خلیج فارس

/xalijefArs/

برابر پارسی: کنداب پارس، آبکند پارس

معنی انگلیسی:
persian gulf, the persian gulf

لغت نامه دهخدا

خلیج فارس. [ خ َ ج ِ ] ( اِخ ) نام پیشرفتگی دریایی است در خشکی که بین ایران و شبه جزیره عربستان واقع است. طول آن 800هزار گز و از شطالعرب بسوی جنوب شرقی تا شبه جزیره مسندم در عمان ممتد است و از طریق دریای عمان با اقیانوس هند ارتباط دارد و تنگه هرمز آن تا دریای عمان می باشد. ولی اغلب تنگه هرمز را جزء آن می آورند. این دریا از قدیم بین اعراب بحرالفارس نام داشته و در مآخذ اسلامی نیز بدین نام آمده است و در نوشته های غربی آن پرسیکوس سینوس . یا پرسیکوم ماره آمده. مساحت خلیج فارس متجاوز از 251226 کیلومتر مربع است و عرض آن در مدخل آن یعنی تنگه هرمز 80 هزارگزی و در رأس خلیج متجاوز از 220 هزار گز و منتهای عرض آن 320هزار گز می باشد. عرض آبهای ساحلی ایران طبق قانون مصوب تیر 1313 هَ. ش. و لایحه اصلاحی فروردین 1338 از خط مبدء آبهای بحر عمان 13 میل دریائی است. عمق آب آن بندرت از 90 متر تجاوز میکند برخلاف بحر احمر که عمق آن تا بیش از دوهزار متر میرسد.
منابع ثروت : سواحل خلیج فارس حاوی معادن سرشار نفت است. بعضی از جزایر آن خاصه هرمز و ابوموسی معدن خاک اخرای سرخ است که استخراج میشود. نمک به مقدار زیاد در آنجا وجود دارد و در سواحل ایرانی آن نزدیک لنگه گوگرد استخراج میگردد و سنگ گچ مرغوب نیز در همه قسمتهای آن هست.در سراسر جزایر و حواشی خلیج گیاه و رستنی بسیار کم است و در نزدیک بندرعباس و کنار رود سند و هفوف احساء اراضی وسیعی برای کشت و بزر وجود دارد. در سواحل عربی خلیج فارسی شتر برای حمل و نقل تربیت می کنند و مانند نقاط ایران حیوانات اهلی آنها اسب و الاغ و گوسفند و بز است. در خلیج فارس حدود دویست نوع ماهی است که مهمترین آنها شمشیرماهی است که بنام شیرماهی مشهور می باشد. در این خلیج ماهیهای دیگری از قبیل بعضی اقسام «رایا» و «موژیل » و «هیلارا» نیز یافت می شود.
کوسه ماهی در خلیج فارس فراوان است. کوسه دندان نیز در آنجا وجود دارد. دولت ایران در بندرعباس کارخانه ساردین سازی قبل از جنگ بین المللی دوم ایجاد کرد ولی بعد تعطیل شد. صید مروارید و صدف در خلیج فارس در سابق رونق بسیار داشت ولی پس از آمدن صدف و مروارید مصنوعی این صید از رونق افتاد.
آب و هوای خلیج فارس : نواحی خلیج فارس از نواحی بد آب و هوای ایران است. رطوبت نسبی همه جا بسیار زیاد است. در بوشهر 84% و در بحرین به 80% می رسد. بارش در سواحل ایرانی بمراتب بیشتر از سواحل عربی است. بارش متوسط سالیانه در کویت 12/2 سانتی متر و در خرمشهر 21/3 سانتیمتر و در بوشهر 27/7 سانتیمتر و در جاسک 11/9 سانتیمتر است.بیشتر بخوانید ...

فرهنگ فارسی

خلیجی است در جنوب فارس و بیش از ۲۵۱۲۲۶ کیلومتر مربع مساحت دارد. طول کلیه سواحل دریایی ایران در خلیج فارس و بحر عمان ۱۸٠٠ کیلومتر است و عرض آبهای ساحل ایران طبق قانون مصوب تیرماه ۱۳۱۳ ه. ش . و لایحه اصلاحی فروردین ماه ۱۳۳۸ از خط مبذا آبهای مزبور ۱۳ میل دریایی میباشد و خط مبدا با رعایت حقوق بین المللی تعین شده است . حدود : از شمال شرقی به کرانه های ایران از شرق ببحر عمان از جنوب و مغرب به شبه جزیره عربستان سعودی محدود است . طول آن مبدااز دهانه کارون ( در خرمشهر ) تا تنگه هرمز بالغ بر ۱۲٠٠کیلومتر است . این خلیج از نظر موقع خاص و ممتاز جغرافیایی خود همواره مورد توجه و محل رفت و آمد ملل مختلف جهان است . علاوه بر ذخایر ماهی در آبهای خلیج فارس و بحر عمان بزرگترین منابع نفتی جهان در آن موجود است .جزایر : آبادان خارک شیخ سعد شیخ شعیب هندورابی کیش ( قیس ) فرور سیری ابوموسی تنب بزرگ و کوچک قشم هنگام لارک هرمز . بنادر : آبادان خرمشهر بندر شاهپور معشور گناوه دیلم ریگ بوشهر و غیره .
نام پیشرفتگی دریایی است در خشکی که بین ایران و شبه جزیره عربستان است واقع است . طول آن ۸٠٠ هزار گز و از شط العرب بسوی جنوب شرقی تا شبه جزیره مسندم در عمان ممتد است و از طریق دریای عمان با اقیانوس هند ارتباط دارد و تنگه هرمز حد آن تا دریای عمان می باشد ولی اغلب تنگه هرمز را جزئ آن می آورند .

دانشنامه آزاد فارسی

پهنابی بین کرانه های جنوبی ایران و شبه جزیرۀ عربستان (در میانعراق، کویت، بحرین، قطر، عربستان سعودی، و امارات متحدۀ عربی). طول این پهناب، که به خلیج فارس موسوم است، ۸۳۰ کیلومتر و بیشترین پهنای آن ۳۵۵ کیلومتر، در تنگۀ هرمز ۸۰ کیلومتر، و پهنای متوسط آن ۲۲۰ کیلومتر است. ژرفای خلیج فارس در آب های شمالی کم، و در نواحی مرکزی و جنوبی حدود ۹۰ متر است که در تنگۀ هرمز نزدیک رأس مُسَنْدَم به حدود ۲۰۰ متر می رسد. ژرف ترین نقطۀ خلیج فارس گودالی با ژرفای ۹۳ متر است که در ۱۵ کیلومتری جنوب جزیرۀ تنب بزرگ قرار دارد. طول کرانه های ایران، از دهانۀ اروندرود تا بندرعباس، ۱۲۶۰ کیلومتر است. مهم ترین رودهایی که از ایران به این پهناب وارد می شوند عبارت اند از کارون، جراحی، زهره، دالکی، مند و کُل. افزون بر آن، اروندرود (شط العرب)، که در خاک عراق جریان دارد، بزرگ ترین و پرآب ترین رودخانۀ حوضۀ خلیج فارس است. شهرها و بندرهای شمالی خلیج فارس عبارت اند از بندرعباس، بندرلنگه، کنگان، بندر بوشهر، بندر گناوه، بندر دیلم، بندر ماهشهر، بندر امام خمینی (شاپور) آبادان و خرمشهر در کرانه های ایران، و نیز بندر بصره در کشور عراق. کرانه های غربی خلیج فارس، که در دو طرف شبه جزیرۀ عربستان قرار دارند، عموماً پست و شنی است و شاخابه هایی، چون خور عبدالله، خلیج کویت، خلیج بحرین، شبه جزیرۀ قطر و نیز مجموعه ای از چندین جزیرۀ بزرگ و کوچک، در آن دیده می شود. در این پهناب جزایر متعددی قرار دارد که بزرگ ترین آن ها عبارت اند از قشم، هرمز، کیش، ابوموسی، لارک، لاوان، خارک، آبادان در یک طرف ایران و بوبیان، فیلکه، بحرین، بنی یاس، و ابوالابیض در طرف دیگر کشورهای ساحل جنوبی. آب وهوای خلیج فارس، به جز مدت کوتاهی در زمستان، در دیگر فصل های سال گرم و طاقت فرساست. باد غالب، که به باد شمال معروف است، عمدتاً از کوهستان های ایران به سوی جنوب جریان می یابد. در مقابلِ باد مزبور، باد جنوب است که بسیار گرم و زیان بار است. کم بارانی و خشکی و گرمای زیاد موجب شده است که این ناحیه فاقد پوشش گیاهی باشد و فقط در مناطق محدودی، به ویژه در کرانه های ایران و در کنار رودخانه ها، دارای پوشش گیاهی است. خرما محصول عمدۀ این ناحیه است. پرورش شتر، در سواحل غربی، و گوسفند، بز، و سایر احشام، در کرانه های شرقی، شغل متداول ساکنان آن است. خلیج فارس ازنظر منابع زیرزمینی، به ویژه نفت و گاز، بسیار غنی است و ازنظر میزان ذخایر مقام نخست جهان را داراست. اکتشاف و بهره برداری از منابع مزبور وضع این منطقه را کاملاً دگرگون کرده است. اگرچه نخستین مدرک دریانوردی در خلیج فارس متعلق به نئارخوس، دریانورد یونانی، و فرماندۀ ناوگان دریایی اسکندر مقدونی، است و تاریخ آن به قرن ۴پ م باز می گردد، مسلم است که دریانوردی در خلیج فارس سابقه ای طولانی تر دارد. پس از زوال قدرت خلفای عباسی، شاهان آل بویه، عمان و بحرین را بار دیگر ضمیمۀ ایران کردند. سلاجقۀ کرمان و اتابکان فارس نیز استیلای خود را بر خلیج فارس مسجّل کردند و سیراف و کیش را به مراکز بازرگانی دریایی مبدل ساختند. جزیرۀ هرمز بعدها، از لحاظ موقعیت بازرگانی، جانشین نواحی مزبور و به مهم ترین مرکز تجاری خلیج فارس تبدیل شد. ناامید شدن اروپاییان از دست یابی به راه زمینی و بسته شدن جادۀ ابریشم به روی آنان، پرتغالی ها را بر آن داشت تا خود را از راه دریا به آسیای شرقی برسانند. با همین انگیزه، جزیرۀ هرمز در ۸۸۶ش به تصرف آلبوکرک، سردار پرتغالی، درآمد و سراسر خلیج فارس زیر نظارت آنان قرار گرفت. با پیداشدن رقیبان انگلیسی و هلندی، این پهناب بخشی از صحنۀ رقابت آنان شد. شاه عباس اول صفوی با یاری انگلیسی ها، پرتغالی ها را از هرمز بیرون راند و این بار خلیج فارس میدان رقابت انگلیسی ها و هلندی ها شد. هلندی ها، در ۱۷۶۶، از صحنۀ قدرت خارج شدند و میدان را برای رقیب خود، انگلستان، خالی کردند. سقوط صفویان موجب اغتشاشاتی در خلیج فارس شد، ولی نادرشاه افشار شورشیان را سرکوب کرد و مالکیت بحرین را به ایران بازگرداند. با مرگ کریم خان زند روزگار تسلط ایرانیان بر خلیج فارس به سرآمد و انگلستان مالک الرقاب و قدرت اول خلیج فارس شد و شیوخ سواحل عربی را تحت الحمایه و دست نشاند ۀ خود کرد و به بهانۀ مبارزه با دزدان دریایی و جلوگیری از برده فروشی به دخالت در امور کشورهای پیرامون خلیج فارس پرداخت. کشف نفت در مسجد سلیمان (۱۹۰۸) بر حساسیت و اهمیت منطقه افزود و امریکا را نیز رفته رفته به میدان کشاند. وسعت اکتشافات و پیدا شدن منابع جدید، خلیج فارس را به یکی از حساس ترین نواحی جهان مبدل و وضعیت سیاسی کشورهای ساحلی و حتی شیوۀ زندگی ساکنان آن را دگرگون کرد. این خلیج از زمان باستان تاکنون همواره به نام «خلیج فارس» خوانده شده، در متون یونانی و لاتینی باستانی به صورتPersicus Sinus و در متون قدیم عربی «بحر فارس» آمده است (← نقشه). آنچه در سال های اخیر درباره تغییر نام آن به «خلیج عربی» از سوی برخی کشورهای عربی مطرح شده، هیچ مبنای تاریخی و تحقیقی ندارد.

پیشنهاد کاربران

اطلاعات بیشتر واژه
واژه شاخاب پارس
معادل ابجد 1167
تعداد حروف 9
منبع واژگان عامیانه
جالب است که بدانیم عمیق ترین نقطه ی خلیج فارس در حد صد متر ( 93متر ) و عمیق ترین نقطه ی دریای خزر در حد هزار متر است. ( 980 متر ) برای درک بیشتر، اگر برج میلاد 435متری در عمیق ترین نقطه خلیج فارس قرار
...
[مشاهده متن کامل]
گیرد بیش از سه چهارم آن از آب بیرون خواهد ماند اما اگر در عمیق ترین نقطه ی دریای خزر دو عدد برج میلاد روی هم قرار گیرد باز از آب بیرون نخواهد ماند.

به عربی خلیج فارس به پارسی شاخاب پارس
من به دنبال این بودم که چرا نفت در خلیج فارس زیاد است اما جوابی در نوشته ها دیده نمی شود.
نام جاویدان دریای پارس
این نام را نخستین بار داریوش بزرگ در سنگنوشته های ساخت آبراه سوئز آورده است.
( شاخاب ) برابر شایسته ای نیست. چرا؟ زیرا این واژه شاخه ای یا باریکه ای از آب را به یاد می آورد و برازندچنین پهنه ی گسترده ای از آب نمی باشد.
...
[مشاهده متن کامل]

زبان پارسی به اندازه ای توانمند است که می توان ده ها واژه برای واژه به گمان تازی ( خلیج ) پیشنهاد داد و میان آنها یک یا حتی دو واژه را برگزید. شوربختانه ما فرهنگستان خوبی نداریم و این فرهنگستان به واژگان تازی کاری ندارد. اگر فرهنگستان خود یک واژه ایرانی برازنده برگزیند این چنین سردرگمی و افسار گسیختگی در واژه سازی رخ نمی دهد. خوب تازیان دیده اند ما برای ( خلیج ) واژه ای نداریم ( آنها واژه خلیج را تازی خواهند دانست چون اگر هم مانند بسیاری از شاهکارهای دیگرشان این واژه را از زبان های ایرانی برداشته باشند خدا می داند واژه ی نخستین چه بوده و زبان شناسان ماهم آن را نیافته اند ) و همچنین به پیروی از آنان به خودمان فارس می گوییم ( همه جهان به یادمان شکوه هخامنشی و ساسانی به ما ایرانی ها پارس می گویند ما خود می گوییم فارس ) و شاید به سرشان زده که ( ارس ) آنرا هم تازی کنند اما خوشبختانه این نام به اندازه ای تاریخی و کهن است که نتوانسته اند چنین کنند.

سیراف، خلیج، فارس، عربی، عرب وفارسی هردو هموطن وهم کیش.
اما چرا این همه اسرار بر خلیج فارس وانکار دریای کاسبین.
خزر نام جعلی.
درحالی که تمامی کشورهای دنیا از دریای شمال کشور، کاسبین، یاد می کنند. ومردم این منطقه نیز از ان کاسبین یاد می کنند.
...
[مشاهده متن کامل]

اما در نقشه ها ورسانه این دریا با نام خزر آورده می شود.
ومسئولین این گونه توجیه می نمایند که از نظر بین المللی، کاسبین، واز نظر داخلی، خزر، واز نظر محلی مازندران گفته می شود.
پس ما هم می توانیم الگو بر داری کرده واین خلیج راازنظر بین المللی، فارس، داخلی عربی، و محلی دیلمی، بنامیم. که هیچ هم وطنی ناراحت نشود.
در نوشته های هرودت، فردوسی، سنگ نوشته های دوره سارگن دوم، جغرافیای استرابون، فرهنگ معین ودهخدا، سنگ نوشته بیستون وکانال سوئز، کتاب الواح سومری، تاریخ ماد دیاکونوف، کتاب تواریخ، گزارش دئودورانت سیسیلی، ویل دورانت، مرحوم دکتر عنایت آله رضا. و. . .
همه حکایت از دریای کاسبین دارد.
کاسبین. دریای کاسبین. دریای همیشه کاسبین. مرسی.

از عبارت شاخاب پارس خوشم آمد چون هم کلمه خلیج ، لغتی عربی است و هم کلمه فارس معرٌب ( عربی شده ) ، واژه پارس .
عبارت خلیج فارس ناخواسته آن را عربی می کند. عبارت شاخاب پارس، کاملاً پارسی است و بنده به عنوان یک ترک زبان آن را دوست تر می دارم.
...
[مشاهده متن کامل]

معادل خلیج یا شاخاب در ترکی، کؤرفَز " می باشد بنابر این خلیج فارس به ترکی می شود، " پارس کؤرفَزی " ؛ یاشاسین ایران ، یاشاسین آذربایجان ، یاشاسین عاشق وطن

خلیج فارس Persian Gulf نام تاریخی دریای پارس - پرسیکون کاای تاس - سینوس پرسیکوس موقعیت جغرافیایی جنوب غربی آسیا، منطقه خاورمیانه نوع ( اقیانوس شناسی ) خلیج مساحت ۲۵۱٬۰۰۰ کیلومتر مربع منطقه اقیانوس هند سرچشمه نخستین دریای عمان ژرفای بیشینه ۹۰ متر ژرفای میانگین ۵۰ متر درازای بیشینه ۹۸۹ کیلومتر کشورهای ساحلی ایرانعمانامارات متحده عربیعربستانقطربحرینکویتعراق منابع مهم منابع سرشار نفت و گاز نام خلیج فارس است به زبان لاتین قدیمی: Sinus Persicus امروزه:Sinus Persici در نقشه آورده شده است.
...
[مشاهده متن کامل]

خلیج فارس ( یا شاخاب پارس ) آبراهی است که در امتداد دریای عمان و در میان ایران و شبه جزیره عربستان قرار دارد. مساحت آن ۲۳۷٬۴۷۳ کیلومتر مربع است، [۱] و پس از خلیج مکزیک و خلیج هودسن سومین خلیج بزرگ جهان بشمار می آید. خلیج فارس از شرق از طریق تنگه هرمز و دریای عمان به اقیانوس هند و دریای عرب راه دارد، و از غرب به دلتای رودخانه اروندرود، که حاصل پیوند دو رودخانهٔ دجله و فرات و پیوستن رود کارون به آن است، ختم می شود. [۲] کشورهای ایران، عمان، عراق، عربستان سعودی، کویت، امارات متحده عربی، قطر و بحرین در کناره خلیج فارس هستند. در این میان سواحل شمالی خلیج فارس تماماً در جغرافیای سیاسی ایران قرار دارند. [۳] به سبب وجود منابع سرشار نفت و گاز در خلیج فارس و سواحل آن، این آبراهه در سطح بین المللی، منطقه ای مهم و راهبردی بشمار می آید. نام تاریخی این خلیج، در زبان های گوناگون، ترجمه عبارت «خلیج فارس» یا «دریای پارس» بوده است. همچنین در تمام سازمان های بین المللی نام رسمی این خلیج، «خلیج فارس» است اما برخی از کشورهای عربی آن را خلیج عربی یا به سادگی، خلیج می نامند. [۴] سازمان آب نگاری بین المللی از نام «خلیج ایران» برای این خلیج استفاده می کند. [۵] تاریخچه پیدایش خلیج فارس زمین شناسان معتقدند که در حدود پانصدهزار سال پیش، صورت نخستین خلیج فارس در کنار دشت های جنوبی ایران تشکیل شد و به مرور زمان، بر اثر تغییر و تحول در ساختار درونی و بیرونی زمین، شکل ثابت کنونی خود را یافت. خلیج فارس در آغاز، بسیار پهناور بوده به طوری که تا اواخر دوره سوم زمین شناسی بیشتر جلگه های برازجان، بهبهان و خوزستان ایران تا کوه های زاگرس در زیر آب بوده اند. [۶] ویژگی های جغرافیایی خلیج فارس جغرافیای مکانی خلیج فارس خلیج فارس در ۲۴ تا ۳۰ درجه و ۳۰ دقیقه عرض شمالی و ۴۸ تا ۵۶ درجه و ۲۵ دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ قرار دارد. این خلیج توسط تنگه هرمز به دریای عمان و از طریق آن به دریاهای آزاد مرتبط است. از بین کشورهای همسایه خلیج فارس، کشور ایران بیشترین مرز آبی مشترک را با خلیج فارس دارا می باشد. طول مرز آبی کشور ایران با خلیج فارس، با احتساب جزایر در حدود ۱۸۰۰ کیلومتر و بدون احتساب جزایر در حدود ۱۴۰۰ کیلومتر می باشد. [۷] طول خلیج فارس از تنگه هرمز تا آخرین نقطه پیشروی آن در جهت غرب در حدود ۸۰۵ کیلومتر است. عریض ترین بخش خلیج فارس ۱۸۰ مایل ( ۲۹۰ km ) می باشد. عمیق ترین نقطه خلیج فارس با عمق ۹۳ متر در ۱۵ کیلومتری تنب بزرگ و کم عمق ترین نقطه آن با عمقی بین ۱۰ تا ۳۰ متر در سمت غرب می باشد. همچنین جزایر متعددی در خلیج فارس وجود دارند. محدوده رسمی و بین المللی مرزهای آبی خلیج فارس بر اساس اعلام سازمان آبنگاری بین المللی :[۸] محدوده شمال شرقی دریای عمان". خط Ràs Limah ( 25°57'N ) شبه جزیره عربی and Ràs al Kuh ( 25°48'N ) ساحل ایران [۲] زمین شناسی منطقه خلیج فارس از دیدگاه زمین شناسی، خلیج فارس فرونشست زمین ساختی کم ژرفایی است که دوره ترشیری پیش در حاشیه جنوبی رشته کوه زاگرس تشکیل شده است. در واقع این دریا بازمانده گودال بزرگی است که از دوران گذشته زمین شناختی تحت تاثیر فشار ناشی از آتش فشان های فلات ایران بوده و پایداری فلات عربستان در مقابل این واکنش های تکتونیکی سبب ایجاد و توسعه پهنا - ژرفای آن شده است. شدیدترین چین خوردگی های دوران پلیو پلیستوسن، کرانه های شمالی خلیج فارس ( زاگرس ) را چین داده است. میزان این چین خوردگی ها که در خشکی های کشور ایران شدید است با شیب های کمتر به طرف دریا ادامه پیدا می کند به طوری که در دریا این شیب به ۱۰ تا ۲۰ درجه می رسد. محور اصلی خلیج فارس نیز یکی از پیامدهای زمین ساختی پدیده چین خوردگی زاگرس است که در دوران پلیو پلیستوسن شکل گرفته است. در پایان دوره پلیوسن، سطح دریا احتمالا ۱۵۰ متر بالاتر از سطح کنونی بوده است. این سطح در حدود ۱۰۰، ۰۰۰ سال پیش از میلاد مسیح و به تدریج به سطح کنونی رسیده است که آثار آن به صورت پادگانه های دریایی و سخا، در کرانه های جنوبی خلیج فارس بر جای مانده است. [۹][۱۰] زمین ریخت شناسی خلیج فارس از نظر ریخت شناسی، خلیج فارس نامتقارن بوده و شیب سواحل جنوبی آن ملایم تر از شیب سواحل شمالی است. کرانه جنوبی خلیج فارس، به ویژه در شرق شبه جزیره قطر، منطقه وسیع و کم عمقی است ( ۱۰ تا ۲۰ متر ) که بطور عمده با ریخت شناسی بست، محیط تبخیری و منطقه جزر و مدی مشخص است. خلیج فارس از رسوبات سخت و بلند با اشکال خطی ساخته شده و با واسطه یک دشت ساحلی باریک با دریا در ارتباط است. جزایر ایرانی خلیج فارس بصورت پشته های کشیده و موازی ساحل که در واقع دنباله رشته کوه زاگرس هستند که بر اثر بالا آمدن آب بشکل جزیره درآمده اند مانند قشم و کیش و یا اینکه کم و بیش دایره ای شکل هستند مانند هرمز و ابوموسی که گنبدهای نمکی سری هرمز هستند. سطح جزایر خلیج فارس از رسوبات تخریبی و مارن تشکیل شده است که کم و بیش صدف دارند. خاک این جزایر عمدتا شور یا حاوی گچ است که در نتیجه رشد گیاهان را به گونه های خاص محدود می کند. شکل ساحلی خلیج فارس در مجاورت ایران از نوع طولی است که موازی با محور ارتفاعات مجاور است که گاهی تراکم آبرفت ها فاصله زیادی بین خط ساحل و ارتفاعات زاگرس ایجاد کرده مانند جلگه بوشهر، و گاهی دامنه تاقدیس ها در خط ساحلی قرار گرفته اند مانند غرب خور موج. [۱۱][۱۲] اقلیم ش . . .

شاخاب پارس
خلیج فارس ( یا شاخاب پارس ) آبراهی است که در امتداد دریای عمان و در میان ایران و شبه جزیره عربستان قرار دارد. مساحت آن ۲۳۷٬۴۷۳ کیلومتر مربع است، [۱] و پس از خلیج مکزیک و خلیج هودسن سومین خلیج بزرگ جهان بشمار می آید. خلیج فارس از شرق از طریق تنگه هرمز و دریای عمان به اقیانوس هند و دریای عرب راه دارد، و از غرب به دلتای رودخانه اروندرود، که حاصل پیوند دو رودخانهٔ دجله و فرات و پیوستن رود کارون به آن است، ختم می شود. [۲] کشورهای ایران، عمان، عراق، عربستان سعودی، کویت، امارات متحده عربی، قطر و بحرین در کناره خلیج فارس هستند. در این میان سواحل شمالی خلیج فارس تماماً در جغرافیای سیاسی ایران قرار دارند. [۳]
...
[مشاهده متن کامل]

به سبب وجود منابع سرشار نفت و گاز در خلیج فارس و سواحل آن، این آبراهه در سطح بین المللی، منطقه ای مهم و راهبردی بشمار می آید.
نام تاریخی این خلیج، در زبان های گوناگون، ترجمه عبارت «خلیج فارس» یا «دریای پارس» بوده است. همچنین در تمام سازمان های بین المللی نام رسمی این خلیج، «خلیج فارس» است اما برخی از کشورهای عربی آن را خلیج عربی یا به سادگی، خلیج می نامند. [۴] سازمان آب نگاری بین المللی از نام «خلیج ایران» برای این خلیج استفاده می کند. [۵]
محتویات [نمایش]
تاریخچه پیدایش خلیج فارس
زمین شناسان معتقدند که در حدود پانصدهزار سال پیش، صورت نخستین خلیج فارس در کنار دشت های جنوبی ایران تشکیل شد و به مرور زمان، بر اثر تغییر و تحول در ساختار درونی و بیرونی زمین، شکل ثابت کنونی خود را یافت. خلیج فارس در آغاز، بسیار پهناور بوده به طوری که تا اواخر دوره سوم زمین شناسی بیشتر جلگه های برازجان، بهبهان و خوزستان ایران تا کوه های زاگرس در زیر آب بوده اند. [۶]
ویژگی های جغرافیایی خلیج فارس
جغرافیای مکانی خلیج فارس
خلیج فارس در ۲۴ تا ۳۰ درجه و ۳۰ دقیقه عرض شمالی و ۴۸ تا ۵۶ درجه و ۲۵ دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ قرار دارد. این خلیج توسط تنگه هرمز به دریای عمان و از طریق آن به دریاهای آزاد مرتبط است. از بین کشورهای همسایه خلیج فارس، کشور ایران بیشترین مرز آبی مشترک را با خلیج فارس دارا می باشد. طول مرز آبی کشور ایران با خلیج فارس، با احتساب جزایر در حدود ۱۸۰۰ کیلومتر و بدون احتساب جزایر در حدود ۱۴۰۰ کیلومتر می باشد. [۷] طول خلیج فارس از تنگه هرمز تا آخرین نقطه پیشروی آن در جهت غرب در حدود ۸۰۵ کیلومتر است. عریض ترین بخش خلیج فارس ۱۸۰ مایل ( ۲۹۰ km ) می باشد. عمیق ترین نقطه خلیج فارس با عمق ۹۳ متر در ۱۵ کیلومتری تنب بزرگ و کم عمق ترین نقطه آن با عمقی بین ۱۰ تا ۳۰ متر در سمت غرب می باشد. همچنین جزایر متعددی در خلیج فارس وجود دارند.
محدوده رسمی و بین المللی مرزهای آبی خلیج فارس بر اساس اعلام سازمان آبنگاری بین المللی :[۸] محدوده شمال شرقی دریای عمان". خط Ràs Limah ( 25°57'N ) شبه جزیره عربی and Ràs al Kuh ( 25°48'N ) ساحل ایران [۲]
زمین شناسی منطقه خلیج فارس
از دیدگاه زمین شناسی، خلیج فارس فرونشست زمین ساختی کم ژرفایی است که دوره ترشیری پیش در حاشیه جنوبی رشته کوه زاگرس تشکیل شده است. در واقع این دریا بازمانده گودال بزرگی است که از دوران گذشته زمین شناختی تحت تاثیر فشار ناشی از آتش فشان های فلات ایران بوده و پایداری فلات عربستان در مقابل این واکنش های تکتونیکی سبب ایجاد و توسعه پهنا - ژرفای آن شده است. شدیدترین چین خوردگی های دوران پلیو پلیستوسن، کرانه های شمالی خلیج فارس ( زاگرس ) را چین داده است. میزان این چین خوردگی ها که در خشکی های کشور ایران شدید است با شیب های کمتر به طرف دریا ادامه پیدا می کند به طوری که در دریا این شیب به ۱۰ تا ۲۰ درجه می رسد. محور اصلی خلیج فارس نیز یکی از پیامدهای زمین ساختی پدیده چین خوردگی زاگرس است که در دوران پلیو پلیستوسن شکل گرفته است. در پایان دوره پلیوسن، سطح دریا احتمالا ۱۵۰ متر بالاتر از سطح کنونی بوده است. این سطح در حدود ۱۰۰، ۰۰۰ سال پیش از میلاد مسیح و به تدریج به سطح کنونی رسیده است که آثار آن به صورت پادگانه های دریایی و سخا، در کرانه های جنوبی خلیج فارس بر جای مانده است. [۹][۱۰]
زمین ریخت شناسی خلیج فارس
از نظر ریخت شناسی، خلیج فارس نامتقارن بوده و شیب سواحل جنوبی آن ملایم تر از شیب سواحل شمالی است. کرانه جنوبی خلیج فارس، به ویژه در شرق شبه جزیره قطر، منطقه وسیع و کم عمقی است ( ۱۰ تا ۲۰ متر ) که بطور عمده با ریخت شناسی بست، محیط تبخیری و منطقه جزر و مدی مشخص است. خلیج فارس از رسوبات سخت و بلند با اشکال خطی ساخته شده و با واسطه یک دشت ساحلی باریک با دریا در ارتباط است. جزایر ایرانی خلیج فارس بصورت پشته های کشیده و موازی ساحل که در واقع دنباله رشته کوه زاگرس هستند که بر اثر بالا آمدن آب بشکل جزیره درآمده اند مانند قشم و کیش و یا اینکه کم و بیش دایره ای شکل هستند مانند هرمز و ابوموسی که گنبدهای نمکی سری هرمز هستند. سطح جزایر خلیج فارس از رسوبات تخریبی و مارن تشکیل شده است که کم و بیش صدف دارند. خاک این جزایر عمدتا شور یا حاوی گچ است که در نتیجه رشد گیاهان را به گونه های خاص محدود می کند. شکل ساحلی خلیج فارس در مجاورت ایران از نوع طولی است که موازی با محور ارتفاعات مجاور است که گاهی تراکم آبرفت ها فاصله زیادی بین خط ساحل و ارتفاعات زاگرس ایجاد کرده مانند جلگه بوشهر، و گاهی دامنه تاقدیس ها در خط ساحلی قرار گرفته اند مانند غرب خور موج. [۱۱][۱۲]
اقلیم شناسی خلیج فارس
آب و هوای خلیج فارس خشک و نیمه استوایی است. در تابستان دما گاهی تا ۵۰ درجه سانتی گراد می رسد و میزان تبخیر بیشتر از میزان آب های وارده می شود. در زمستان دما تا ۳ درجه سانتی گراد هم گزارش شده است. در عین شوری زیاد آب خلیج فارس، ۲۰۰ چشمه آب شیرین در کف و ۲۵ چشمه آب کاملا شیرین در سواحل آن جریان دارند که منشا همگی آن ها از کوه های زاگرس در ایران است. آب های شیرینی که وارد خلیج فارس . . .

بپرس