لایحه

لایحه ( به انگلیسی BILL ) پیشنهادی است که از سوی دولت برای تصویب و تبدیل به قانون، پس از تصویب در هیئت وزیران از سوی هیئت دولت به مجلس ارائه می شود. [ ۱]
لایحه به دو صورت می باشد: لوایح عادی و لوایح فوری
این نوع لایحه ها دو شوری هستند، بدین معنا که دریک شور کلیات را به تصویب می رساند و در شور دیگر به جزئیات می پردازد و مورد تصویب قرار می دهد. البته قبل از بررسی در شور دوم لوایح به کمیسیون تخصصی ارجاع می شود. [ ۲]
رئیس مجلس موظف است لوایح عادی را که به مجلس ارسال می شود در همان جلسه یا حداکثر دو جلسه بعد در مجلس اعلام و همزمان به کمیسیون های مربوطه ارجاع نماید و به دستور وی فورا تکثیر و در اختیار نمایندگان قرار گیرد. [ ۳]
این نوع لایحه ها یک شور مورد بحث و بررسی قرار میگیرند و همراه با قید فوریت ارسال می شوند. [ ۴] که بر سه نوع هستند:
این لایحه ها پس از تصویب فوریت آن به کمیسیون مربوطه ارجاع می شود تا خارج از نوبت بررسی شود.
این لایحه ها پس از تصویب دو فوریت آن بلافاصله بین نمایندگان توزیع می شود و در جلسه بعدی این موضوع در دستور کر قرار می گیرد. این گونه لوایح به کمیسیون ها ارجاع نمی شود.
این لایحه ها پس از تصویب سه فوریت آن، در همان جلسه به بررسی آن لایحه می پردازند و نیازمند ارجاع به کمیسیون هم نیست. [ ۵]

(از مادۀ لوح، به معنای صفحه ای که متضمن نوشته ای با موضوع خاص باشد و جمع آن لوایح است) از نظر حقوقی، در دو مفهوم به کار می رود. یکی، نوشته ای است که خواهان یا خوانده یا شخص ثالث ذینفع در دعوی، در جریان دعوی به دادگاه تسلیم می کند و نظرات یا ادعا یا مدافعات خود را به اطلاع دادگاه می رساند. دوم، پیش نویس قانون است که دولت پس از تصویب آن در هیئت وزیران، به مجلس شورای اسلامی می دهد و درخواست تصویب آن را می نماید (اصل ۷۴ قانون اساسی). علاوه بر این، پیش نویس قانون که رئیس قوۀ قضائیه برای تصویب به مجلس می دهد (اصل ۱۵۸ قانون اساسی) نیز لایحۀ قضایی نامیده می شود. لایحه در این مفهوم، در مقابل طرح قانونی است که به پیشنهاد حداقل پانزده نفر از نمایندگان در مجلس شورای اسلامی قابل طرح است (اصل ۷۴ قانون اساسی).