شفاعت

[ویکی فقه] یکی از معتقدات ضروری شیعه و دیگر مذاهب اسلامی مسئله شفاعت است.
۱_خلیل بن احمد فراهیدی می گوید:«الشافع : الطالب لغیره ، وتقول استشفعت بفلان فتشفع لی إلیه فشفعه فی . والإسم : الشفاعة. واسم الطالب : الشفیع». شافع یعنی کسی که از غیر خودش طلب شفاعت می کند و می گوید نزد فلان شخص واسطه و شفیع من باش . اسم مصدر(حاصل و نتیجه مصدر)آن شفاعت است و کسی را که طلب شفاعت می کند شفیع می نامند. ۲_راغب اصفهانی می گوید:«الشفع: ضم الشئ إلی مثله ویقال للمشفوع شفع ». الشفع به معنای ضمیمه کردن چیزی به مثل خودش است و به مشفوع گفته می شود. ۳_زَبیدی نیز همین مطلب را می گو ید.
تعریف شفاعت نزد متکلمین شیعه
۱_سید مرتضی می فرماید:«وحقیقة الشفاعة وفائدتها : طلب إسقاط العقاب عن مستحقه ، وإنما تستعمل فی طلب إیصال المنافع مجازا وتوسعا ، ولا خلاف فی أن طلب إسقاط الضرر والعقاب یکون شفاعة علی الحقیقة». سید مرتضی می فرماید:حقیقت شفاعت و فایده آن طلب برداشتن عقاب از کسی است که مستحق عقاب است ، البته کلمه شفاعت مجازا در مورد درخواست رسیدن منافع به شخص نیز به کار می رود و در اینکه حقیقت شفاعت در مورد طلب برداشتن ضرر و عقاب و عذاب است هیچ اختلافی نیست.در جای دیگر می فرماید:«وشفاعة النبی ( صلی الله علیه وآله ) إنما هی فی إسقاط عقاب العاصی لا فی زیادة المنافع ، لأن حقیقة الشفاعة تختص بذلک ...». شفاعت نمودن پیامبر اکرم فقط در برداشتن عقاب و عذاب گناهکار است و این شفاعت در مورد رسیدن منافع به شخص نمی باشد ، زیرا حقیقت شفاعت اختصاص به برداشتن عقاب و عذاب گناهکار دارد.... ۲_شیخ طوسی می فرماید:«حقیقة الشفاعة عندنا أن تکون فی إسقاط المضار دون زیادة المنافع ، والمؤمنون عندنا یشفع لهم النبی ( صلی الله علیه وآله وسلم ) فیشفعه الله تعالی ویسقط بها العقاب عن المستحقین من أهل الصلاة لما روی من قوله علیه السلام : ( ادخرت شفاعتی لأهل الکبائر من أمتی ) ... والشفاعة ثبتت عندنا للنبی ( صلی الله علیه وآله وسلم ) وکثیر من أصحابه ولجمیع الأئمة المعصومین وکثیر من المؤمنین الصالحین ...». حقیقت شفاعت در نزد ما در مورد رسیدن منافع به شخص نمی باشد بلکه در مورد برداشتن عقاب و عذاب گناهکار است . به عقیده ما پیامبر اکرم مؤمنین را شفاعت می فرمایند و خداوند نیز شفاعت ایشان را می پذیرد و خداوند تبارک و تعالی عذاب و عقاب را در نتیجه این شفاعت از مستحقین آن ( البته از کسانی که اهل نماز باشند ) برمی دارد . زیرا شخص شخیص رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند : من شفاعتم را برای کسانی از امتم که اهل گناه کبیره هستند نگه داشته ام ...شیخ طوسی در ادامه می فرمایند: نزد ما شیعیان اثنا عشری خداوند امتیاز شفاعت خواهی را به پیامبر اکرم و بسیاری از اصحاب ایشان و تمامی فرزندان معصوم ایشان و بسیاری از مؤمنین صالح عطا نموده است.
تعریف شفاعت نزد متکلمین اهل سنت
۱_أبوحفص النسفی می گوید:الشفاعة ثابتة للرسل والأخیار فی حق الکبائر بالمستفیض من الأخبار. امتیاز شفاعت خواهی در مورد کسانی اهل گناه کبیره هستند برای پیامبران و بنده گان خوب خدا به واسطه اخبار و روایات زیادی ثابت شده است . ۲_ناصر الدین أحمد بن محمد بن المنیر الإسکندری المالکی می گوید:وأما من جحد الشفاعة فهو جدیر أن لا ینالها ، وأما من آمن بها وصدقها وهم أهل السنة والجماعة فأولئک یرجون رحمة الله ، ومعتقدهم أنها تنال العصاة من المؤمنین وإنما ادخرت لهم .... کسی که شفاعت را انکار کند شایسته است مشمول شفاعت نشود ولی کسی که ایمان به شفاعت دارد(اهل سنت و جماعتی که ایمان به شفاعت دارند) و آن را تصدیق می نمایند پس آنها به رحمت خداوند امید دارند و اعتقادشان این است که شفاعت در مورد مؤمنین گنهکار است ( پیامبر فرمودند ) من شفاعتم را برای افرادی از امتم که اهل گناه کبیره هستند نگه داشته ام ... ۳_قَالَ الْقَاضِی عِیَاض :مَذْهَب أَهْل السُّنَّة جَوَاز الشَّفَاعَة عَقْلًا وَوُجُوبهَا سَمْعًا بِصَرِیحِ قَوْله تَعَالَی : «یَوْمَئِذٍ لَا تَنْفَع الشَّفَاعَة إِلَّا مَنْ أَذِنَ لَهُ الرَّحْمَن وَرَضِیَ لَهُ قَوْلًا» وَقَوْله : «وَلَا یَشْفَعُونَ إِلَّا لِمَنْ اِرْتَضَی» وَأَمْثَالهمَا ، وَبِخَبَرِ الرسول صَلَّی اللَّه عَلَیْهِ وَسَلَّمَ. وَقَدْ جَاءَتْ الْآثَار الَّتِی بَلَغَتْ بِمَجْمُوعِهَا التَّوَاتُر بِصِحَّةِ الشَّفَاعَة فِی الْآخِرَة لِمُذْنِبِی الْمُؤْمِنِینَ . وَأَجْمَعَ السَّلَف وَالْخَلَف وَمَنْ بَعْدهمْ مِنْ أَهْل السُّنَّة عَلَیْهَا.... اهل سنت شفاعت را عقلا جایز و شرعا واجب می دانند و دلیل وجوب آن آیه ۱۰۹ سوره طه : «در آن روز ، شفاعت ( به کسی ) سود نبخشد، مگر کسی را که( خدای) رحمان اجازه دهد و سخنش او را پسند آید» و آیه ۲۸ سوره انبیاء: «و جز برای کسی که (خدا ) رضایت دهد ، شفاعت نمی کنند» و امثال این آیات و روایات پیامبر اکرم صلی الله علیه و ( آله) و سلم می باشد. و روایات زیادی که مجموع آنها به حد تواتر می رسد در مورد صحت شفاعت در قیامت برای مؤمنین گنهکار وارد شده است . و تمامی علمای اهل سنت از قبل تا به حالا بر صحت شفاعت اجماع دارند ... .بنابراین شفاعت واسطه شدن انبیاء، امامان و صالحان بین خدا و خلق برای بخشیده شدن گناهانی است که از مؤمنان سر زده است .پس بحث در مورد شفاعت دو مرحله دارد : ۱- شفاعت در قیامت. ۲- طلب کردن شفاعت از رسول خدا که در آخرت ما را شفاعت کنند .
شفاعت از ضروریات مذاهب اسلامی
...

[ویکی شیعه] شفاعت، واسطه شدن یک مخلوق میان خداوند و مخلوق دیگری است برای رساندن خیر یا دفع شر. شفاعت مفهومی دینی است که عموم مسلمانان به آن باور دارند. بر اساس عقاید شیعه، شفاعت به طور کامل از آن خداوند است و هیچ کس بی اذن او نمی تواند شفاعت نماید. اگر خداوند از ایمان بنده ای راضی باشد به شفیعان اذن می دهد تا در حق او شفاعت کنند. در منابع معتبر اهل سنت نیز به صراحت از شفاعت یاد و از جمله به شفاعت پیامبر اکرم(ص) از مومنان تصریح شده است.
در میان مسلمانان، وهابیان معتقدند تنها می توان از خدا طلب شفاعت کرد و اگر کسی از غیر خدا طلب شفاعت کند مشرک است. باور به شفاعت در میان شیعیان جایگاه ویژه ای دارد.
در لغت: واژۀ شفاعت از مادۀ «شَ ف ع» است که معنای لغوی غالب آن ضمیمه کردن یا پیوند دادن چیزی به چیزی دیگر است. شفع گاه در مقابل «وتر»(به معنای تک)به کار می رود مانند «والشفع و والوتر....»

[ویکی اهل البیت] شفاعت از ماده «شفع» به معنای ضمیمه کردن چیزی به مثل آن است. با توجه به این عبارت، باید نوعی شباهت و همانندی در میان آن دو بوده باشد، هر چند تفاوت هائی نیز در میان آن دو چیز دیده شود.
عبارت است از این که در روز قیامت، پیامبران و اولیاء و صالحان درباره کسانی که پیوند ایمانی خود را با خدا قطع ننموده و از طرفی رابطه معنوی خود را با شفاعت کنندگان درگاه الهی حفظ کرده اند، وساطت و میانجیگری خواهند کرد.
اعتقاد به اصل شفاعت در آخرت و در چهارچوب اذن الهی از عقاید مسلََّم اسلامی است که همه علمای شیعه و سنی آن را قبول دارند. روایات دلالت کننده بر شفاعت رسول خدا صلی الله علیه و آله در روز قیامت، هم از طریق اهل بیت علیهم السلام و هم از طریق عامه در حد تواتر به ما رسیده است که در روز قیامت افرادی از گناهکاران اهل ایمان، شفاعت می شوند و آنان یا قبل از ورود به آتش و یا بعد از آن نجات می یابند.
با بررسی آیات شفاعت بدست می آید که منظور از آیات نفی کننده شفاعت این است که کسی به عنوان مستقل چنین حقی را ندارد و منظور از آیات اثبات کننده شفاعت این است که اصلاً و ذاتاً شفاعت برای خداست و برای غیرخدا با اذن و تملیک اوست.
شفیع در حقیقت خود خدای سبحان است و برگشت شفاعت به این است که یکی از صفات خدا بین خدا و شخص شفاعت خواه، واسطه می شود تا حال او را اصلاح کند مانند واسطه شدن رحمت و مغفرت خدا بین او و بنده گنهکارش، تا وی را از وبال گناهش و از عذاب نجات دهد.
مفسران در تفسیر این آیه گفته اند: مقصود از مقام محمود، همان مقام شفاعت برای پیامبر اسلام است.
با بررسی آیات و روایات بدست می آید که شفاعت شونده شرایطی دارد که بدون تحقق آنها، شفاعت امکان ندارد مثل مورد رضایت خدای متعال بودن: «یَشْفَعُونَ إِلَّا لِمَنِ ارْتَضَی» کسی مورد شفاعت قرار می گیرد که خدا از او راضی و خشنود باشد.

[ویکی فقه] شفاعت (قرآن).
...

[ویکی فقه] شفاعت (کلام). شفاعت، از ماده شفع و به معنای وساطت و میانجی گری است و در اصطلاح به واسطه گری شخص مورد اعتماد نزد خداوند به منظور عفو مجرمى یا برآوردن حاجتی اطلاق می شود. از منظر شیعه خداوند امتیاز شفاعت خواهی را به پیامبر اکرم و بسیاری از اصحاب ایشان و تمامی فرزندان معصوم ایشان و بسیاری از مؤمنین صالح عطا نموده است.
۱_ خلیل بن احمد فراهیدی می گوید: «الشافع: الطالب لغیره، وتقول استشفعت بفلان فتشفع لی الیه فشفعه فی. والاسم: الشفاعة. واسم الطالب: الشفیع».
فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، ج۱، ص۲۶۱.
در ادامه به بررسی تعریف شفاعت نزد متکلمین شیعه و اهل سنت می پردازیم.
← متکلمین شیعه
شفاعت در قیامت، با شرائط و خصوصیاتی که در باره آن ذکر شده است، از ضروریات تمامی مذاهب اسلامی و مورد اجماع تمامی علمای مسلمان است. اما ادله ای که در این باب وجود دارد را می توان در سه بخش بیان کرد:
← آیات
...

شَفاعَت به معنای تقویت و نیرو بخشیدن به شخص ضعیف است، و شفیع به کسی گفته می شود که به نیازمند کمک کند تا او را به اعتدال و بی نیازی برساند. [ ۱] همچنین شفاعت به معنای درخواست بخشش یا کمک کردن از کسی برای دیگری است. [ ۲]
شفاعت از ماده «شفع» است که در لغت به معنای «جفت شدن با چیزی» است، و اصطلاحاً به معنای حائل شدن برای رفع ضرر از کسی یا رساندن منفعتی به اوست و در عبارت ساده تر و در محاورات عرفی بدین معنا به کار می رود که شخص آبرومندی از بزرگی بخواهد که از مجرمی بگذرد یا بر پاداش خدمتگزاری بیفزاید. [ ۳] همچنین سید محمد جواد غروی در کتاب خود می نویسد که شفاعت - به غلط - در میان برخی عوام مردم ( و نه علما ) به این معنی است که انسان هر گناهی کرده باشد با سلام کردن و زیارت اهل قبور ائمه و عزاداری برای آن ها شفاعت شامل حال آن هاست و گناهانشان بخشیده می شود. [ ۴] «راغب اصفهانی» در تفسیر گران سنگ خویش در این مورد می نویسد: «الشّفعُ ضَمُّ الشَّی ءِ إِلی مِثلِهِ». همان طور که حکماء گفته اند «السنخیته علت الانضمام». پس منظور الله از شفاعت انضمام به یک فرد است. حال این فرد می تواند انسانی فاجر باشد؛ و حتماً شفاعت کننده برای بهشت شفاعت نمی کند و عده ای برای دوزخ شفاعت می کنند.
در اصطلاح شرعی و مذهبی شفاعت در آن جا مطرح می شود که شخصی در نزد خداوند برای دیگری طلب مغفرت و آمرزش نماید یا بخواهد عقابی که در اثر گناه متوجه نفس گنهکار شده از او برداشته شود یا تخفیف یابد. در این حال، شخص گنهکار، شفاعت شونده و خداوند پذیرندهٔ شفاعت خواهد بود. شفاعت به این معنا از مسلّمات دین اسلام به شمار می رود. [ ۳]
در اسلام، شفیعان در روز قیامت از روایات زیادی که در این مورد وارد شده، معلوم می شود که شفیعان در روز قیامت فراوانند؛ از جمله انبیاء الهی، علماء، شهداء، ملائکه، مؤمنین، اعمال صالح، ائمه و قرآن. [ ۱]
با اینکه، شفاعت در قرآن درباره فرشتگانی که برای مؤمنان دعا می کنند و پیامبر برای مسلمانان خطاکار اما توبه کار دعا می کند، ذکر شده است. این باور عمومی شده است که پیامبر در روز قیامت برای همه مسلمانان شفاعت خواهد کرد.
در دوران مدرن رواج گسترده طلب شفاعت از پیامبران و اولیا با دعا بر سر قبورشان به موضوعی بحث برانگیز تبدیل شد و توسط مسلمانان بویژه سلفی/وهابیها به عنوان نوعی شرک شناخته شد. درست شبیه به نگرش بسیاری از پروتستان ها نسبت به شفاعت قدیسان کاتولیک و ارتدوکس [ ۵]

شَفاعت
اصطلاحی در کلام دینی به معنای میانجیگری برگزیدگان بین بندۀ گناهکار با خدای بخشنده. این مفهوم و باور به آن، برای پیروان ادیان یهودی و مسیحی شناخته شده و در کتاب مقدس آمده و از اساسی ترین باورهای آنان است. مسلمانان، به جز وهابیان، به آن اعتقاد دارند. فرقۀ وَعیدیّه شفاعت را منحصر به درخواست برای زیادتی ثواب و منافع برای مؤمنان می دانند و مخالفانشان، یعنی فرقۀ تفضیلیه، آن را برای گناهکاران نیز قائل اند. شفاعت را به تکوینی (استغفار عام پیامبر برای همۀ امت) و تشریعی (وساطت در برداشت کیفر) تقسیم کرده اند، که شفاعت تکوینی فراگیر و شفاعت تشریعی خاص مؤمنانِ مرتکبِ گناهان کبیره است. همچنین شفاعت را به مطلق و محدود، روا و درست، و ناروا و غیرممکن دسته بندی کرده اند. گناهکارانی که هیچ تقیدی به انجام یا ترک اوامر و نواهی شرعی ندارند قطعاً مشمول شفاعت قرار نمی گیرند، که طبق نظر قرآن از این قرارند: کفار (بقره، ۳۹)، رباخواران (بقره، ۲۷۵)، منافقان (توبه، ۶۸)، ظالمان (یونس، ۵۲)، قاتل عمدی مؤمن (نساء، ۹۳)، نمازنخوان، دستگیری نکننده از مستمندان، و آنان که با اهل باطل زندگانی به بطالت می گذرانند (مدثر، ۴۱ تا ۴۸). اما در شفاعت محدود با اجازۀ خداوند و به شرط ایمان شفاعت شونده، انبیا، اوصیا، مؤمنان، ملائکه، شهدا و همچنین قرآن و اعمال صالح و روزه می توانند به عنوان میانجی یا شفیع تلقی شوند و از مرتکب گناهان کبیره نیز شفاعت کنند. در بحث شفاعت، تأکید شده است که شفاعت شامل همه نمی شود و باورکنندۀ آن نمی تواند و نباید عدالت خدا را انکار کند یا آن را زیر سؤال ببرد.