زیارتگاه بی بی هیئت

[ویکی فقه] بی بی هیبت، زیارتگاهی بزرگ در حدود شش کیلومتری جنوب غربی باکو در جمهوری آذربایجان است.
این زیارتگاه در اراضی ده شیخ، در مغرب خلیج باکو، بر سرراه باکو/ بادکوبه (و شبه جزیره آبشوران) به سالیان و لنکران (طالش)، بر روی تپه ای مشرف به دریای خزر قرار گرفته است.
تا پیش از ۱۳۱۶ ش/ ۱۹۳۷، مجموعه ای از دو مسجد و مناره و کتابخانه در محوطه ای قرار داشت که دروازه آن، مدتها پس از ویرانی این مجموعه، در سال مذکور پابرجا بود.
در زیر یکی از پایه های ورودی این دروازه، زیارتگاه بی بی هیبت (پیر) قرار دارد. در ۱۳۷۷ ش، مقبره جدید ـ که دو سال بنای آن طول کشید ـ افتتاح شد.
بر پایه دروازه این مجموعه، تصویر بناهای ویران شده نقش شده است. سراسر تپه از قدیم گورستان شیعیان بوده است و امروزه سنگ قبرهایی با نوشتارهایی به فارسی و عربی و ترکی (به خط فارسی و سیریلی) در آن دیده می شود.
در محوطه درون بقعه زیارتگاه، دو سنگ بزرگ که سر آن ها به هم تکیه دارد قرار گرفته است و زائران به سنگ دست می کشند و نیاز خود را می طلبند.
مردم پس از ویرانی بقعه، همچنان جای مقبره را حفظ کرده بودند، به طوری که بر دیوار دروازه تصویر مسجد ویران دیده می شد؛ روی زمین هم علایمی نصب کرده بودند که جای مقبره را نشان می داد، و امروزه مردم آن را بی بی حکیمه خانم می نامند.
نام آن در برخی منابع، حلیمه خاتون ضبط شده است.

بی بی هیبت خواهر امام رضا
به روایتی، پس از شهادت امام رضا علیه السّلام در طوس، کسان آن حضرت متفرق شدند؛ و بی بی هیبت که نام حقیقیش فاطمه (دختر امام موسی کاظم علیه السلام) است، از خواهرش، حضرت معصومه، جدا شد و به رشت و از آن جا به باکو رفت و در دهکده شیعه نشین «شیخ» سکونت گزید و در همان جا وفات یافت.

بنای مسجدی در قرن هفتم
ظاهراً پیش از سال ۷۰۰، مسجدی در آن مکانِ مقدس ساخته شده بوده است، زیرا کتیبه ای از فرّخزادبن اَخْشیجان/ اَخْسَتان (حک: ۶۶۳ـ۶۶۵)، سیزدهمین خاقان شروانشاهان، در مسجد بی بی هیبت موجود بوده که از تعمیر مسجد به فرمان او سخن گفته و او را «السلطان الاعظم ناصر امیرالمؤمنین» خوانده است.
در دوره اُ لجایتو (۷۰۳ـ۷۱۶)، هشتمین پادشاه از سلسله ایلخانیان، کتیبه ای بر دیوار مسجد نصب شده بوده که حاوی مطالبی درباره مالیات ارضی (آبیاری و زراعت) بوده است.

نام بی بی هیبت در منابع تاریخی
...