جده

[ویکی اهل البیت] جدّه. (به ضمّ جیم)، در لغت به معنای راه است و نیز به معنای خط پشت خر که مخالف با رنگ سایر بدنش می باشد.
بعضی گفته اند: جدّه مقبره جدّه ما حوّاست و به همین دلیل هم جیم آن را فتحه داده اند؛ اما این سخن درست نیست. جدّه شهری است مشهور در ساحل دریای سرخ و برای نخستین بار عثمان بن عفان آنجا را بندرگاه قرار داد. این شهر در 73 کیلومتری غرب مکه و 420 کیلومتری جنوب مدینه قرار دارد.
محمد محمدحسن شرّاب؛ "فرهنگ اعلام جغرافیایی، تاریخی در حدیث و سیره نبوی"؛ ترجمه حمیدرضا شیخی.

[ویکی حج] جده نام شهری است بندری در کناره شرقی دریای سرخ که در 73 کیلومتری غرب مکه و 420 کیلومتری جنوب مدینه قرار دارد. جده یکی از شهرهای تاریخی حجاز است که پیشینه آن به سده های پیش از اسلام می رسد. رونق تجارت در جده موجب شد تا در سده های نخستین، جده از شهرهای آباد گردد و مردم آن از ثروتمندترین افراد حجاز پس از مکیان باشند.
نقش جده در آبادانی شهرهای مکه و مدینه را باید از نقش های اثرگذار این بندر در حرمین دانست. گزارش ها از حضور کشتی هایی حکایت دارند که با هدف تعمیر و بازسازی مکان ها و زیارتگاه های مکه و مدینه، در دوره های گوناگون در این بندر پهلو گرفتند. در این میان، جده به عنوان بزرگ ترین و مهم ترین ورودی حاجیان و زائران از قاره های آسیا و افریقا و اروپا، سهمی به سزا دارد. معرفی جده به عنوان «باب الحرمین الشریفین» در شماری از منابع گواه این ادعا است.
منازل راه جده به مکه، عبارت بودند از: حَده، قرین الثعلب، و ذی طوی. ورود کشتی های حامل حاجیان در موسم حج از کشورها و مناطقی چون ایران، مصر، یمن، هند، مسقط، و سند که ورود کالاهای این مناطق و رونق تجارت جده را به همراه داشت، در منابع سده های گوناگون اسلامی گزارش شده است.

[ویکی فقه] جده (ابهام زدایی). واژه جده ممکن است در معانی ذیل به کار رفته باشد: مکان ها• جده (شهر)، جُدّه، یا جِدَّه، مهم ترین شهر و بندر عربستان سعودی در کنار دریای سرخ معانی• جده (فلسفه)، یکی از مقولات نسبی در فلسفه اعلام و اشخاص• جده، حضرت حوا مشهور به جده، نخستین زن، همسر حضرت آدم و مادر نسل بشر• جده، مشهور به جده در روایات، مادر امام حسن عسکری (علیه السلام) و جده امام زمان
...

[ویکی شیعه] جده (ابهام زدایی). جده، ممکن است به یکی از موارد زیر اشاره داشته باشد:

[ویکی فقه] جده (شهر). جُدّه، یا جِدَّه، مهم ترین شهر و بندر عربستان سعودی در کنار دریای سرخ می باشد. اکنون به صورت شهری اروپایی در آمده و دارای بنا های چند طبقه و مدرن و بازار های رنگارنگ است .
این شهر به عروس دریای سرخ شهرت دارد و دروازۀ ورود بیش تر حاجیان حرمین شریفین و از مهم ترین کانون های بازرگانی عربستان سعودی به شمار می رود و با جمعیتی بالغ بر ۳ میلیون تن (۱۳۸۶ش/۲۰۰۷م)، پس از ریاض دومین شهر بزرگ کشور است.
وجه نام گذاری
نام صحیح آن (جده) به معنای مکان متصل به دریا است .عده ای آن را به ( جده بن حزم بن ریان بن حلوان ... بن قضاعه ) منتسب ساخته اند. برخی گفته اند : جده مادر امام حسن عسکری است که در دوران غیبت صغری ، نقش ویژ ه ای داشت . برخی جده را در لغت به معنی خط و راه (جاده) و کناره و ساحل (رودخانه یا دریا) گفته اند و بر این باورند چون شهر جده ساحل دریایی مکه و راه ارتباطی آن شهر به سوی دریا بوده، چنین نامیده شده است.برخی نیز این کلمه را صورت معرّب واژۀ نبطی کِدّ دانسته اند، یا به لحاظ پاره ای روایات افسانه ای که محل این شهر را جایگاه هبوط حَوّا ، ام البشر یا مدفن وی دانسته اند، نام شهر را جده و اشاره ای به آن حضرت گفته اند. برخی از منابع نیز نام شهر را برگرفته از نام دریای مجاور آن (بحر جده) می دانند. امروزه سعودی ها این شهر را ــ چنان که در برخی لهجه های قدیم عامیانه نیز متداول بوده است ــ جِدَّه می خوانند.
موقعیت جغرافیایی
جده در کنار دشت ساحلی تِهامه و در ۷۵ کیلومتری غرب مکه در منطقۀ غربی شبه جزیرۀ عربستان واقع است و مجموعه ای از تپه ماهورهای کوهپایه ای که به موازات رشته کوه های بلند حجاز کشیده شده است، آن را از سوی شرق جدا می سازد. این شهر ۴۱۹ کمـ با مدینه منوره فاصله دارد (EI۲) و مساحتـی بـرابـر ۴۷ هـزار هکتار (۴۷۰ کمـ۲) را در بر می گیرد.
وضعیت اقلیمی
...

[ویکی شیعه] جده (شهر). جُدّه، یا جِدَّه، مهم ترین شهر و بندر عربستان سعودی در کنار دریای سرخ است. گفته می شود تاریخ جده به عصر حجر باز می گردد. برخی روایات، اعراب و برخی دیگر ایرانیان را ساکنان اصلی و اولیه جده برمی شمارند. پس از ظهور اسلام جده تحت حاکمیت امویان، عباسیان، فاطمیان، عثمانی ها و وهابی ها قرار گرفت. عبدالملک بن ابراهیم جدّی و محمد بن ابراهیم کازرونیف برخی از دانشمندان اهل جده به شمار می آیند. این شهر به عروس دریای سرخ شهرت دارد و دروازۀ ورود بیشتر حاجیان حرمین شریفین و از مهم ترین کانون های بازرگانی عربستان سعودی به شمار می رود و با جمعیتی بالغ بر ۳ میلیون تن پس از ریاض دومین شهر بزرگ کشور است. در قرون اخیر، بسیاری از شیعیان ایرانی در سفر حج نخست به این بندر می رسیده و از آنجا به سوی مکه می رفته اند و حکومتهای ایران مانند حکومت قاجار برای رسیدگی به امور حجگزاران و زائران ایرانی، نماینده رسمی و کنسول در شهر جده داشته اند.
برخی جده را در لغت به معنی خط و راه (= جاده) و کناره و ساحل (رودخانه یا دریا) گفته اند و بر این باورند چون شهر جده ساحل دریایی مکه و راه ارتباطی آن شهر به سوی دریا بوده، چنین نامیده شده است. برخی نیز این کلمه را صورت معرّب واژۀ نبطی کِدّ دانسته اند یا به لحاظ برخی روایات افسانه ای که محل این شهر را جایگاه هبوط حَوّا، ام البشر یا مدفن وی دانسته اند، نام شهر را جده و اشاره ای به آن حضرت گفته اند. برخی از منابع نیز نام شهر را برگرفته از نام دریای مجاور آن (بحر جده) می دانند.

[ویکی فقه] جده (فلسفه). "ملک" یا "جده" یکی از مقولات نه گانه عرضی بوده و هیأتی است حاصل برای جسم بسبب احاطه جسمی دیگر که منتقل شود بانتقال جسم محاط.
"جده" بکسر جیم و فتح دال در لغت مصدر ثلاثی مجرد از باب وجد یجد و به معنای یافتن است و "ملک"، بکسر میم و سکون لام در لغت به معنای مالک شدن و مسلط شدن است.
اصطلاح شناسی
معنای "ملک" یا "جده" در نظر متقدمان متفاوت از نظر متاخران است. نظر متقدمان عبارت است از : "بودن چیزی است چیزی را" مانند علم، شجاعت، سلامتی، زیبایی، فرزند، مکان و امثال این ها برای شخصی. و اما از نظر متاخران هیاتی است که برای جسم به خاطر نسبت به پدیده ای دیگر که چسبیده یا محیط یا شامل آن جسم بوده و با انتقال آن جسم آن پدیده نیز منتقل گردد، حاصل می شود، مانند لباس پوشیدن، سلاح بر گرفتن، کفش پوشیدن و مانند این ها. بنابراین، در اصطلاح فلاسفه یکی از مقولات نسبی بوده و آن را چنین تعریف کرده اند:"حالتی که از احاطۀ یک شی ء بر شی ء دیگر حاصل می شود، به گونه ای که احاطه کننده با انتقال احاطه شده منتقل می شود" مانند: احاطۀ لباس بر بدن که با جا به جا شدن بدن، لباس هم جابجا می شود. در حقیقت موضوع این مقوله، شی ای است که مورد احاطه قرار گرفته است. مثلا: در انسانی که لباس بر تن دارد، انسان موضوع مقولۀ جده می باشد.
تقسیم اول جده
هئیت حاصله از احاطۀ یک شی دیگر و به عبارتی جده به دو قسم است:۱. جده کامل: در جایی گفته می شود که احاطۀ یک شی بر شی ء دیگر بطور کامل باشد و به عبارتی، شی ای که مورد احاطه قرار گرفته شده است، بطور کامل مورد احاطه قرار گرفته باشد که در اینصورت حالتی که برای شی ء مورد احاطه بوجود آمده است جدۀ کامل نامیده می شود مانند: احاطۀ پوست حیوان بر حیوان که به طور کامل حیوان را در بر گرفته است.۲. جده ناقص: در جایی است که احاطۀ یک شی ء بر شی ء دیگر بطور ناقص باشد. در این صورت حالتی که برای شی مورد احاطه قرار گرفته، حاصل می شود را جدۀ ناقص می نامند. مانند: احاطۀ کلاه بر سر یا احاطۀ پیراهن بر تن یا احاطۀ انگشتر برانگشت.
تقسیم دوم جده
...

جده ( به عربی: مدینة جَدّة ) شهری در غرب شبه جزیره عربستان، قطب اقتصادی و گردشگری عربستان سعودی و دومین شهر بزرگ آن پس از ریاض است. این شهر بر کرانهٔ دریای سرخ، در نقطه میانی آن قرار دارد، و به «عروس دریای سرخ» ملقب است.
جمعیت جده طبق سرشماری عمومی سال ۲۰۰۴ میلادی، برابر با ۲٫۸ میلیون نفر بوده که ۵۲٪ آن بومی بوده اند.
تاریخ جده به ۳۰۰۰ سال پیش بر می گردد که توسط ماهی گیرانی که بعد از توقف صید در این مکان استقرار می گرفتند نامگذاری شده است. بعد از آن قبیله قضاعه قبل از ۲۵۰۰ سال به آنجا کوچیده اند. اما تحول تاریخی این شهر در عهد خلیفه سوم عثمان بن عفان بوده، که در سال ۶۴۷ میلادی هنگامی که به دستور وی اولین بندرگاه برای استقبال حجاج که از راه دریا می آمدند و به زیارت مکه برای ادای عمره و حج می رفتند ساخته شد.
وجه تسمیه شهر جده سه قول معروف وجود دارد.
• به کسر جیم: گویند جِده نام شیخ قبیلهٔ قضاعه بوده است.
• به ضم جیم: جُده بمعنای ساحل دریا ( به عربی شاطیء البحر ) . این مقوله را یاقوت حموی در معجم البلدان و ابن بطوطه در سفرنامه خود ذکر کرده است.
• به فتح جیم: به معنای جَدَه یا مادربزرگ است؛ جَدۀ بنی بشر، حوا زوجهٔ آدم، در جده مدفون است.

جَدِّه
مسجدی روی آب، جَدِّه
مسجدی روی آب، جَدِّه
شهر و بندری بر کرانۀ دریای سرخ، در سرزمین حجاز، واقع در عربستان سعودی، حدود ۸۰کیلومتری غرب مکه. جمعیت آن ۲,۷۴۵,۰۰۰ نفر است (۲۰۰۳). جده پس از ریاض، پایتخت عربستان سعودی، بزرگ ترین شهر است و موقعیت سوق الجیشی دارد و دروازۀ دریایی و هوایی مکه و مدینه به شمار می آید و آن را عروس بحرالاحمر نامیده اند. جده مرکز مهم صنعتی عربستان سعودی است و صنایع آن عبارت اند از تولید سیمان، فولاد، شیشه، پالایش نفت، و قایق سازی. صادرات آن شامل پوست، صدف، قهوه، و فرش است. آب و هوای آن بسیار گرم و مرطوب است و دمای هوای آن گاه به ۵۰ درجه می رسد. تاریخ جده ظاهراً به قرن ۲پ م می رسد. بعد از اسلام بر اهمیت این شهر افزوده شد و عثمان، خلیفۀ سوم، آن جا را بندر مکه قرار داد. پس از حفر کانال سوئز از اهمیت آن کاسته شد؛ اما از جنگ جهانی دوم به بعد، دوباره رونق گرفت. نام این شهر را جُدّه نیز گفته اند و اعراب آن را جِدّه تلفظ می کنند. بنابر روایات افسانه ای این شهر مدفن حوّا (ام البشر) است و به همین سبب جَدّه خوانده می شود.