سید ابوالقاسم دهکردی

[ویکی فقه] گروهی از سادات محترم که نسبشان به عبدالله فرزند امام سجاد ـ علیه السلام ـ منتهی می شود از گذشته های دور در شهر کرد اصفهان، که نام قدیمش «دهکرد» بود، رحل اقامت افکنده بودند. سید محمد باقر دهکردی در زمره این افراد به شمار می رفت. او با زهد و پرواپیشگی، روزگار می گذرانید و مورد احترام مردم آن دیار بود. ماه رجب برای سید محمد باقر، حرمت و فضیلت ویژه ای داشت و به توصیه اجدادش در این ایام به روزه داری، ذکر و دعای بیشتری می پرداخت و با این برنامه، روح و روان خویش را در جویبار معنویت شست و شو می داد. او با گرامی داشت ماه رجب و شعبان، به استقبال ماه بابرکت رمضان می رفت، در روز شنبه، غرّه رجب سال ۱۲۷۲ هجری (مطابق با ۱۲۳۴ هـ. ش) شوق و هیجان سید محمد باقر دو چندان شد، زیرا دراین روز خجسته صاحب فرزندی شد که به نام جدش، او را ابوالقاسم نامید. سید محمد باقر، از همان ایام که ابوالقاسم کودکی بیش نبود، در اندیشه آینده ای پربار برای او بود تا در سایه تلاش و پرورش های اخلاقی، طریق هدایت را در نوردیده و به سوی کمال گام بردارد و به نشر حقایق اسلامی مبادرت ورزد. پرورش یافتن در دامان مادری متدین و پدری پرهیزگار و خوش خو، نخستین مکتب تربیتی ابوالقاسم بود. او در این فضای باصفا، در کنار رشد جسمانی، با فضیلت های دینی خو گرفت و شور و اشتیاق فراگیری دانش اسلامی در اعماق وجودش جوانه زد و با این شیوه های پرورشی به دنیای نوجوانی پا نهاد و خواندن، نوشتن و مقدمات علوم اسلامی را آموخت. سید ابوالقاسم از محضر آخوند ملا محمد حسن اصفهانی مشهور به کوهی، دایی خود ... که پرورش یافته مکتب حکیم سبزواری بود، استفاده کرد. شاید تأثیر آموزش ها و توصیه های این عالم فاضل بود که او را به حکمت و فلسفه راغب نمود.
سید ابوالقاسم این توفیق را به دست آورد که از دوران نوجوانی به حوزه علوم آل محمد ـ صلی الله علیه و آله ـ روی آورد و برای ادامه تحصیل به مدرسه صدر اصفهان برود و پایه های علمی خویش را در فقه و اصول و ادبیات عرب استحکام بخشد و از استادان پرآوازه آن عصر بهره های وافر ببرد. در آن زمان، حوزه علمیه اصفهان به شیوه ای تازه اداره می گردید، یعنی همراه با فقه و اصول، حکمت و فلسفه در آن تدریس می شد، و مشاهیری در این عرصه چراغ معرفت را روشن نگاه می داشتند. این حوزه از نظر فقهی و فلسفی در بین حوزه های از نظر فقهی و فلسفی در بین حوزه های علمیه شیعه موفقیت ویژه ای داشت و این امتیاز مربوط به زمانی است که حوزه علمیه قم رونق نگرفته بود. آنچه سید ابوالقاسم جوان و تشنه علم و فضیلت را مسرور می ساخت، مدرسان مطلع و مسلط بر علوم اسلامی و در عین حال پارسا و پرهیزگار بود. شادمانی این جویای معارف دینی موقعی رو به فزونی نهاد و لبخند رضایت بر لبانش نشانید و غبار خستگی و دوری از خویشاوندان را از ذهن و دلش بر گرفت که علمای این حوزه ضمن تدریس و تحقیق، به گشودن معضلات اجتماعی ـ سیاسی و ترویج معروف و نهی از منکرو اصلاح جامعه و پاسداری از ارزش ها مبادرت می ورزیدند. سال هایی که سید ابوالقاسم در اصفهان به تحصیل اشتغال داشت، عصر شکوفایی آن حوزه به شمار می رفت. او این تحرک، پویایی و جنب و جوش ویژه را مغتنم شمرد و در مسیر کسب معارف گام برداشت و با حرص و ولع فراوان و اخلاصی شایسته تحسین، دروس سطح را نزد ابوالمعالی کرباسی، آقا میرزا محمد حسن نجفی و حاج شیخ محمد باقر مسجد شاهی آموخت.
۱. ابوالمعالی کرباسی (۱۲۴۷ ـ ۱۳۱۵ هـ . ق.) کوچک ترین فرزند فقیه پرآوازه، محمد ابراهیم کرباسی است.
۲. میرزا محمد حسن نجفی که سید ابوالقاسم دهکردی در فقه شاگرد او بود.
۳. حاج شیخ محمد باقر مسجد شاهی، دیگر معلم سید ابوالقاسم دهکردی است که محدث قمی او را چنین وصف کرده است: «از علمای بزرگ، عالم به احکام شرعی، کامل در علوم اسلامی و مردی الهی و ربانی».

اجازه روایی
راه روایی مرحوم دهکردی از طریق علامه میرزا محمد هاشم اصفهانی به شیخ انصاری می رسد و طریق این شخصیت درخشان جهان تشیع، در روایت حدیث، به معصوم می رسد.
از همین رو، امام خمینی (ره) در آغاز کتاب اربعین، در خصوص سید ابوالقاسم دهکردی و سه نفر دیگر از مشایخ اجازه خود می فرمایند: «طریق این چهار نفر به شیخ انصاری می رسد و ما طرق دیگری هم داریم که به شیخ انصاری منتهی نمی شود و در این جا آن طرق را ذکر نکردیم.»
و در جای دیگر در این باره فرموده اند:
«اخبرنی اجازه مکاتبهً و مشافههً عده من المشایخ العظام و الثقات الکرام و منهم السید العالم الثقه الثبت السید ابوالقاسم دهکردی الاصفهانی عن السید السند الامجد الآقا میرزا محمد هاشم الاصفهانی عن العلامه الانصاری.»

مکتب معرفت
بعد از ملاصدرا (قله فلسفه اسلامی در ایران) در مکتب فلسفی اصفهان گروهی، اهل ذوق و عرفا کوشیدند میراث علمی این حکیم را به شاگردان خود انتقال دهند. میراث این مکتب در قرون دوازدهم و سیزدهم هجری توسط میرابوالقاسم مدرس خاتون آبادی (متوفا: ۱۲۰۲ هـ . ق.) از آقا محمد بیدآبادی (متوفا: ۱۱۹۸ هـ . ق.) به آقا ملا علی نوری اصفهانی (متوفا: ۱۲۴۶ هـ . ق.) رسید که بزرگترین مدرس فلسفه ملاصدرا در اصفهان بود و حدود ۱۰ سال به این تلاش علمی اشتغال داشت و شاگردان برجسته ای چون ملا اسماعیل اصفهانی واحد العین (نویسنده حاشیه بر «شوارق الآلام» ملا محمد جعفر لنگرودی (شارح «مشاعر» ملاصدرا)، میر سید رضی لاریجانی، آقا محمد رضا قمشه ای، ملا عبدالله زنوزی و حاج ملا هادی سبزواری از حوزه درس او برخاستند و آن امانت علمی را به مشاهیر بعد از خود تحویل دادند.
یکی از برجسته ترین تربیت یافتگان حوزه درسی میرزا حسن نوری و ملا اسماعیل واحد العین، حاج اسماعیل درب کوشکی (درکوشکی) است. پدر وی، محمد جعفر در علوم اسلامی آگاهی هایی داشت.
ملا اسماعیل از علمای معقول و بزرگان حکما و مدرسین فلسفه و عرفان به شمار می رود که سید ابوالقاسم دهکردی محضرش را درک کرد و نزد وی با عالی ترین اندیشه های فلسفی و معارف عرفانی آشنا گردید.
ملا اسماعیل درب کوشکی پس از عمری خدمات علمی، در روز جمعه ۱۵ شوال سال ۱۳۰۴ هـ . ق. به دار بقا شتافت و در تخت فولاد اصفهان رو به روی سکوی اژه ای مدفون گردید.
یکی از شخصیت هایی که سید ابوالقاسم دهکردی در مکتب اصفهان از وی استفاده کرد، آخوند ملا محمد باقر فشارکی متوفی به سال ۱۳۱۴ هـ . ق استاد میرزای شیرازی است، کتاب عنوان الکلام از او است.

به سوی سامرّا و نجف
...

[ویکی شیعه] سید ابوالقاسم دهکردی اصفهانی (۱۲۷۲-۱۳۵۳ق) از فقهای شیعه در قرن چهاردهم قمری. دهکردی تحصیلاتش را در اصفهان آغاز کرد و در عراق تکمیل نمود. او از ۳۷ سالگی در مدرسه صدر اصفهان به تدریس و فتوا مشغول شد. میرزا حبیب الله رشتی از استادان وی بود او خود نیز شاگردانی تربیت کرد و آثاری چون منبر الوسیله و لمعات در شرح دعای سمات از او بر جای مانده است.
دهکردی فعالیت های سیاسی و اجتماعی نیز داشت؛ او به همراه شماری از علمای اصفهان اعلامیه پنج ماده ای را در حمایت از اجناس ایرانی صادر کردند و خود را متعهد به آن می دانستند.
سید ابوالقاسم معروف به دهکردی اصفهانی فرزند سید محمدباقر در ۱۲۷۲ق در شهرکرد به دنیا آمد. او در ۶ شوال ۱۳۵۳ق در اصفهان درگذشت و در زینبیه این شهر به خاک سپرده شد.

[ویکی اهل البیت] مرحوم سید ابولقاسم دهکردی (1272 - 1353 ه.ق)، از اعاظم علما و فقهای اصفهان در نیمه اول قرن چهاردهم و از مراجع تقلید بود.
سید ابوالقاسم دهکردی در رجب سال 1272 هجری (مطابق با 1234 ه.ش) دیده به جهان گشود. مادر وی دختر ملا محمد ابراهیم دهکردی، که مانند سیٌد محمد باقر، پدر خودش هر دو از علمای دهکرد بودند . شجره نامه این عالم بزرگ به امام زین العابدین(ع) می­رسد. ایشان در دهکرد متولد شدند.
سید ابوالقاسم این توفیق را بدست آورد که از دوران نوجوانی به حوزه علوم آل محمد صلی الله علیه و آله روی آورد و برای ادامه تحصیل به مدرسه صدر اصفهان برود و پایه های علمی خویش را در فقه و اصول و ادبیات عرب استحکام بخشد و از استادان پرآوازه آن عصر بهره های وافر ببرد.
اساتید سید در دروس سطح عبارتند از:
1. ابوالمعالی کرباسی (1247 ـ 1315 ه.ق) کوچک ترین فرزند فقیه پرآوازه، محمد ابراهیم کرباسی است. ابوالمعالی در تقوا و تهذیب نفس بسیار استوار بود و سیره اخلاقی او روش زندگی اصحاب معصومین را در اذهان تداعی می کرد. میرزا ابوالمعالی دانشمندی محقق بود و در مسائل فقهی، اصولی و رجالی مهارت فراوان داشت. او مسایل علم اصول را در تألیفات و افاضات خود، ماهرانه تجزیه و تحلیل کرده است.
دامان تربیت پدری چون حاجی کرباسی، ترک متابعت هواهای نفسانی، مجاهدات پرمشقت او در کسب توشه های تقوا و همت بلندش در اکتساب علوم و معارف، موجب دست یابی او به مقام شامخ علم و اجتهاد گردید و موفق شد در فقه و اصول آثاری گران قدر به نگارش درآورد.
او این افتخار را داشت که شاگردانی چون علامه آیت الله سید محمدباقر درچه ای و آیت الله العظمی حاج آقا سید حسین بروجردی را تربیت نماید و شخصیتی چون آیت الله نائینی را پرورش دهد. یک بار که صحبت از میرزا ابوالمعالی شد، آیت الله بروجردی فرمود: روحانیتی داشت که انسان سیر نمی شد و مجلس او به جلسات حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله شباهت داشت. عالم عابد و زاهد سالک، مرتضی طالقانی موقعی که به اصفهان عزیمت کرد، در مجلس پرفیض او حضور یافت.
2. میرزا محمدحسن نجفی که سید ابوالقاسم دهکردی در فقه شاگرد او بود، از علمای بزرگ و فقیهان ناموری بشمار می رود که در غایت زهد و تقوا زندگی می کرد و مردم به لحاظ این ویژگی ها به او ارادت می ورزیدند.