درفش

دِرَفْش میله آهنی نوک تیز با دستهٔ چوبی است که در کفش دوزی برای سوراخ کردن چرم و گذراندن سوزن به کار می رود. از درفش به ویژه در ساخت کفش های سنتی مانند گیوه و چاروق بهره می گیرند.
درفش ابزاری آهنین و نوک تیز شبیه جوالدوز اما ضخیم تر از آن با دسته ای چوبی است که کفّاشان از آن برای سوراخ کردن چرم و دوخت ودوز کفش استفاده می کنند. کفشگران به وسیله درفش در چرم سوراخ ایجاد می کنند یا سوراخ های موجود را بازتر می کنند تا سپس از آن نخ و سوزن بگذرانند. نوک درفش ممکن است راست یا کمی خمیده باشد و نوک میله آن معمولاً به پهنای ۲ میلی متر به صورت تیغه است. [ ۱] دوخت برخی کفش ها سه مغزی است به این معنی که سه دور بخیه دستی با درفش و سوزن کفاشی دور آن زده می شود.
در صحافی و برای دوختن جلد کتاب ها هم از درفش استفاده شده است. به سوراخ کردن چرم و مواد دیگر با درفش، درفش کاری یا بخیه زدن، یا سوزن زدن، یا خَلانیدن گفته می شود. [ ۲]
در گیوه های ملکین، وقتی که گیوه دوز، که نفر سوم صنعت گیوه بافی است، تخت کفش را از همکار خود گرفت، وظیفه اول او این است که دور یا کمر ( بانه، چرم ) محکمی دور تا دور تخت آن بدوزد. دور و تخت گیوه را با درفش محکمی سوراخ می کند و دقت مینماید که هر بخیه روی سوراخ هایی که قبلاً پاره دوز درست کرده بود، بیفتد. ضمن این عمل، گیوه دوز چوب پشت بند را موقتاً زیر تخت گیوه میگذارد تا این که راست شود. وقتی دور گیوه دوخته شد، قالب چوبی روی تخت گیوه قرار داده و رویه گیوه را روی آن کشیده، به دور میدوزد. برای دوختن دور و رویه گیوه از درفش کوتاهی به نام تیغ گرد استفاده می کند. [ ۳]
درفش استخوانی که ابزاری برای دوخت و دوز در دوران باستان بوده است پیش از این تنها در کاوش های باستان شناسی محوطه های پیش از تاریخی که هنوز عنصر فلز شناخته نشده بوده، بدست می آمد. اما در سال ۱۳۸۷ خورشیدی در محدوده ۱۰۰ متری جنوب غربی سراب بیستون در استان کرمانشاه، در کاروانسرایی، یک آسیاب آبی و هم چنین درفش استخوانی از دوره ایلخانی یافته شد. کشف درفش استخوانی در دوره ایلخانی با توجه به آنکه در این دوره انواع فلز موجود بوده است، تعجب باستان شناسان را برانگیخته است. [ ۴]
در کتاب مقدس یهودیان در سفر خروج ۲۱:۶ در مورد «حکم در مورد غلامان عبری» آمده است: «آنگاه آقایش او را به حضور خدا بیاورد، و او را نزدیک در یا قایمه در برساند، و آقایش گوش او را با درفشی سوراخ کند، و او وی را همیشه بندگی نماید. »[ ۵]