حسین جاوید

[ویکی فقه] حسین جاوید، شاعر و نمایشنامه نویس آذربایجانی می باشد.
حسین راثی زاده در ذیحجه ۱۲۹۹/ اکتبر ۱۸۸۲ در نخجوان به دنیا آمد . پدرش، حاجی ملاعبداللّه، روضه خوان بود و از روستای شاه تختی، واقع در غرب نخجوان و نزدیک به ساحل ارس، به نخجوان مهاجرت کرده بود. و به سبب صدای لطیف خود، در نخجوان و باکو و شماخی و گنجه مشهور بود. برادر بزرگ حسین، شیخ محمد، هم در زمینه علوم دینی تحصیل کرده، واعظ و معلم بود. حسین تحصیلات مقدماتی خود را در خانه آغاز کرد و برای آنکه در آینده شغل پدر و برادرش را در پیش گیرد، به مکتب گذاشته شد ولی پس از سه سال تحصیل، به رغم مخالفت پدر و مادرش، از رفتن به آن جا خودداری کرد.
دوران تحصیل و سرودن شعر
او حدود دوازده سال داشت که به «مکتب تربیه» رفت. این مدرسه در ۱۳۱۱ـ۱۳۱۲/ ۱۸۹۴ به همت محمدتقی صدقی (متوفی ۱۳۲۱/ ۱۹۰۳) بر اساس اصول جدید در نخجوان تأسیس شده بود که در آن، ضمن تدریس علوم و فنون جدید، زبان های روسی و ترکی آذربایجانی و فارسی نیز آموزش داده می شد و در اندک مدتی، یکی از کانون های تربیتی و فرهنگی مسلمانان روسیه گردید. صدقی با مشاهدة استعداد و شوق جاوید، رضایت پدر او را برای ادامه تحصیل وی در مدرسه خود جلب کرد و او دورة مدرسه را در ۱۳۱۶/۱۸۹۸ به پایان رساند جاوید سرودن شعر را از همین سال های تحصیل در نخجوان، با تخلص «گلچین» شروع کرد در حدود یک سال پس از به پایان رساندن مکتب تربیه، برای معالجه چشمانش و نیز ادامه تحصیل به تبریز رفت و فرصت یافت تا ضمن تحصیل در مدرسة طالبیة این شهر، معلومات خود را در زبان و ادبیات فارسی و عربی، که مقدماتشان را از برادرش و صدقی آموخته بود، وسعت بخشد او به هنگام اقامتش در تبریز، با صدقی و قربانعلی شریف زاده در نخجوان مکاتبه داشت و در ۱۳۱۷/ ۱۸۹۹ به درخواست صدقی، شعری در حدود ۲۵ بیت به زبان فارسی در مدح فرهنگ پروری حاجی زین العابدین تقی یف، سرمایه دار باکویی که به مکتب تربیه کمک مالی کرده بود، سرود. وی در سالهای بعد هم شعر فارسی می سرود و چنان که دوستش عزیز شریف گفته، از او یک غزل فارسی با تخلص سالک در اختیار داشته است (در بارة شعرگویی جاوید به فارسی رجوع کنید به این آدرس ).جاوید در مدت اقامتش در تبریز، علاوه بر تحصیل و مطالعه، به فرش و گلیم فروشی در تبریز و ارومیه نیز اشتغال داشت که تا ۱۳۲۲/ ۱۹۰۴ ادامه پیدا کرد. در همین دوره مقالات و اشعارش برای نخستین بار در روزنامه شرق روس ــ که انتشار آن از اواخر ذیحجه ۱۳۲۰/ مارس ۱۹۰۳ در تفلیس آغاز شد ــ به چاپ رسید. از جمله شعری که به مناسبت درگذشت معلمش، صدقی، در رمضان ۱۳۲۱/ دسامبر ۱۹۰۳ سروده بود، در شمارة ۵ ذیقعدة ۱۳۲۱/ ۲۳ ژانویة ۱۹۰۴ آن روزنامه درج گردید.
تأثیر شاعران ترک بر جاوید
جاوید گویا پس از ترک ایران، مدت کوتاهی در استانبول اقامت داشته است. وی پس از بازگشت به نخجوان در یک شرکت راه سازی در ولایت کاختیای گرجستان به عنوان منشی به کار پرداخت و به یاری همان شرکت برای معالجه چشمانش در اوایل ۱۳۲۴/۱۹۰۶ به عثمانی عزیمت کرد و اقامتش در استانبول بیش از سه سال طول کشید. او در این مدت ــ که مقارن با اعلان حریت (۱۳۲۶/۱۹۰۸) و به قدرت رسیدن حزب اتحاد و ترقی بود فرصت یافت که با محیط اجتماعی و محافلِ ادبیِ استانبول که از استبداد سلطان عبدالحمید و تحولات و کشمکش ها رها شده بود، آشنا شود و در عین حال به عنوان مستمع آزاد در کلاس های درس شعبه ادبیات دارالفنون استانبول حضور یابد. او در آن میان بیش از همه استادان، تحت تأثیر رضا توفیق بلوکباشی (متوفی ۱۳۲۸ ش/ ۱۹۴۹)، شاعر و اندیشمند ترک، قرار گرفت. خود توفیق نیز تحت تأثیر شاعرانی چون عبدالحق حامد ترخان، توفیق فکرت، محمدامین یورداقول بود و از اوزان هجایی در برابر اوزان عروضی دفاع می کرد و نمایشنامه دختر هندو ی عبدالحق حامد را می ستود. به همین مناسبت، رسول زاده به هنگام سخن گفتن از تأثیرات سیاسی و فرهنگی ترکیه بر آذربایجان، در مقام غلو جاوید را فرزند خوانده حامد ترخان دانسته است.
← شاهد تأثیر شاعران ترک بر جاوید
...