از جهتی مورد اشکال بوده، خودداری شود، و ضمناً روایات انتخاب شده هم گاهی تلخیص شده و همان قسمتی را که مربوط به مساله مورد بحث بوده، ذکر نموده ایم، اما در عین حال کوشش شده که مضامین همه روایات این باب در این صد حدیث گنجانیده شود، تا در نتیجه گیری از روایات نقصی در کار نباشد و در ترجمه روایات هدف این بوده که معنای حدیث به طور مفهوم نوشته شود گرچه از ترجمه تحت الفظی خارج باشد.
احادیث از کتب اهل تسنن
۱ ـ پیامبر گرامی (صلی الله علیه و آله وسلّم) فرمود: «لکل نبی دعوه مستجابه فتعجل کل نبی دعوته و انی اختبات دعوتی شفاعه لامتی فهی نائله من مات منهم لایشرک بالله شیئاً» خداوند بزرگ برای هر پیامبری دعاء مستجایی قرار داده است، پیامبران گذشته در همین دنیا از آن استفاده کردند، اما من آن دعا را برای شفاعت کردن امت خود در آخرت نگاه داشته ام، شفاعت من نصیب افرادی از امت خواهد شد که، با ایمان از دنیا بروند و مشرک نباشند، (زیرا شرک مانع از شفاعت می گردد)».۲ـ پیامبر گرامی (صلی الله علیه و آله وسلّم) فرمود: «اعطیت خمساً....واعطیت الشفاعه فادخرتها لامتی فهی لمن لا یشرک بالله شیئاً». خداوند بزرگ به من پنج امتیاز اعطا کرده است،...یکی از آنها شفاعت است که آنرا برای امت خود نگاه داشته ام، شفاعت برای کسانی است که مشرک نباشند».۳ ـ پیامبر گرامی (صلی الله علیه و آله وسلّم) فرمود: «شفاعتی نائله ان شاءالله من مات لایشرک بالله شیئاً» «شفاعت من بخواست خدا به کسانی می رسد که با ایمان از دنیا بروند و مشرک نباشند».۴ ـ پیامبر گرامی (صلی الله علیه و آله وسلّم) فرمود: «قوله عسی ان یبعثک ربک مقاماً محمودا؛ هوالمقام الذی اشفع لامتی فیه». «مقام محمود که در آیه ۷۹ سوره بنی اسرائیل آمده است، همان مقامی است که در آن برای امت شفاعت می کنم».۵ ـ پیامبر گرامی (صلی الله علیه و آله وسلّم) فرمود: «انا اول شافع و اول مشفع». من نخستین کسی خواهم بود که شفاعت می کند و اولین کسی خواهم بود که شفاعت او پذیرفته می شود».۶ ـ پیامبر گرامی (صلی الله علیه و آله وسلّم) فرمود: «شفاعتی لمن شهد ان لا اله الا الله مخلصاً یصدق قلبه لسانه و لسانه قلبه». شفاعت من برای کسی است که به خدای یگانه ایمان داشته باشد و زبان و قلبش یکی باشد.۷ ـ پیامبر گرامی (صلی الله علیه و آله وسلّم) فرمود: «ان شفاعتی یوم القیامه لاهل الکبائر من امتی». شفاعت من در روز قیامت برای کسانی از امتم خواهد بود که مرتکب گناهان بزرگ شده باشند».۸ ـ پیامبر گرامی (صلی الله علیه و آله وسلّم) در ضمن حدیثی فرمود: «رایت ماتلقی امتی بعدی (ای من الذنوب) فسالت الله ان یولینی شفاعه یوم القیامه فیهم ففعل...» چون دیدم که امت من از پس من به گناه آلوده می شوند از خدای متعال خواستم که به من مقام شفاعت بدهد تا در روز قیامت برای آنها شفاعت کنم و خدای متعال هم خواسته مرا برآورد».۹ ـ پیامبر فرمود: «اسعد الناس بشفاعتی یوم القیامه من قال لا اله الا الله خالصاً من قلبه او نفسه». بیش از همه کسانی به شفاعت من در روز قیامت خوشبخت می شوند که قبلاً و از روی اخلاص به خدا ایمان داشته باشند.۱۰ ـ پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) در ضمن حدیثی فرمود: «انا اول شافع فی الجنه». «من اولین کسی هستم که در بهشت شفاعت می کند».۱۱ ـ پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) در ضمن حدیثی فرمود: «شفاعتی لکل مسلم». «هر کس مسلمان باشد از شفاعت من بهره مند خواهد شد.»۱۲ ـ پیامبر فرمود: «اذا کان یوم القیامه کنت امام النبیین و خطیبهم و صاحب شفاعتهم غیر فخر». هنگامی که قیامت بر پا شود من پیشوای پیامبران، و سخن گوی ایشان، و صاحب شفاعت ایشان خواهم بود، ولی بخاطر داشتن این مقامها به کسی فخر نمی کنم.»۱۳ـ پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) فرمود: «انا سید ولد آدم....و اول شافع و اول مشفع و لافخر....» من آقای فرزندان آدمم.....و اولین کسی هستم که شفاعت خواهد کرد و اولین کسی هستم که شفاعت او پذیرفته خواهد شد ولی برای داشتن این مقامها به کسی فخر نمی کنم».۱۴ ـ پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) فرمود: «انی لا رجوان اشفع یوم القیامه عدد ما علی الارض من شجره و مدره». من امیدوارم که به عدد درختان و کلوخهائی که روی زمین است در روز قیامت از مسلمانان شفاعت کنم».۱۵ ـ پیامبر فرمود: «لیخرجن قوم من امتی من النار بشفاعتی یسمون الجهنمیین». (و شاید ترجمه حدیث این باشد: «گروهی از امتم که به این نام «جهنمیها» نامیده می شوند به شفاعت من از آتش جنهم آزاد می شوند» ) گروهی از امتم به شفاعت من از آتش خارج می شوند و به این نام «جهنمیان» نامیده می شوند».یعنی کسانی که اهل جهنم بودند و در پرتو شفاعت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله وسلّم) نجات یافتند.۱۶ ـ پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) در ضمن حدیثی فرمود: «خیرت بین الشفاعه و بین ان یدخل نصف امتی الجنه فاخترت الشفاعه لانها اعم واکفی اترونها للمتقین لا ولکنها للمذنبین الخطائین المتلوثین». مخیر شدم میان دو موضوع ۱ ـ شفاعت ۲ ـ این که نیمی از امتم بهشتی باشند پس من شفاعت را برگزیدم زیرا شفاعت دامنه اش وسیعتر و برای نجات امت کافی تر بود، آیا شما فکر می کنید که شفاعت برای پرهیزگاران است؟ نه بلکه برای کسانی است که گناهکار و خطا کار و آلوده باشند».۱۷ـ ابوذر می گوید: «صلی رسول الله (صلی الله علیه و آله وسلّم) لیله فقرا بآیه حتی اصبح یرکع بها و یسجد بها: «ان تعذبهم فانهم عبادک و ان تغفرلهم انت العزیز الحکیم» فلما اصبح قلت یا رسول الله مازلت تقرء هذه الایه حتی اصبحت ترکع بها و تسجد بها قال: انی سالت ربی عزوجل الشفاعه لامتی فاعطانیها فهی نائله ان شاء الله لمن لا یشرک بالله عزوجل شیئا». شبی تا صبح رسول گرامی (صلی الله علیه و آله وسلّم) نماز می خواند و رکوع و سجود می کرد و پیوسته آیه ۱۱۹ سوره مائده را می خواند چون صبح شد جهتش را پرسیدم پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) فرمود: من از پروردگار عزوجل شفاعت امتم را خواستم و او خواسته مرا برآورد پس شفاعت من به خواست خدا به کسانی می رسد که مشرک نباشند و ایمان به خدا داشته باشند».۱۸ ـ پیامبر گرامی (صلی الله علیه و آله وسلّم) در حدیثی فرمود: «یشفع النبیون و الملائکه و المؤمنون فیقول الجبار بقیت شفاعتی». پیامبران و فرشتگان و مؤمنان شفاعت می کنند آن گاه خدای متعال می فرماید: شفاعت من باقی مانده است.»یعنی گروهی از آنها که به شفاعت شفاعت کنندگان نجات نمی یابند باز مشمول رحمت الهی خواهند شد.۱۹ ـ پیامبر فرمود: «ان الله یخرج قوماً من النار بالشفاعه». خداوند گروهی را به وسیله شفاعت شفاعت کنندگان از آتش جهنم خارج می کند۲۰ ـ پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) فرمود: «یشفع یوم القیامه الانبیاء ثم العلماء ثم الشهداء». روز قیامت به ترتیب پیامبران و سپس دانشمندان و سپس شهیدان در راه خدا شفاعت می کنند.۲۱ ـ پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) در حدیثی فرمود: «فاذا فرغ الله عزوجل من القضاء بین خلقه و اخرج من النار من یریدان یخرج امرالله الملائکه و الرسول ان تشفع فیعرفون بعلاماتهم ان النار تاکل کل شی من ابن آدم الاموضع السجود....» هنگامی که خداوند از داوری میان بندگان فراغت یافت، و آنان را که می خواست از آتش در آورد؛ امر می کندکه فرشتگان و پیامبران، شفاعت کنند و کسانی که باید شفاعت شوند نشانه ای دارند که با آنان نشانه شناخته می شود، و آن این است که چون اهل سجده و نماز بوده اند آتش دوزخ پیشانی آنان را نمی سوزاند».۲۲ ـ پیامبر گرامی ضمن حدیثی فرمود: «فیؤذن للملائکه والنبیین والشهداء ان یشفعوا فیشفعون و یخرجون من کان فی قلبه مایزن ذره من ایمان» پس اجازه داده می شود که فرشتگان و پیامبران و شهداء شفاعت کنند، آنگاه آنان شفاعت می کنند و هر کس را که ذره ای ایمان در قلب او باشد از آتش جنهم خارج می کنند».۲۳ ـ پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) فرمود: «اذا میزاهل الجنه و اهل النار فدخل اهل الجنه الجنه و اهل النار النار قامت الرسل فشفعوا». هنگامی که اهل بهشت و جهنم از هم جدا شوند و اهل بهشت به بهشت و اهل جنهم به جهنم جای گیرند؛ در آن هنگام پیامبران به شفاعت می پردازند.»۲۴ ـ پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) ضمن حدیثی فرمود: «یشفع الانبیاء فی کل من کان یشهدان لا اله الا الله مخلصاً فیخرجونهم منها» «پیامبران برای کسانی که از روی اخلاص به یگانگی خدا گواهی می داده اند شفاعت می کنند و آنان را از جهنم خارج می کنند.»۲۵ ـ «انه (صلی الله علیه و آله وسلّم) ذکر الشفاعه فقال ان الناس یعرضون علی جسرجهنم...و بجنبتیه الملائکه یقولون اللهم سلم سلم....» . پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم) از موضوع شفاعت یاد کرد، آنگاه فرمود: هنگامی که مردم می خواهند از پل جهنم بگذرند فرشتگانی که در دو طرف پل هستند آنان را دعا می کنند (و شفاعت می کنند) که از این موقف خطرناک به سلامت بگذارند».۲۶ ـ پیامبر گرامی (صلی الله علیه و آله وسلّم) در حدیثی فرمود: «اما اهل النار الذین هم اهلها فلا یموتون فیها ولا یحیی ولکن ناس اصابتهم نار بذنوبهم او بخطایاهم فاماتتهم اماته حتی اذا کانوا فحماً اذن فی الشفاعه فیخرجون ضبائر ضبائر». اما آنان که مشرک و اهل جهنم هستند که برای همیشه در آن مخلد خواهند بود، نه می میرند و نه زنده می شوند، ولی آنان که ایمان بخدا داشته اند اما بخاطر گناهان و خطاهاشان گرفتار آتش جهنم شده اند مدتها در جهنم می مانند تا اجازه شفاعت داده می شود، و آنگاه به توسط شفاعت شفاعت کنندگان، گروه گروه از آتش خلاص می گردند».۲۷ ـ پیامبر گرامی (صلی الله علیه و آله وسلّم) در حدیثی فرمود: «فیشفعون حتی یخرج من قال لااله الا الله ممن فی قلبه میزان شعیره». آنگاه شفاعت می شوند تا آنکه هرکس که حتی یک جو ایمان واقعی داشته باشد از آتش جهنم خلاص می شود».۲۸ ـ پیامبر گرامی فرمود: «یشفع الشهید فی سبعین انساناً من اهل بیته». شهید در راه خدا برای هفتاد نفر از خویشاوندان خود شفاعت می کند».۲۹ ـ علی (علیه السّلام) از پیغمبر گرامی نقل می کند: «من تعلم القرآن (من قرا القرآن) فاستظهره فاحل حلاله و حرم حرامه ادخله الله به الجنه و شفعه فی عشره من اهل بیته کلهم قد وجبت له النار». «کسی که قرآن را یاد بگیرد (کسی که قرآن را بخواند) و آن را حفظ کند و حلال آن را حلال، و حرام آن را حرام بداند (مقید به احکام قرآن باشد) خداوند او را به واسطه اهل قرآن بودن، اهل بهشت قرار می دهد و شفاعت او را درباره ده نفر از خویشاوندانش که همه مستحق آتش باشند می پذیرد».۳۰ـ پیامبر گرامی (صلی الله علیه و آله وسلّم) در ضمن حدیثی فرمود: «اذا بلغ الرجل التسعین غفر الله ما تقدم من ذنبه و ما تاخر و سمی اسیرالله فی الارض و شفع فی اهله». «هنگامی که یک انسان (مؤمن) به نود سالگی برسد خداوند گناهان او را می آمرزد و شفاعت او را درباره خویشاوندانش می پذیرد». «ربیعه و مضر» یا به اندازه جمعیت هر دوی آنها وارد بهشت می شوند.۳۱ ـ پیامبر گرامی (صلی الله علیه و آله وسلّم) فرمود: «ان الرجل من امتی لیشفع للفئام من الناس فیدخلون الجنه و ان الرجل لیشفع للقبیله و ان الرجل لیشفع للعصبه و ان الرجل لیشفع للثلاثه و للرجلین و للرجل». «مردی از امت من برای گروههای زیادی از مردم شفاعت می کنند. و مردم برای یک قبیله و طایفه، و مردی برای خویشاوندان خود، و مردی برای سه نفر، و مردی برای دو نفر، و برخی برای یک نفر شفاعت می کنند».یعنی هرکه نزد خدا مقرب تر باشد بیشتر شفاعت می کند.پیامبر گرامی (صلی الله علیه و آله وسلّم) فرمود: «یصف الناس (اهل الجنه) صفوفاً فیمر الرجل من اهل النارعلی الرجل فیقول یا فلان اما تذکر یوم استقیت فستقیتک شربه قال فیشفع له و یمرالرجل فیقول اما تذکر یوم ناولتک طهوراً فیشفع له». «اهل بهشت در صفهائی صف می کشند. آنگاه یکی از اهل جهنم بر یکی از اهل بهشت می گذرد و به او می گوید: آیا یاد داری که یک روز از من آب خواستی و من ترا سیراب کردم (پس اینجا بمن کمک کن) در این موقع آن شخصی که اهل بهشت است برای او شفاعت می کند. و همچنین یکی از اهل جهنم بر یکی از اهل بهشت می گذرد و به او می گوید: آیا به خاطر داری که روزی آب وضو به تو دادم (پس اینجا مرا یاری کن) پس آن شخص او را شفاعت می کند».۳۲ ـپیامبر گرامی (صلی الله علیه و آله وسلّم) در حدیثی فرمود: «لا یصبر علی لاوائها (ای المدینه) و شدتها الا کنت له شفیعاً یوم القیامه» «هر کس در شهر مدینه بماند و بر گرسنگی و سختی آن صبر کند من در روز قیامت شفیع یا گواه او خواهم بود.»یعنی اگر گناهکار باشد شفیع او، و اگر اهل طاعت باشد گواه او می باشم.۳۳ ـ از پیامبر گرامی (صلی الله علیه و آله وسلّم) ضمن حدیثی نقل شده است: قال لخادمه ما حاجتک قال: حاجتی ان تشفع لی یوم القیامه قال و من ذلک علی هذا قال ربی قال اما فاعنی بکثره السجود». «که به خادم خود فرمود: حاجت تو چیست گفت: حاجتم این است که در روز قیامت مرا شفاعت کنی فرمود: این مطلب را که به تو آموخت؟ گفت: پروردگارم (به دلم الهام شد) فرمود پس مرا با کثرت سجده بر این کار یاری کن. یعنی عبادت تو موجب می شود من بهتر بتوانم تو را شفاعت کنم.»۳۴ ـ پیامبر گرامی (صلی الله علیه و آله وسلّم) فرمود: «من صلی محمد و قال اللهم انزله المقعد عندک یوم القیامه وجب له شفاعتی». «هر کسی بر من صلوات و دورد بفرستد و بگوید: بارلها! او را در روز قیامت به مقام قرب خود جای ده شفاعت من برای او واجب می شود.»یعنی حتماً او را شفاعت می کنم.۳۵ ـ پیامبر گرامی فرمود: «من قال حین یسمع النداء «اللهم رب هذه الدعوه التامه و الصلواه القائمه آت محمد الوسیله و الفضیله وابعثه مقاماً محموداً الذی وعدته حلت له شفاعتی یوم القیامه» «هر کس هنگامی که اذان را می شنود این دعا را «اللهم رب...» بخواند بر من لازم می شود در روز قیامت او را شفاعت کنم».۳۶ ـ پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) فرمود: «اذا سمعتم المؤذن فقولوا مثل ما یقول ثم صلوا علی فانه من صلی علی صلواه صلی الله علیه عشراً ثم سلوا الله عزوجل لی الوسیله...فمن سال الله لی الوسیله حلت علیه الشفاعه» «هنگامی که صدای مؤذن را شنید پس هر چه او می گوید شما هم بگوئید (جمله های اذان را بازگو کنید) سپس بر من صلوات بفرستید زیرا هر کس یک بار بر من صلوات بفرستد خدای متعال ده بار بر او دورد و رحمت می فرستد. سپس از خدا برای من «مقام وسیله» که مقامی است بس بلند بخواهید هر کس این مقام را برای من بخواهد شفاعت من به او می رسد».
احادیث از کتب شیعه
در کتب شیعه روایات زیادی در مورد شفاعت ذکر شده که به برخی از آنها اشاره می گردد:
← روایات پیامبر
...
wikifeqh: شفاعت_در_احادیث_اسلامی