حسن صاحب معالم

[ویکی فقه] ابو منصور حسن بن زین الدین، فرزند شهید ثانی، معروف به صاحب معالم، عالمی فاضل و عاملی کامل و متبحری محقق و ثقه ای فقیه و موجهی نبیه و محدثی جامع فنون و ادیبی شاعر و پارسایی عابد و جلیل القدر و کثیرالمحاسن و یکتای دهر و از دیگران به فقه و حدیث و رجال داناتر بوده است، متوفای: ۱۰۱۱ هـ. ق.
ابو منصور حسن بن زین الدین، فرزند شهید ثانی، معروف به صاحب معالم، در سال (۹۵۹ هـ. ق.) در روستای جباع از توابع جبل عامل لبنان به دنیا آمد. پدرش می پنداشت این فرزند زنده نمی ماندزیرا پیش از این چند فرزند خود را از دست داده بود. ابومنصور در مورد تولد خود می نویسد:«مولد بنده نیازمند به عفو خدای بی نیاز و بخشنده، حسن بن زین الدین بن علی بن احمد بن جمال الدین بن تقی الدین در دهه آخر از ماه مبارک رمضان سال ۹۵۹ (هـ. ق.) اتفاق افتاده است.میرزا عبدالله افندی اصفهانی در مورد تولد ایشان می نویسد:«... صاحب معالم به خط خود می نویسد: پدرم پس از تواریخ منوط به برادرانم چنین نوشته: برادر او ابومنصور حسن ملقب به جمال الدین در آغاز شب جمعه ، هفدهم ماه مبارک رمضان سال ۹۵۹ هجری در حالی متولد شد که خورشید در سوم درجه میزان و برج طالع آن عقرب بوده است.» شهید ثانی به شاگردش، سید علی صائغ علاقه زیادی داشته و پیوسته آرزومند بوده است که خداوند به او فرزندی کرامت فرماید تا تحت نظر او تربیت شود. آرزوی شهید برآورده شد و شیخ حسن تحت تربیت ایشان قرار گرفت.
خاندان
نسب پدر صاحب معالم (شیخ زین الدین) معروف به شهید ثانی و اجداد بزرگوارش که همگی از دانشوران بوده اند تا «شرف النحاریری» بدین شرح است:«علی بن احمد بن محمد بن علی بن جمال الدین بن تقی الدین بن صالح بن شرف النحاریری الجباعی الشامی».
همراه صاحب مدارک
برخی از فقیهان درباره نسبت صاحب معالم با صاحب مدارک چنین اظهار داشته اند: شهید ثانی، مادر پدر صاحب مدارک (سید نورالدین علی بن حسین ابن ابی الحسن موسوی جبعی عاملی) را به همسری اختیار کرد که شیخ حسن (صاحب معالم) یکی از ثمرات این ازدواج است. سپس دختر خود را که از زن دیگرش بود به همسری سید نورالدین درآورد که ثمره این وصلت هم صاحب مدارک بوده است بنابراین صاحب معالم دایی و عموی صاحب مدارک است.آیة الله میر محمدباقر خوانساری در کتاب «روضات الجنات» این مطلب را رد کرده و می نویسد:«ممکن است قائلین به این قول شنیده اند که معظم له با مادر نورالدین علی ازدواج کرده و چنین پنداشته اند که منظور از نورالدین پدر صاحب مدارک است غافل از این که نام و لقب نورالدین علی متعلق به برادر صاحب امل در دو عنوان به نام نورالدین علی بن الحسین و نورالدین علی بن علی چنین نوشته است: سید نورالدین علی بن الحسین بن ابی الحسن الموسوی عاملی جبعی، عالمی فاضل و منشیء جلیل القدر و عظیم الشان بود و از محضر پدر و برادرش صاحب مدارک که برادر پدریش بوده و برادر دیگرش شیخ حسن صاحب معالم که برادر مادریش بوده استفاده کرده.» افندی این قول را رد کرده و می نویسد:سید محمد صاحب مدارک خواهر زاده صاحب معالم است. این دو عالم بزرگ همیشه دو دوست همدل و دو برادر مهربان برای یکدیگر بوده اند و در کلیه کمالات پا به پای هم حرکت کرده و محققانه حقایق علمی را موشکافی کرده و نه تنها در امور علمی بلکه حتی در نماز هم به یکدیگر اقتدا می کرده اند.صاحب مدارک قبل از صاحب معالم رحلت کرد و صاحب معالم بیش از همان مقدار که تفاوت سن داشتند پس از ایشان باقی نماند و بر لوح قبر ایشان مرقوم است:رجال صدقوا ما عاهدوا الله علیه فمنهم من قضی نحبه و منهم من ینتظر و ما بدلوا تبدیلا.
استادان
...