خاورمیانه

[ویکی فقه] خاورمیانه، منطقه ای در غرب آسیا و شمال افریقا است.
اصطلاح خاورمیانه را برای نخستین بار آلفرد ماهان (مورخ و جغرافیدان وابسته به نیروی دریایی امریکا )، در ۱۳۲۰/ ۱۹۰۲ به کار برد. او که از قاره اروپا به این منطقه می نگریست، این اصطلاح را به منطقه پیرامون خلیج فارس اطلاق کرد، زیرا از نظر او اصطلاح خاور نزدیک و خاور دور برای این منطقه مناسب به نظر نمی رسید. در ۲۰ ربیع الاول ۱۳۲۹/ ۲۲ مارس ۱۹۱۱، لرد کرزن در مجلس اعیان انگلستان به هنگام بررسی مسائل ایران ، ترکیه و خلیج فارس این اصطلاح را به کار برد و در جنگ جهانی اول (۱۹۱۴ـ۱۹۱۸)، نیروهای متفقین اعزامی به عراق که از طریق هند هدایت می شدند، نیروهای خاورمیانه نامیده شدند. همچنین در آغاز جنگ جهانی دوم (۱۹۳۹-۱۹۴۵)، ستاد فرماندهی نظامی انگلیس در قاهره ، ستاد کل فرماندهی خاورمیانه نام گرفت و به تدریج این اصطلاح در میان عموم رایج شد.
← حدود جغرافیایی خاورمیانه
اندیشه ملیگرایی در نیمه دوم قرن سیزدهم/ نوزدهم به خاورمیانه راه پیدا کرد و منشأ بسیاری از تحولات خاورمیانه گردید. فروپاشی حکومت عثمانی و شکل گیری دولتهای جدید و همچنین تأسیس مدارس جدید و افزایش آگاهیهای سیاسی، در تقویت ملی گرایی در جهان اسلام، به ویژه در خاورمیانه، مؤثر بود که به طور همزمان سبب پیدایش ملی گرایی عرب ، ترک ، ایرانی و یهودی در این منطقه شد ملی گرایی عرب پس از جنبش ترکهای جوان در ۱۳۲۶، در واکنش به سیاست ترکسازی عثمانیها تقویت شد. تأسیس احزاب و جمعیتهای مختلف در شهرهای بیروت ، دمشق ، بغداد و قاهره در گسترش ملی گرایی عرب و اعمال فشار بر سران عثمانی مؤثر بود. برخی از آن ها خواهان خودمختاری در چهارچوب حکومت عثمانی شدند و شماری دیگر خواهان تحول در حکومت عثمانی و حتی جدایی از آن بودند. ملی گرایی ترک که با جنبش ترکهای جوان، خود را جنبشی اصلاح طلب معرفی کرد، با گرایشهای پانترکیسم تندرو، سبب تحریک تمایلات تجزیه طلبانه ملیتهای دیگر شد. ملی گرایی ترک پس از جنگ جهانی اول تقویت گردید و مبنای تأسیس جمهوری ترکیه به رهبری مصطفی کمال آتاتورک شد.
← ملی گرایی ایرانی
پیش از آغاز جنگ جهانی اول، چهار نوع قلمرو سیاسی در خاورمیانه وجود داشت که عبارت بودند از: قبیلهای، کشور مستقل، حکومت هایی با قلمرو گسترده، و مستعمراتی.۱) قلمرو قبیلهای، شامل کوچنشینان و یکجانشینان بود که در مجاورت چراگاهها سکونت داشتند، مرزهای این قلمرو بهطور دقیق مشخص نبود.۲) کشور مستقل، به هر واحد سیاسی که نه قبیلهای بود و نه گسترده اطلاق می شد. دولتها در این کشورها به اخذ مالیات ، اجرای قوانین و تأسیس ارتش منظم اقدام می کردند.۳) امپراتوریها و حکومتهای دارای قلمرو گسترده، که با لشکرکشی و تسلط بر سایر واحدهای سیاسی موجود به وجود آمده بودند.۴) قلمروهای مستعمراتی، که در نتیجه رقابت قدرتهای بزرگ استعماری در قرون اخیر، شکل گرفتند.
← جنگ حکومت عثمانی بر ضد متفقین
...

[ویکی اهل البیت] آسیای جنوب غربی و شمال شرقی افریقا را بنام خاور میانه می شناسند. خاورمیانه محل تقاطع دو دریا و سه قاره بزرگ و زادگاه پیامبران و جنگاوران برجسته از دوران باستان است که همواره طمع جهانگشایان را برانگیخته است. خاور میانه بخش مرکزی جهان اسلام است.
اولین بار در سال 1902 میلادی افسری آمریکایی، طی مقاله ای از این اصطلاح استفاده کرد و در سال 1948م سازمان ملل متحد آن را پذیرفت.
این منطقه از نقطه نظر تاریخی و مسائل سیاسی و سوق الجیشی اهمیت ویژه ای دارد. این ناحیه به لحاظ آب و هوایی از تابستانهای بسیار گرم و خشک و زمستانهای نسبتا کوتاه برخوردار است. نواحی شمالی این منطقه را رشته کوههایی فراگرفته که بخش های زیادی از ترکیه، ایران و افغانستان را دربر می گیرد.
در بخش شرقی این برجستگی ها، زمین های همواری دیده می شود که با رسوبات دجله و فرات پدید آمده و خاک حاصلخیزی دارند. در جنوب رودهای دجله و فرات که به خلیج فارس می ریزند، غیر از زمین های پست بین النهرین، شبه جزیره عربستان قرار دارد که از نظر وسعت بزرگترین شبه جزیره جهان است و با وجود هم مرز بودن با دریا از سه طرف، سرزمین خشک و صحرایی است. در اطراف دریای خزر، دریای سیاه، دریای مدیترانه، دریای سرخ و خلیج فارس زمین های حاصلخیزی قابل مشاهده است.
تعداد واحدهای سیاسی این بخش از قاره آسیا به 15 واحد بالغ می گردد که در مجموع 7 میلیون کیلومترمربع وسعت دارند.
در خاورمیانه 6 نژاد گوناگون در کنار هم زندگی می کنند. با سه زبان اصلی عربی، فارسی و ترکی در قسمتهای مختلف این منطقه تکلم می شود.
تمرکز جمعیت به دلیل شرایط اقلیمی و موقع جغرافیائی در این بخش از آسیا یکسان نیست و اغلب مردم در مناطق ساحلی مرطوب و زمین های حاصلخیز تمرکز یافته اند. سه کشور ترکیه، ایران و افغانستان 75% سکنه این منطقه را تشکیل می دهند. قریب به 40% مردمان این نواحی در کانونهای شهری بسر می برند. از عربستان که بگذریم، تجانس جمعیت در کشورهای دیگر این منطقه کمتر دیده می شود و اغلب کشروها اقلیت های متفاوتی دارند.
این بخش از آسیا منشا پیدایش سه دین بزرگ اسلام، مسیح و یهود بوده و فرهنگ در این سرزمین بر اساس معتقدات و معارف اسلامی بنیاد گزارده شده و زبان قرآن که عربی است در آن گسترش زیادی داشته که در فرهنگ های دیگر تاثیر قابل ملاحظه ای گذاشته است.

خاوَرِمیانه ( به انگلیسی Middle East ) یک منطقه جغرافیایی در غرب آسیا و ناحیهٔ آفرو–اوراسیا است که از تنگه باب المندب در جنوب غربی تا تنگه داردانل در شمال غربی و از شرق تا رشته کوه های هیمالیا و بندر کراچی امتداد دارد. واژهٔ خاورمیانه تا حدود زیادی دارای ابهام است و تعاریف دیگری نیز از منطقه ارائه شده است برای مثال واژهٔ خاورمیانه بزرگ علاوه بر تعریف معمول از خاورمیانه، کشورهای منطقهٔ افغانستان، آذربایجان، ارمنستان ، مغرب عربی یعنی مراکش، تونس، الجزایر، موریتانی و لیبی و همچنین کشورهای دیگری مثل جیبوتی، سومالی، اتحاد قمر، پاکستان و کشورهایی در آسیای مرکزی را نیز در بر می گیرد. [ ۱]
برای نخستین بار در سپتامبر ۱۹۰۲، آلفرد ماهان اصطلاح «خاورمیانه» را که در مقاله «خلیج فارس و روابط بین الملل» در نشریه نشنال ریویو منتشر شد، رایج کرد.
خاور میانه منطقه ای استراتژیک از نظر جغرافیایی و انرژی است و ۵۶٫۶ درصد[ ۲] از منابع نفت زمین در این منطقه قرار دارد.
این منطقه گروه های فرهنگی و قومی گوناگونی مانند فارس ها، عرب ها، کوردها، آشوری ها، آذربایجانی ها، ترک های آناتولی، لرها قشقایی ها، افغان ها، بلوچ ها، یهودیان، قبطی ها، ترکمان های عراق و بربرها را در خود جای داده است. زبان های اصلی این منطقه عبارت اند از فارسی، ترکی آذربایجانی، عربی، کردی، لری، بلوچی، پشتو، آشوری، ترکی استانبولی، یونانی و عبری و در تعریف خاورمیانهٔ بزرگ زبان های ارمنی و اردو را نیز شامل می شود. [ ۳]
اکثر مناطق خاورمیانه دارای اقلیمی گرم و خشک و مناطق بایر است. اما وجود چند رود بزرگ و مهم از جمله رودهای نیل، دجله، فرات و کارون به کشاورزی و آبادانی و تمدن در این منطقه کمک کرده است. [ ۴] خاورمیانه دارای تاریخی کهن و غنی است و این منطقه از نخستین سکونت گاه های بشر است. تاریخ خاورمیانه دارای ارزش و اهمیت ژئوپولیتیکی بالاست و آغاز آن به دوران باستان بازمی گردد. [ ۱]
منطقه ای از آسیا را که به نام خاور میانه یا آسیای جنوب غربی شناخته شده می توان به دو بخش تقسیم نمود یکی بخش شمالی شامل ترکیه و ایران و دیگری بخش جنوبی شامل شبه جزیره عربستان. بخش شمالی را به یک گره زینتی تشبیه می کنند که مرکز آن در محاذات جنوب قفقاز واقع شده و طرف غربی یا چپ آن را آسیای صغیر دربر گرفته است. طرف خاوری یا راست گره مورد بحث را ایران فراگرفته که خود سرزمینی است فلاتی با شیب عمومی به طرف خاور که همه اطراف آن را رشته کوه های بلندی به وجود آورده است. شبه جزیره عربستان یا بخش جنوبی آسیای جنوب غربی دارای ترکیبی خیلی ساده است بدین معنی که تمام آن از یک تختال ( Block ) عظیمی تشکیل شده که قسمت های برآمده آن در مجاورت دریای مدیترانه و سرخ به چشم می خورد. دومین منطقه آسیا را شبه قاره عظیم هند و پاکستان به وجود آورده است که رشته کوه های بزرگی مانند سلیمان در شمال باختری و قره قروم، هیمالیا در شمال و اراکان ( Arakan ) و یوما ( Yoma ) در خاور آن را از نواحی جدا می سازد. [ ۵]

خاورمیانه (Middle East)
ناحیه ای جغرافیایی که محل تلاقی سه قارۀ اروپا، افریقا و آسیا است و کشورهای اطراف مدیترانۀ جنوبی و شرقی ازجمله مصر، اردن، فلسطین، لبنان، سوریه و نیز ایران، عراق و کشورهای شبه جزیره عربستان را دربر می گیرد. افغانستان را هم گاهی جزو این منطقه می دانند. ترکیه غالباً از این منطقه مستثنا می شود و تا حدودی علتش این است که آن را کشوری آسیایی ـ اروپایی می شمارند. خاورمیانه از دیرباز مهد تمدن بوده و از کشتزارهای آبی درۀ نیل و هلال خصیب تا بین النهرین، درۀ دجله و فرات و غرب ایران امتداد داشته است. خاورمیانه به سبب ثروت های نفتی اش در اقتصاد بین الملل نقش مهمی دارد. بیش از ۶۰درصد ذخایر نفتی جهان در این منطقه واقع شده است و ۴۰ درصد کل تولید نفت جهان در آن صورت می گیرد. به همین علت کشورهای نفتی خاورمیانه در حاشیه خلیج فارس یکی از بالاترین درآمدهای سرانۀ ملی را در جهان دارند. خاورمیانه را در گذشته گاهی خاور نزدیک هم می نامیدند و این اصطلاح را در تقابل با خاور دور که شامل چین و آسیای جنوب شرقی می شد به کار می بردند.