[ویکی فقه] حکم رزق (قرآن). در اصطلاح به هر چیزی که مایه دوام حیات مخلوقات زنده است، رزق گویند. در واقع رزق موهبت و بخششی است از ناحیه خدای متعال به بندگانش، بدون اینکه استحقاق آن را داشته باشند.
درخواست رزق و روزی، فقط باید از خداوند باشد. «...ان الذین تعبدون من دون الله لا یملکون لکم رزقـا فابتغوا عند الله الرزق...؛ شما غیر از خدا فقط بتهایی (از سنگ و چوب) را می پرستید و دروغی به هم می بافید آنهایی را که غیر از خدا پرستش می کنید، مالک هیچ رزقی برای شما نیستند روزی را تنها نزد خدا بطلبید و او را پرستش کنید و شکر او را بجا آورید که بسوی او بازگشت داده می شوید.»
← رزاقیت خدا
استفاده از روزیهای خدادادی جایز است. «...کلوا من طیبـت ما رزقنـکم....؛ ....از نعمتهای پاکیزه ای که به شما روزی داده ایم بخورید! (ولی شما کفران کردید!) آنها به ما ستم نکردند بلکه به خود ستم می نمودند.» «..کلوا واشربوا من رزق الله...؛ ... . از روزیهای الهی بخورید و بیاشامید! و در زمین فساد نکنید!» «یـایها الذین ءامنوا کلوا من طیبـت ما رزقنـکم..؛ ای کسانی که ایمان آورده اید! از نعمتهای پاکیزه ای که به شما روزی داده ایم، بخورید و شکر خدا را بجا آورید اگر او را پرستش می کنید.» «وکلوا مما رزقکم الله حلـلا طیبـا....؛ و از نعمتهای حلال و پاکیزه ای که خداوند به شما روزی داده است، بخورید! و از (مخالفت) خداوندی که به او ایمان دارید، بپرهیزید.» «...کلوا مما رزقکم الله..؛ (او کسی است که) از چهارپایان، برای شما حیوانات باربر، و حیوانات کوچک (برای منافع دیگر) آفرید از آنچه به شما روزی داده است، بخورید! و از گامهای شیطان پیروی ننمایید، که او دشمن آشکار شماست.» امر در جمله "کلوا مما رزقکم الله" نیز مانند امر قبلی تنها برای اباحه خوردن و امضای حکم عقل به اباحه آن است. «قل من حرم زینة الله التی اخرج لعباده والطیبـت من الرزق قل هی للذین ءامنوا فی الحیوة الدنیا خالصة یوم القیـمة.....؛ بگو: «چه کسی زینتهای الهی را که برای بندگان خود آفریده، و روزیهای پاکیزه را حرام کرده است؟! بگو: اینها در زندگی دنیا، برای کسانی است که ایمان آورده اند (اگر چه دیگران نیز با آنها مشارکت دارند ولی) در قیامت، خالص (برای مؤمنان) خواهد بود. این گونه آیات (خود) را برای کسانی که آگاهند، شرح می دهیم.» «...کلوا من طیبـت مارزقنـکم..؛ از روزیهای پاکیزه ای که به شما داده ایم، بخورید! (و شکر خدا را بجا آورید! آنها نافرمانی و ستم کردند ولی) به ما ستم نکردند، لکن به خودشان ستم می نمودند.» «قل ارءیتم ما انزل الله لکم من رزق فجعلتم منه حرامـا وحلـلا قل ءالله اذن لکم ام علی الله تفترون؛ بگو: آیا روزیهایی را که خداوند بر شما نازل کرده دیده اید، که بعضی از آن را حلال، و بعضی را حرام نموده اید؟! بگو: آیا خداوند به شما اجازه داده، یا بر خدا افترا می بندید (و از پیش خود، حلال و حرام می کنید؟!).» «فکلوا مما رزقکم الله حلـلا طیبـا..؛ پس، از آنچه خدا روزیتان کرده است، حلال و پاکیزه بخورید و شکر نعمت خدا را بجا آورید اگر او را می پرستید.» «کلوا من طیبـت ما رزقنـکم....؛ بخورید از روزیهای پاکیزه ای که به شما داده ایم و در آن طغیان نکنید، که غضب من بر شما وارد شود و هر کس غضبم بر او وارد شود، سقوط می کند.» «...ان الذین تعبدون من دون الله لا یملکون لکم رزقـا فابتغوا عند الله الرزق....؛ شما غیر از خدا فقط بتهایی (از سنگ و چوب) را می پرستید و دروغی به هم می بافید آنهایی را که غیر از خدا پرستش می کنید، مالک هیچ رزقی برای شما نیستند روزی را تنها نزد خدا بطلبید و او را پرستش کنید و شکر او را بجا آورید که بسوی او بازگشت داده می شوید.» «...کلوا من رزق ربکم..؛ از روزی پروردگارتان بخورید و شکر او را بجا آورید شهری است پاک و پاکیزه، و پروردگاری آمرزنده (و مهربان).»
درخواست توسعه رزق
درخواست توسعه رزق و رفاه در زندگی جایز است. «واذ قال ابرهیم رب اجعل هـذا بلدا ءامنـا وارزق اهله من الثمرت من ءامن منهم بالله والیوم الاخر..؛ و (به یاد آورید) هنگامی را که ابراهیم عرض کرد: پروردگارا! این سرزمین را شهر امنی قرار ده! و اهل آن را- آنها که به خدا و روز بازپسین، ایمان آورده اند- از ثمرات (گوناگون)، روزی ده! (گفت:) ما دعای تو را اجابت کردیم و مؤمنان را از انواع برکات، بهره مند ساختیم (اما به آنها که کافر شدند، بهره کمی خواهیم داد سپس آنها را به عذاب آتش می کشانیم و چه بد سرانجامی دارند.» در اینکه منظور از ثمرات چیست؟ مفسران گفتگوها دارند، ولی ظاهرا ثمرات یک معنی وسیع دارد که هر گونه نعمت مادی، اعم از میوه ها و مواد دیگر غذایی، و نعمتهای معنوی را شامل می شود، در حدیثی از امام صادق (علیه السّلام) می خوانیم که فرمود: هی ثمرات القلوب: "منظور میوه دلها است"! اشاره به اینکه خداوند محبت و علاقه مردم را به مردم این سرزمین جلب می کند. «ربنا....فاجعل افـدة من الناس تهوی الیهم وارزقهم من الثمرت لعلهم یشکرون؛ پروردگارا! من بعضی از فرزندانم را در سرزمین بی آب و علفی، در کنار خانه ای که حرم توست، ساکن ساختم تا نماز را برپا دارند تو دلهای گروهی از مردم را متوجه آنها ساز و از ثمرات به آنها روزی ده شاید آنان شکر تو را بجای آورند!»
درخواست رزق و روزی، فقط باید از خداوند باشد. «...ان الذین تعبدون من دون الله لا یملکون لکم رزقـا فابتغوا عند الله الرزق...؛ شما غیر از خدا فقط بتهایی (از سنگ و چوب) را می پرستید و دروغی به هم می بافید آنهایی را که غیر از خدا پرستش می کنید، مالک هیچ رزقی برای شما نیستند روزی را تنها نزد خدا بطلبید و او را پرستش کنید و شکر او را بجا آورید که بسوی او بازگشت داده می شوید.»
← رزاقیت خدا
استفاده از روزیهای خدادادی جایز است. «...کلوا من طیبـت ما رزقنـکم....؛ ....از نعمتهای پاکیزه ای که به شما روزی داده ایم بخورید! (ولی شما کفران کردید!) آنها به ما ستم نکردند بلکه به خود ستم می نمودند.» «..کلوا واشربوا من رزق الله...؛ ... . از روزیهای الهی بخورید و بیاشامید! و در زمین فساد نکنید!» «یـایها الذین ءامنوا کلوا من طیبـت ما رزقنـکم..؛ ای کسانی که ایمان آورده اید! از نعمتهای پاکیزه ای که به شما روزی داده ایم، بخورید و شکر خدا را بجا آورید اگر او را پرستش می کنید.» «وکلوا مما رزقکم الله حلـلا طیبـا....؛ و از نعمتهای حلال و پاکیزه ای که خداوند به شما روزی داده است، بخورید! و از (مخالفت) خداوندی که به او ایمان دارید، بپرهیزید.» «...کلوا مما رزقکم الله..؛ (او کسی است که) از چهارپایان، برای شما حیوانات باربر، و حیوانات کوچک (برای منافع دیگر) آفرید از آنچه به شما روزی داده است، بخورید! و از گامهای شیطان پیروی ننمایید، که او دشمن آشکار شماست.» امر در جمله "کلوا مما رزقکم الله" نیز مانند امر قبلی تنها برای اباحه خوردن و امضای حکم عقل به اباحه آن است. «قل من حرم زینة الله التی اخرج لعباده والطیبـت من الرزق قل هی للذین ءامنوا فی الحیوة الدنیا خالصة یوم القیـمة.....؛ بگو: «چه کسی زینتهای الهی را که برای بندگان خود آفریده، و روزیهای پاکیزه را حرام کرده است؟! بگو: اینها در زندگی دنیا، برای کسانی است که ایمان آورده اند (اگر چه دیگران نیز با آنها مشارکت دارند ولی) در قیامت، خالص (برای مؤمنان) خواهد بود. این گونه آیات (خود) را برای کسانی که آگاهند، شرح می دهیم.» «...کلوا من طیبـت مارزقنـکم..؛ از روزیهای پاکیزه ای که به شما داده ایم، بخورید! (و شکر خدا را بجا آورید! آنها نافرمانی و ستم کردند ولی) به ما ستم نکردند، لکن به خودشان ستم می نمودند.» «قل ارءیتم ما انزل الله لکم من رزق فجعلتم منه حرامـا وحلـلا قل ءالله اذن لکم ام علی الله تفترون؛ بگو: آیا روزیهایی را که خداوند بر شما نازل کرده دیده اید، که بعضی از آن را حلال، و بعضی را حرام نموده اید؟! بگو: آیا خداوند به شما اجازه داده، یا بر خدا افترا می بندید (و از پیش خود، حلال و حرام می کنید؟!).» «فکلوا مما رزقکم الله حلـلا طیبـا..؛ پس، از آنچه خدا روزیتان کرده است، حلال و پاکیزه بخورید و شکر نعمت خدا را بجا آورید اگر او را می پرستید.» «کلوا من طیبـت ما رزقنـکم....؛ بخورید از روزیهای پاکیزه ای که به شما داده ایم و در آن طغیان نکنید، که غضب من بر شما وارد شود و هر کس غضبم بر او وارد شود، سقوط می کند.» «...ان الذین تعبدون من دون الله لا یملکون لکم رزقـا فابتغوا عند الله الرزق....؛ شما غیر از خدا فقط بتهایی (از سنگ و چوب) را می پرستید و دروغی به هم می بافید آنهایی را که غیر از خدا پرستش می کنید، مالک هیچ رزقی برای شما نیستند روزی را تنها نزد خدا بطلبید و او را پرستش کنید و شکر او را بجا آورید که بسوی او بازگشت داده می شوید.» «...کلوا من رزق ربکم..؛ از روزی پروردگارتان بخورید و شکر او را بجا آورید شهری است پاک و پاکیزه، و پروردگاری آمرزنده (و مهربان).»
درخواست توسعه رزق
درخواست توسعه رزق و رفاه در زندگی جایز است. «واذ قال ابرهیم رب اجعل هـذا بلدا ءامنـا وارزق اهله من الثمرت من ءامن منهم بالله والیوم الاخر..؛ و (به یاد آورید) هنگامی را که ابراهیم عرض کرد: پروردگارا! این سرزمین را شهر امنی قرار ده! و اهل آن را- آنها که به خدا و روز بازپسین، ایمان آورده اند- از ثمرات (گوناگون)، روزی ده! (گفت:) ما دعای تو را اجابت کردیم و مؤمنان را از انواع برکات، بهره مند ساختیم (اما به آنها که کافر شدند، بهره کمی خواهیم داد سپس آنها را به عذاب آتش می کشانیم و چه بد سرانجامی دارند.» در اینکه منظور از ثمرات چیست؟ مفسران گفتگوها دارند، ولی ظاهرا ثمرات یک معنی وسیع دارد که هر گونه نعمت مادی، اعم از میوه ها و مواد دیگر غذایی، و نعمتهای معنوی را شامل می شود، در حدیثی از امام صادق (علیه السّلام) می خوانیم که فرمود: هی ثمرات القلوب: "منظور میوه دلها است"! اشاره به اینکه خداوند محبت و علاقه مردم را به مردم این سرزمین جلب می کند. «ربنا....فاجعل افـدة من الناس تهوی الیهم وارزقهم من الثمرت لعلهم یشکرون؛ پروردگارا! من بعضی از فرزندانم را در سرزمین بی آب و علفی، در کنار خانه ای که حرم توست، ساکن ساختم تا نماز را برپا دارند تو دلهای گروهی از مردم را متوجه آنها ساز و از ثمرات به آنها روزی ده شاید آنان شکر تو را بجای آورند!»
wikifeqh: حکم_رزق_(قرآن)