ذوالفقار

[ویکی شیعه] ذوالفقار شمشیر معروف امام علی(ع). از آنجا که این شمشیر، پست و بلندی هایی مانند ستون فقرات داشت، آن را ذوالفقار نامیدند. در فرهنگ مردم، ذوالفقار نمادی از قدرت و شجاعت امام علی(ع) است و در شمایل های مذهبی، معمولا امام علی (ع) را به نحوی تصویر می کنند که ذوالفقارش را در دست دارد. درباره اینکه این شمشیر چه شکلی داشته، اختلاف وجود دارد و گرچه در بیشتر تصویرهای رایج، آن را به صورت شمشیری دارای دو سر ترسیم می کنند، ولی عمده منابع، آن را مانند دیگر شمشیرها با یک لبه دانسته اند.
در نامگذاری ذوالفقار دو وجه ذکر شده است:
در فرهنگ عامه و شمایل نگاری های مذهبی این شمشیر را به صورت شمشیری دارای دو سر ترسیم می کنند. در برخی منابع نیز این تصویر تأیید شده است؛ برای مثال میرزای قمی و ابن شهر آشوب این شمشیر را دارای دو سر می دانند

[ویکی اهل البیت] «ذوالفقار» شمشیری شگرف است که ابتدا متعلق به رسول اکرم صلی الله علیه و آله بود و آن حضرت در جنگ احد وقتی که شمشیر علی بن ابی طالب علیه السلام در گرماگرم نبرد شکست، آن را به او بخشید و از همان زمان این شمشیر وجهه ای مقدس یافت.
در وجه تسمیه این شمشیر گفته اند: پشت آن خارهای پست و بلندی مانند ستون فقرات آدمی داشته است.
علامه مجلسی از مناقب ابن شهر آشوب نقل می کند که آیه 25 سوره حدید « وَأَنزَلْنَا الْحَدِیدَ فِیهِ بَأْسٌ شَدِیدٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ» اشاره به ذوالفقار دارد که از آسمان برای پیامبر صلی الله علیه و آله نازل شد. و ایشان آن را به حضرت علی علیه السلام بخشید.
در مورد منشأ ذوالفقار اقوال دیگری هم هست؛ از جمله آن که در جنگ بدر حضرت علی علیه السلام آن را پس از کشتن صاحبش «عاص بن منبه سهمی» بدست آورد. یا جزو هدایای بلقیس به حضرت سلیمان علیه السلام بود، و یا ذوالفقار در روز بدر بدست پیامبر صلی الله علیه و آله رسید و آن را به حضرت علی علیه السلام بخشید. این شمشیر سپس به امام حسن علیه السلام و بعد از او به امام حسین علیه السلام و سرانجام به حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف به ارث رسید.
از حضرت امام صادق علیه السلام درباره علت نامیده شدن آن به ذوالفقار پرسیدند، حضرت صادق علیه السلام فرمود: زیرا ضربتی با آن به هیچ کس نزد، مگر آن که در دنیا از حیات و در آخرت از بهشت محرومیت یافت.
در کتاب های الارشاد شیخ مفید والأمالی شیخ طوسی با ذکر سند از حضرت صادق علیه السلام آمده است: در روز جنگ احد فرشته ای که نامش رضوان بود، از آسمان ندا در داد که «لا سَیْفَ اِلاَّ ذُوالفَقار وَلا فَتی اِلاَّ عَلی».
همین حدیث را «سمعانی» در کتاب فضایل الصحابه، و ابن بطّه در کتاب الابانه نقل کرده اند با این تفاوت که به جای غزوه «احد»، غزوه «بدر» گفته اند.

ذوالفَقار
(به معنی: دارای مهره، مهره دار) نام شمشیر معروفی که یک لبۀ آن خارهایی مانند مهره های ستون فقرات آدمی داشته است. این شمشیر در عصر جاهلیت شهرت بسیار داشته و دربارۀ آن می گفتند که «لاسیف الا ذوالفقار» (هیچ شمشیری مثل شمشیر ذوالفقار نیست). حضرت محمد (ص) این شمشیر را که در اصل متعلق به یکی از کفار به نام عاص بن منبه بود و در غزوه بدر به قتل رسید، در جنگ بدر به غنیمت گرفت و سپس آن را در جنگ اُحُد به حضرت علی (ع) که شمشیرش شکسته شده بود، بخشید. از آن پس درباره آن می گفتند: «لافتی الا علی لاسیف الا ذوالفقار». شمشیر ذوالفقار مثل اغلب شمشیرهای عربی قدیم دو دم یا دولبه بود و همان طور که گفته شد یک لبه آن خاردار یا دندانه دار بود. ولی بعدها تصور کردند که سر آن دوشاخه است و آن را هم به همین صورت به تصویر کشیده اند.