[ویکی فقه] رسالة فی حکم شیربها (کتاب). کتاب «رسالة فی حکم شیربها» نوشتار مختصری است از فقیه عالی قدر میرزا ابو القاسم بن حسن گیلانی، معروف به میرزای قمی؛ صاحب قوانین، متولد ۱۱۵۰ و در گذشته ۱۲۳۲ ق، در باره شیربها یعنی چیزی که از طرف خانواده داماد قبل از عقد به خانواده عروس داده می شود.
این مسئله از جمله مسایل مورد ابتلای جامعه است و از آن جا که چنین رسمی در قرن های اولیه اسلام - دست کم در میان اعراب - مرسوم نبوده، حکم آن به صراحت در روایات و متون فقهی مطرح نشده و تنها به حکم یک فرض تصریح کرده اند و آن در صورتی است که در ضمن عقد، چیزی برای پدر قرار داده شود. لذا صاحب قوانین تلاش کرده است فرض های قابل تصور را مورد بررسی فقهی و روایی قرار دهد.
این مسئله از جمله مسایل مورد ابتلای جامعه است و از آن جا که چنین رسمی در قرن های اولیه اسلام - دست کم در میان اعراب - مرسوم نبوده، حکم آن به صراحت در روایات و متون فقهی مطرح نشده و تنها به حکم یک فرض تصریح کرده اند و آن در صورتی است که در ضمن عقد، چیزی برای پدر قرار داده شود. لذا صاحب قوانین تلاش کرده است فرض های قابل تصور را مورد بررسی فقهی و روایی قرار دهد.
[ویکی فقه] رساله فی حکم شیربها (کتاب). کتاب «رسالة فی حکم شیربها» نوشتار مختصری است از فقیه عالی قدر میرزا ابو القاسم بن حسن گیلانی، معروف به میرزای قمی؛ صاحب قوانین، متولد ۱۱۵۰ و در گذشته ۱۲۳۲ ق، در باره شیربها یعنی چیزی که از طرف خانواده داماد قبل از عقد به خانواده عروس داده می شود.
این مسئله از جمله مسایل مورد ابتلای جامعه است و از آن جا که چنین رسمی در قرن های اولیه اسلام - دست کم در میان اعراب - مرسوم نبوده، حکم آن به صراحت در روایات و متون فقهی مطرح نشده و تنها به حکم یک فرض تصریح کرده اند و آن در صورتی است که در ضمن عقد، چیزی برای پدر قرار داده شود. لذا صاحب قوانین تلاش کرده است فرض های قابل تصور را مورد بررسی فقهی و روایی قرار دهد.
ساختار کتاب
نگارنده به شیوه تحلیلی و استدلالی صورت های مختلف مسئله را با استناد به روایات و اقوالی که قابل استفاده در هر فرض باشند، بیان کرده است. وی اشارات روایی در موضوع شیربها را گرد آورده و به نقد و بررسی مضامین آنها پرداخته است. این رساله توسط جناب آقای سید حسن فاطمی با استفاده از چهار نسخه خطی موجود در کتاب خانه های آیت الله مرعشی نجفی و آیت الله گلپایگانی تصحیح شده و به همت مؤسسه دائره المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت علیهم السلام در مجموعه «رساله های خطی فقهی» به چاپ رسیده است.
گزارش محتوا
بدون ذکر مقدمه فروع قابل تصور زیر را مورد بررسی قرار داده و گرفتن شیربها را در مواردی حلال و در مواردی حرام شمرده است:۱. شیربها به عنوان جعاله در برابر امر مطلوب قرار داده شود. مثلا برای تسهیل امر ازدواج. در این صورت، گرفتن شیربها، حلال است و نیازی به برگرداندن به مالک نیست.۲. به عنوان جعاله قرار داده نشود؛ بلکه شوهر و ولی دختر قرار می گذارند تا شوهر چیزی بدهد و در برابر، ولی، اجازه ازدواج به دختر بدهد. از سوی دیگر، نه تنها آن را به عنوان شرط ضمن عقد قرار ندهند؛ بلکه در متن عقد نامی از آن برده نشود و شوهر به پرداخت آن راضی باشد. این صورت را نیز حلال دانسته؛ ولی آن تعهد را لزوم آور نمی داند. لذا در صورت باقی بودن آن عین بخشیده شده، مالک اصلی می تواند از ولی دختر مال خود را بگیرد. ولی در صورت تلف شدن پدر دختر ضامن نیست.۳. فرع قبل، با این تفاوت که شوهر برای رسیدن به دختر مورد علاقه اش، بدون رضایت حاضر می شود چیزی را به ولی دختر بپردازد و دختر هم چیزی اضافه بر مهریه خود تقاضا نکرده است. در این صورت، میرزای قمی گرفتن آن را غیر جایز دانسته و خوردن آن را حرام شمرده است و به شوهر اجازه می دهد که رجوع کند و مال خود را بگیرد و اگر تلف شده باشد، پدر دختر ضامن است.۴. اگر در عقد چیزی را برای دختر و چیزی را نیز برای پدر دختر قرار دهند آن مقداری که برای دختر قرار داده اند، لازم است پرداخت شود و آن مقداری که برای پدر دختر قرار داده اند، ساقط می شود.۵. اگر دختر در ضمن عقد شرط کند چیزی را به پدرش پرداخت کنند در این صورت از نظر مؤلف مانع عقلی و شرعی در این شرط وجود ندارد و لازم است به آن عمل شود. مصنف در باره این شرط بحث های فراوانی می کند.
عناوین مرتبط
...
این مسئله از جمله مسایل مورد ابتلای جامعه است و از آن جا که چنین رسمی در قرن های اولیه اسلام - دست کم در میان اعراب - مرسوم نبوده، حکم آن به صراحت در روایات و متون فقهی مطرح نشده و تنها به حکم یک فرض تصریح کرده اند و آن در صورتی است که در ضمن عقد، چیزی برای پدر قرار داده شود. لذا صاحب قوانین تلاش کرده است فرض های قابل تصور را مورد بررسی فقهی و روایی قرار دهد.
ساختار کتاب
نگارنده به شیوه تحلیلی و استدلالی صورت های مختلف مسئله را با استناد به روایات و اقوالی که قابل استفاده در هر فرض باشند، بیان کرده است. وی اشارات روایی در موضوع شیربها را گرد آورده و به نقد و بررسی مضامین آنها پرداخته است. این رساله توسط جناب آقای سید حسن فاطمی با استفاده از چهار نسخه خطی موجود در کتاب خانه های آیت الله مرعشی نجفی و آیت الله گلپایگانی تصحیح شده و به همت مؤسسه دائره المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت علیهم السلام در مجموعه «رساله های خطی فقهی» به چاپ رسیده است.
گزارش محتوا
بدون ذکر مقدمه فروع قابل تصور زیر را مورد بررسی قرار داده و گرفتن شیربها را در مواردی حلال و در مواردی حرام شمرده است:۱. شیربها به عنوان جعاله در برابر امر مطلوب قرار داده شود. مثلا برای تسهیل امر ازدواج. در این صورت، گرفتن شیربها، حلال است و نیازی به برگرداندن به مالک نیست.۲. به عنوان جعاله قرار داده نشود؛ بلکه شوهر و ولی دختر قرار می گذارند تا شوهر چیزی بدهد و در برابر، ولی، اجازه ازدواج به دختر بدهد. از سوی دیگر، نه تنها آن را به عنوان شرط ضمن عقد قرار ندهند؛ بلکه در متن عقد نامی از آن برده نشود و شوهر به پرداخت آن راضی باشد. این صورت را نیز حلال دانسته؛ ولی آن تعهد را لزوم آور نمی داند. لذا در صورت باقی بودن آن عین بخشیده شده، مالک اصلی می تواند از ولی دختر مال خود را بگیرد. ولی در صورت تلف شدن پدر دختر ضامن نیست.۳. فرع قبل، با این تفاوت که شوهر برای رسیدن به دختر مورد علاقه اش، بدون رضایت حاضر می شود چیزی را به ولی دختر بپردازد و دختر هم چیزی اضافه بر مهریه خود تقاضا نکرده است. در این صورت، میرزای قمی گرفتن آن را غیر جایز دانسته و خوردن آن را حرام شمرده است و به شوهر اجازه می دهد که رجوع کند و مال خود را بگیرد و اگر تلف شده باشد، پدر دختر ضامن است.۴. اگر در عقد چیزی را برای دختر و چیزی را نیز برای پدر دختر قرار دهند آن مقداری که برای دختر قرار داده اند، لازم است پرداخت شود و آن مقداری که برای پدر دختر قرار داده اند، ساقط می شود.۵. اگر دختر در ضمن عقد شرط کند چیزی را به پدرش پرداخت کنند در این صورت از نظر مؤلف مانع عقلی و شرعی در این شرط وجود ندارد و لازم است به آن عمل شود. مصنف در باره این شرط بحث های فراوانی می کند.
عناوین مرتبط
...
wikifeqh: رسالة_فی_حکم_شیربها_(کتاب)