جهاد سازندگی

[ویکی فقه] جهاد سازندگی، نهادی انقلابی در ایران برای سرعت بخشی به سازندگی کشور پس از پیروزی انقلاب اسلامی می باشد.
پس از گذشت حدود چهار ماه از پیروزی انقلاب اسلامی ایران ، امام خمینی در ۲۶ خرداد ۱۳۵۸، ضرورت تشکیل جهاد سازندگی را به منظور آبادانی روستاها اعلام کرد. در پی این پیام ، جهاد سازندگی در ۲۷ خرداد تشکیل شد. در ۲۷ شهریور ۱۳۵۸، اساسنامه جهاد به تصویب هیئت وزیران رسید. طبق اساسنامه ، هدف از تشکیلِ جهاد سازندگی ، بسیج امکانات و استعدادهای مردم و دولت برای همکاری در امور تهیه و اجرای سریع طرحهای سازندگی باتوجه و تأکید بر نیازهای روستاها و نقاط دورافتاده مملکت اعلام گردید. بر اساس اساسنامه ، شورای عالی جهاد مسئولیت بررسی برنامه ها و طرحهای پیشنهادی ، تصویب طرحهای مناسب و جلب همکاری مردم برای اجرای طرحها را برعهده داشت . این وظایف را شوراهای جهاد سازندگی استان و شهرستان ، در سطح محدودتری ، به عهده داشتند. در اواخر ۱۳۵۸ ش ، پس از استعفای دولت موقت ، جهاد سازندگی تحت نظر شورای انقلاب در آمد و به صورت نظام شورایی اداره شد.
زمینه فعالیت جهاد
زمینه فعالیت جهاد سازندگی در سالهای نخست آن ، به عمران ، خدمات رسانی و آموزشهای فنی منحصر بود، ولی بنا به ضرورت و مقتضیات جامعه ، مسئولیتهای جهاد، دائماً در حال تغییر و تحول بود و رسیدگی به اموری چون امور فرهنگی ، بهداشت و اشتغال را نیز برعهده گرفت
وزارت جهاد و اهداف جدید
جهاد سازندگی تا ۱۳۶۲ ش نهادی دولتی محسوب نمی شد، اما انجام کارهای زیربنایی و تولیدی ، اهتمام به مشارکت در سیاست گذاریهای کشور و مهم تر از همه تلاشهای بی وقفه آن سبب شد تا به وزارتخانه تبدیل شود. بدین منظور، مجلس شورای اسلامی در آذر ۱۳۶۲ لایحه تشکیل وزارت جهاد سازندگی را تصویب کرد. وزارت جهاد سازندگی از ۱۳۶۳ ش عهده دار وظایف جدیدی شد، از جمله نظارت و سرپرستی سازمان امور عشایر در ۱۳۶۳ ش ، صنایع روستایی و دستی در ۱۳۶۴ ش ، شرکت سهامی شیر در ۱۳۶۵ ش و شیلات و فرش در ۱۳۶۶ ش . حرکت به سوی خودکفایی کشور از طریق توسعه کشاورزی ، از اهداف اصلی وزارتخانه محسوب می شد.تشکیلات جهاد سازندگی پس از دولتی شدن ، گسترش یافت و سیاستهای آن متمرکزتر گردید. برای پرهیز از تداخل وظایف آن با وزارت کشاورزی و سایر وزارتخانه ها، تفکیک وظایفی صورت گرفت . بر این اساس در مهر ۱۳۶۹، مسئولیت دو بخش گسترده امور دام و منابع طبیعی به وظایف جهاد سازندگی افزوده شد و در مقابل از برخی وظایف کوچک در زمینه های مختلف کاسته شد که نتیجه آن تغییر سیاستهای عمران روستایی به سمت امور دام و منابع طبیعی بود. تغییر سیاستهای جهاد متأثر از عواملی چون افزایش عرضه نیروی کار و کاهش توان اشتغال زایی در روستا بود. دو سال پس از تشکیل وزارت جهاد سازندگی ، لایحه مقررات مالی ، اداری و استخدامی آن به تصویب مجلس رسید.
فعالیت جهاد در جنگ تحمیلی
...

[ویکی اهل البیت] این صفحه مدخلی از فرهنگنامه نهادهای انقلاب اسلامی است
پس از گذشت حدود چهار ماه از پیروزی انقلاب اسلامی، امام خمینی در پیامی به تاریخ ۲۶ خرداد ۱۳۵۸ ضرورت تشکیل جهاد سازندگی را به منظور آبادانی روستاها اعلام کرد. در پی این پیام، جهاد سازندگی در ۲۷ خرداد همان سال با دو هدف اصلی تشکیل شد: رفع محرومیت از روستاها و تأمین درآمد کافی و ایجاد اشتغال در روستاها و رشد و شکوفایی کشاورزی. (ایروانی، ۱۸۴؛ صحیفه ی امام، ج۸، ۱۷۹ ـ ۱۸۰)
در ۲۷ شهریور ۱۳۵۸ اساسنامه ی جهاد با سه ماده ی هدف، روش و وظایف به تصویب هیئت وزیران رسید. طبق اساسنامه، هدف از تشکیل جهاد سازندگی، بسیج امکانات و استعدادهای مردم و دولت برای همکاری در تهیه و اجرای سریع طرح های سازندگی، تنظیم روش کار، مشارکت افراد و گروه ها و سازمان های داوطلب با بکارگیری مقررات ساده بود. وظایف آن نیز تأکید بر رشد ابعاد معنوی و توسعه ی مادی، تهیه و تصویب طرح های لازم برای پیشبرد کار و همکاری با ادارات در اجرای طرح ها تعیین شد.(ایروانی، صص ۱۸۵ ـ ۱۸۶)
بر طبق اساسنامه، اعضای شورای عالی جهاد عبارت اند از: نخست وزیر یا نماینده ی دولت، نماینده ی امام، نماینده ی شورای انقلاب، شش تن از وزرا به انتخاب نخست وزیر، چهار نماینده ی منتخب شورای هماهنگی هر استان و دو تن از علما به پیشنهاد نخست وزیر و تصویب شورای انقلاب انتخاب می شوند. مسئولیت شورا، بررسی و تهیه ی برنامه ها و طرح های سازندگی، تصویب طرح های مناسب و جلب همکاری مردم برای اجرای طرح های جهاد سازندگی بود. این وظایف را شوراهای جهاد سازندگی استان و شهرستان در سطح محدودتری به عهده داشتند. (همان، ۱۸۹ ـ ۱۹۰)
در اواخر ۱۳۵۸ ش پس از استعفای دولت موقت، جهاد سازندگی به عنوان نهادی انقلابی زیر نظر شورای انقلاب درآمد. مقارن آن شهید بهشتی وارد تشکیلات جهاد سازندگی شد و سرپرستی این نهاد انقلابی را برعهده گرفت (دولت های ایران، ۴۵۱) و همراه نماینده ی رهبری، سه تن را برای عضویت در شورای مرکزی انتخاب کردند. بدین ترتیب جهاد سازندگی در دوره ی نخست فعالیت، به صورت نظام شورایی اداره شد و هر یک از اعضای آن در رأس حوزه ای قرار داشتند که شامل نمایندگی امام، روابط عمومی، امور استان ها و هماهنگی کمیته ها بود. در ۱۳۶۰ ش اعضای شورای مرکزی به پنج تن افزایش یافت. (همان، ۱۹۱ ـ ۱۹۲)
فعالیت جهاد سازندگی در سال های نخست آن به عمران، خدمت رسانی و آموزش های فنی منحصر بود؛ ولی بنا به ضرورت و مقتضیات جامعه، مسئولیت های جهاد، دائماً در حال تغییر و تحول بود و رسیدگی به اموری چون امور فرهنگی، بهداشت و اشتغال را نیز عهده دار شد.
تشکیل «کمیته ی فرهنگی جهاد» به موازات سایر فعالیت های سازندگی، تعلیم و تربیت روستاییان را مدنظر قرار داد. این کمیته در کنار کمیته های کشاورزی و عمران از ارکان اصلی جهاد محسوب می شود که بیشتر فعالیت های آن سوادآموزی، آموزش مبانی عقیدتی، تشکیل کتابخانه های روستایی، تشکیل شوراهای اسلامی، برگزاری مراسم مذهبی، حل اختلافات روستاییان، تهیه و توزیع نشریه ی جهاد روستا، تهیه و توزیع انواع فیلم، نوار، پوستر و سایر نرم افزارهای آموزشی بود. (میرزایی، ۱۱۴)
جهاد سازندگی تا سال ۱۳۶۲ش نهادی دولتی نبود ولی انجام کارهای زیربنایی و تولیدی، اهتمام به مشارکت در سیاست گذاری های کشور و مهم تر از همه تلاش های بی وقفه ی آن سبب شد تا در رده ی ارگان های دولتی قرار گیرد. بدین منظور مجلس شورای اسلامی، در آذر ۱۳۶۲ لایحه ی تشکیل وزارت جهاد سازندگی را از تصویب گذراند، (ایروانی، ص ۱۹۵) وزارت جهاد سازندگی از ۱۳۶۳ش عهده دار وظایف جدیدی شد از جمله: نظارت و سرپرستی سازمان امور عشایر در سال ۱۳۶۳ ش، صنایع روستایی و دستی در ۱۳۶۴ ش، شرکت سهامی شیر در ۱۳۶۵ ش و شیلات و فرش در ۱۳۶۶ش. (خزاعی، ص۷۳)

نهادی انقلابی در ایران. امام خمینی (ره) در ۲۶ خرداد ۱۳۵۸، چهار ماه پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، ضرورت تشکیل این نهاد را به منظور آبادانی روستاها اعلام کرد و در ۲۷ خرداد جهاد سازندگی تشکیل شد. هدف از تشکیل این نهاد بسیج امکانات و استعدادهای مردم و دولت برای همکاری در امور تهیه و اجرای سریع طرح های سازندگی با توجه و تأکید بر نیازهای روستاها و نقاط دورافتادۀ مملکت اعلام شد. جهاد سازندگی تا ۱۳۶۲ نهادی دولتی محسوب نمی شد، اما انجام کارهای زیربنایی و تولیدی، اهتمام به مشارکت در سیاست گذاری های کشور مهم تر از همه تلاش های بی وقفه آن سبب شد تا به وزارتخانه تبدیل شود. حرکت به سوی خودکفایی کشور از طریق توسعۀ کشاورزی از اهداف اصلی وزارتخانه محسوب می شد. جهاد در دوران جنگ عراق با ایران، برای جمع آوری، ارسال و توزیع کمک های مردمی به جبهه ها «ستاد پشتیبانی جنگ جهاد سازندگی استان و شهرستان» را تشکیل داد. ازجمله وظایف آن پشتیبانی امور مهندسی جبهه و بازسازی و نوسازی مناطق جنگ زده بود. طراحی و ساخت طولانی ترین پل شناور جهان، پل خیبر، به طول ۱۴کیلومتر بین جزایر مجنون و ساحل هور از شاخص ترین کارهای جهاد سازندگی به شمار می رود. جهاد سازندگی پس از پایان جنگ به بازسازی مناطق جنگ زده پرداخت. برخی دستاوردهای مهم این نهاد در دوران فعالیتش عبارت اند از دستیابی به خودکفایی و بی نیازی از واردات در بخش دام و طیور، بهره گیری از روش های مناسب صید در بخش شیلات؛ اجرای بیش از ۲۰۰۰ طرح راه سازی، ساخت مدرسه، جایگاه سوخت، چاه کشاورزی و برق رسانی و احداث جایگاه های توزیع سوخت در بخش عشایر، و مدیریت و احیا و غنی سازی جنگ های کشور. فعالیت دو وزارتخانۀ جهاد سازندگی و کشاورزی، به موازات هم در بخش عمران روستایی و کشاورزی، ناهماهنگی هایی را در بخش کشاورزی به وجود آورد؛ از این رو، دو وزارتخانه در ۱۳۷۹ در هم ادغام شدند و وزارت جهاد کشاورزی، جایگزین دو وزارت کشاورزی و جهاد سازندگی شد.