سوگند به غیر خدا

[ویکی فقه] یکی از موارد اختلاف وهابیت با دیگر مذاهب اسلامی سوگند خوردن به غیر خداست که آنان این نوع سوگند را حرام و شرک در عبادت تلقی می کنند. با توجه به اینکه عالمان مسلمان برای یافتن جواز و یا عدم جواز عملی از اعمال انسان ها به قرآن و احادیث پیامبر(صلی الله علیه و آله وسلّم) مراجعه می کنند تا نظر قرآن و سنت پیامبر را در آن مورد بیابند، ما نیز در این مقاله با استفاده از آیات قرآن و احادیث پیامبر و نیز اقوال ائمه مذاهب اسلامی به جواز یا عدم جواز این مسئله می پردازیم.
خداوند در قرآن در آیات بسیاری به غیر خودش قسم خورده است، که به نمونه هایی از آن اشاره می شود:۱. والتین والزیتون وطور سینین وهذا البلد الامین قسم به انجیر و زیتون(یا: قسم به سرزمین شام و بیت المقدس)، و سوگند به «طور سینین»، و قسم به این شهر امن(مکه)۲. واللیل اذا یغشی والنهار اذا تجلی قسم به شب در آن هنگام که (جهان را) بپوشاند، و قسم به روز هنگامی که تجلی کند.۳. والفجر ولیال عشر والشفع والوتر واللیل اذا یسر به سپیده دم سوگند، و به شب های دهگانه، و به زوج و فرد، و به شب، هنگامی که (به سوی روشنایی روز) حرکت می کند سوگند (که پروردگارت در کمین ظالمان است)!۴. والطور وکتاب مسطور فی رق منشور والبیت المعمور والسقف المرفوع والبحر المسجور ؛ سوگند به کوه طور، و کتابی که نوشته شده، در صفحه ای گسترده، و سوگند به «بیت المعمور»، و سقف برافراشته، و دریای مملو و برافروخته،۵. لعمرک انهم لفی سکرتهم یعمهون به جان تو سوگند، این ها در مستی خود سرگردانند (و عقل و شعور خود را از دست داده اند.)همه این آیات و آیات بیشمار دیگر دال بر این است که سوگند به غیر خدا جایز است و اگر غیر این بود و این گونه قسم خوردن قبیح بود خدا هرگز آن را انجام نمی داد.
جواز قسم به غیر خدا در کلام رسول خدا
پیامبر گرامی اسلام نیز در مواردی به غیر خدا سوگند یاد کرده است و بسیاری از آنها در کتب اهل سنت آمده است که از آن جمله اند:۱. جاء رجل الی النبی فقال یا رسول الله ای الصدقة اعظم اجرا؟ فقال اما وابیک لتنبانه ان تصدق وانت صحیح شحیح تخشی الفقر وتامل البقاء؛ مردی حضور پیامبر آمد و گفت: ای پیامبر خدا، پاداش کدام صدقه بزرگتر است؟ فرمود سوگند به پدرت و تو از آن آگاه می شوی و آن اینکه صدقه دهی در حالیکه سالم هستی و به آن حرص داری، از فقر می ترسی و به فکر زیستن در آینده هستی. ۲. مردی از اهل نجد پیش رسول خدا آمد و از اسلام پرسید، پیامبر فرمود: پایه های اسلام عبارت است از: الف : پنج نماز در روز و شب، مرد نجدی گفت: آیا غیر از اینها نمازی هست؟ فرمود: خیر، مگر بطور مستحب.ب: روزه ماه رمضان، آن مرد پرسید: آیا غیر از آن روزه ای هست؟ فرمود: خیر، مگر به طور مستحب.ج : زکات، آن شخص پرسید آیا زکات دیگری هست؟ فرمود: خیر، مگر بطور مستحب. آن مرد حضور پیامبر را ترک کرد در حالی که می گفت: نه کم می کنم و نه زیاد. پیامبر فرمود: بر پدر وی سوگند رستگار می شود، اگر راست بگوید. بر پدر وی سوگند وارد بهشت می شود اگر راست بگوید. ۳. رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم) در جایی به جان خود سوگند خورد و فرمود: فلعمری لان تکلم بمعروف وتنهی عن منکر خیر من ان تسکت؛ به جانم سوگند اگر امر به معروف و نهی از منکر کنی بهتر است از این که سکوت نمایی.
جواز سوگند به غیر خدا در مذاهب اسلامی
هیچ یک از مذاهب اسلامی به صورت قطعی حکم به حرمت قسم خوردن به غیر خدا نکرده اند؛ به عنوان مثال شیعه معتقد است سوگند یاد نمودن به غیر خدا جایز است همچنین حنفی ها معتدند: سوگندهایی همچون «قسم به پدرت» و «قسم به جانت» و مانند اینها مکروه است و یا شافعی ها می گویند: اگر سوگند به غیر خدا، نه به عنوان شریک تراشی جهت تعظیم او باشد، مکروه است. قسطلانی در «ارشاد الساری» از مالک، قول به کراهت را نقل کرده است و ابن قدامه در المغنی- که آن را بر اساس احیای فقه حنابله نوشته است- می نویسد: «گروهی از اصحاب ما گفته اند که سوگند به رسول خدا، قسمی است که شکستن آن کفاره دارد. از احمد نقل شده است که وی گفته است: هر کس به حق رسول خدا سوگند یاد کند و آن را بشکند، کفاره دارد؛ زیرا حق پیامبر یکی از پایه های شهادت است. بنابراین سوگند به او سوگند به خداست و هر دو کفاره دارد.»
کلام وهابیان در سوگند به غیر خدا
...