[ویکی فقه] موضوع مقاله حاضر بررسی جایگاه اهل بیت پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) در سبک زندگی اسلامی است که می کوشد به صورت کتابخانه ای و باروش توصیفی - تحلیلی به این پرسش پاسخ بدهد که شیعه چگونه می تواند درسبک زندگی خویش از اهل بیت پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) بهره بجوید.
سبک زندگی شیعه با سایر سبک ها تفاوت دارد. نگرش شیعه که منبعث از نگرش اهل بیت پیامبر است با غلو کردن و تقصیرکردن درباب جایگاه اهل بیت پیامبر ناسازگار است. نگرش شیعه مبتنی بر دو معیار اساسی اعتدال و عقلانیت است و با معرفی اهل بیت پیامبر به عنوان هادیان الی الله، مجاری لطف، صاحبان ولایت تکوینی، ولایت تشریعی، ولایت سیاسی و نعمت های الهی، اسوه های حسنه و مربیان باطنی انسان هستند و شیعه بایستی زندگی خویش را درسه محور معرفت، محبت و اطاعت با سنت اهل بیت پیامبر تطبیق بدهد. سبک زندگی شیعه براین مبنا یک زندگی ولایت محورانه است که مورد تأیید قرآن کریم است و هم مورد پافشاری رسول الله (صلی الله علیه وآله وسلم).
مقدمه
اینکه اهل بیت پیامبر چه جایگاهی در سبک زندگی اسلامی دارند و باید داشته باشند، به تعارض آراء انجامیده است. همین مسئله و اهتمام مسلمین به مباحثه در این باب نشان می دهد که شناخت جایگاه عترت نبوی یک مسئله ساده و فرعی نیست. بلکه جزو نخستین دغدغه های مسلمین است که با رحلت رسول الله (صلی الله علیه وآله وسلم) شکل گرفته است. تفسیر برخی آیات قرآن کریم، تنزیل و تأویل آن ها و اختصاص برخی دیگر به اهل بیت پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم)، به اضافه ی کثرت احادیث نبوی که اهل بیت خویش را به این طریق نام برده و سفارش کرده است، زمینه ای شده که بحث جایگاه اهل بیت پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) رخ بنماید. تعیین کردن جایگاه اهل بیت پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) می تواند نقش تعیین کننده ای در زندگی مسلمانان داشته باشد.نخست، قرآن کریم رجوع به رسول الله (صلی الله علیه وآله وسلم) را شرط ایمان دانسته است. بنابراین چنانچه ثابت شود که حجیت قائل شدن برای اهل بیت پیامبر دستور ویژه رسول الله (صلی الله علیه وآله وسلم) بوده است، آنگاه ارزش قائل شدن برای آن ها به معنای زیست مؤمنانه داشتن و ارزش قائل نشدن به معنای نبود زیست مؤمنانه یا زیست مؤمنانه کامل خواهد بود. دوم، قرآن کریم به خودی خود مجمل است. به نظر می رسد این همه اصرار قرآن کریم برتبعیت محض از رسول الله (صلی الله علیه وآله وسلم) و ائمه معصومین (علیهم السلام) به جهت تفصیل آیات شریفه است. تفصیل آیات شریفه لازمه اش، تبیین اعتقادات، احکام، اخلاق و آداب دینی است که در مجموع سبک زندگی را تشکیل می دهد؛ سبک زندگی اهل بیت پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم).، نمودار تفصیلی حیات طیبه قرآن کریم است.سوم، قرآن کریم به خودی خود صامت است و می طلبد که استنطاق شود. اگر قرآن کریم رسول الله (صلی الله علیه وآله وسلم) را اسوه حسنه دانسته، مطهرون - که طبق تفسیرشیعه، اهل بیت پیامبر اند - اسوه حسنه اند و نحوه زیست شان به معنی به نطق درآوردن قرآن کریم خواهد بود. مفهوم انسان کامل در اندیشه فلسفی – عرفانی شیعه، تجلی بشری قرآن کریم است. اگر شیعه سخن از قرآن ناطق می گوید، از این روست که قرآن کریم باید در هیأت بشری متجلی بشود که خلیفه الهی است. ارجاع به متن کافی نیست، باید در کنار آن ارجاع به شخص وجود داشته باشد. با این حساب، شیعه به حجیت عترت پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) درکنار قرآن کریم باور دارد، بدین سان سبک زندگی شیعه با سایر سبک ها تفاوت خواهد داشت.
تبیین مسئله
تبیین مسئله مستلزم ایضاح مبادی تصوریه مسئله است. مفهوم «سبک زندگی»، «سبک زندگی اسلامی» و «اهل بیت پیامبر» باید توضیح داده شود. محمدسعید مهدوی کنی در تعریف سبک زندگی نوشته اند: الگوی هم گرا (کلیت تام) یا مجموعه ی منظمی از رفتارهای درونی و بیرونی، وضع های اجتماعی و دارایی است که فرد یا گروه برمبنای پاره ای از تمایل ها، ترجیح ها و درتعامل با شرایط محیطی خود، ابداع یا انتخاب می کند. مهم ترین مؤلفه هایی مفهوم سبک زندگی عبارت است از:سبک زندگی، ترکیب امور درونی و بیرونی زندگی آدمی است. امور درونی نظیر: بینش ها و گرایش ها و امور بیرونی نظیر: رفتارها، وضع ها و دارایی ها؛ سبک زندگی، دربرگیرنده همه ی حوزه های زندگی آدمی است، نه یک یا چند حوزه خاص؛ سبک زندگی، دلالت بر کلیت و برایند زندگی آدمی می کند، نه تک به تک رفتارها، گرایش ها یا بینش ها. حیث مجموعی دارد نه حیث منفرد؛ سبک زندگی، حاصل تناسب مجموع امور زندگی آدمی است که از یکسو به این مجموعه تشخص می دهد و از سوی دیگر تمیز؛ سبک زندگی، حاصل اختیار و انتخاب زندگی آدمی است؛ نه اجبار دراین مفهوم مدخلیت دارد نه اضطرار، نه اکراه؛ سبک زندگی، قابل ایجاد و تغییر است در نتیجه هم قابلیت نقد دارد هم قابلیت اضمحلال؛ سبک زندگی، برمحور مفهوم ذوق و سلیقه می چرخد. الگویی است از امور انتخاب شده و ترجیحی با معیار ذوق و سلیقه؛ سبک زندگی، می تواند فردی یا جمعی باشد؛ سبک زندگی، در همه ی دوران عمر آدمی قابل مطالعه است، به جز دوران کودکی که شخصیت شکل نگرفته و انتخاب وجود ندارد؛ سبک زندگی در سطح جمعی آن می تواند عامل همگرایی اجتماعی باشد و نیز می تواند عامل واگرایی اجتماعی. بدین سان، عامل اشتراک ها و اختلاف ها اجتماعی خواهد شد. به نظر می رسد مؤلفه چهارم قابل خدشه است، به این دلیل که وجود تناسب اندام واره بین اجزای رفتاری سبک زندگی انسان، اگرچه مطلوب است، اما همیشه موجود نیست. نمونه هایی را می توان بیان کرد که سبک زندگی دارد؛ اما در الزام انسجام پایدار بین اجزای رفتاری آن وجود ندارد. پست مدرنیسم به همراه خود یک نوع سبک زندگی آورده که ابهام، وضعیت فرامرزی و تشویش هویت عناصر آن هستند، با این حال می توانیم آن را یک نوع سبک زندگی بدانیم.
← سبک زندگی اسلامی
...
سبک زندگی شیعه با سایر سبک ها تفاوت دارد. نگرش شیعه که منبعث از نگرش اهل بیت پیامبر است با غلو کردن و تقصیرکردن درباب جایگاه اهل بیت پیامبر ناسازگار است. نگرش شیعه مبتنی بر دو معیار اساسی اعتدال و عقلانیت است و با معرفی اهل بیت پیامبر به عنوان هادیان الی الله، مجاری لطف، صاحبان ولایت تکوینی، ولایت تشریعی، ولایت سیاسی و نعمت های الهی، اسوه های حسنه و مربیان باطنی انسان هستند و شیعه بایستی زندگی خویش را درسه محور معرفت، محبت و اطاعت با سنت اهل بیت پیامبر تطبیق بدهد. سبک زندگی شیعه براین مبنا یک زندگی ولایت محورانه است که مورد تأیید قرآن کریم است و هم مورد پافشاری رسول الله (صلی الله علیه وآله وسلم).
مقدمه
اینکه اهل بیت پیامبر چه جایگاهی در سبک زندگی اسلامی دارند و باید داشته باشند، به تعارض آراء انجامیده است. همین مسئله و اهتمام مسلمین به مباحثه در این باب نشان می دهد که شناخت جایگاه عترت نبوی یک مسئله ساده و فرعی نیست. بلکه جزو نخستین دغدغه های مسلمین است که با رحلت رسول الله (صلی الله علیه وآله وسلم) شکل گرفته است. تفسیر برخی آیات قرآن کریم، تنزیل و تأویل آن ها و اختصاص برخی دیگر به اهل بیت پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم)، به اضافه ی کثرت احادیث نبوی که اهل بیت خویش را به این طریق نام برده و سفارش کرده است، زمینه ای شده که بحث جایگاه اهل بیت پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) رخ بنماید. تعیین کردن جایگاه اهل بیت پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) می تواند نقش تعیین کننده ای در زندگی مسلمانان داشته باشد.نخست، قرآن کریم رجوع به رسول الله (صلی الله علیه وآله وسلم) را شرط ایمان دانسته است. بنابراین چنانچه ثابت شود که حجیت قائل شدن برای اهل بیت پیامبر دستور ویژه رسول الله (صلی الله علیه وآله وسلم) بوده است، آنگاه ارزش قائل شدن برای آن ها به معنای زیست مؤمنانه داشتن و ارزش قائل نشدن به معنای نبود زیست مؤمنانه یا زیست مؤمنانه کامل خواهد بود. دوم، قرآن کریم به خودی خود مجمل است. به نظر می رسد این همه اصرار قرآن کریم برتبعیت محض از رسول الله (صلی الله علیه وآله وسلم) و ائمه معصومین (علیهم السلام) به جهت تفصیل آیات شریفه است. تفصیل آیات شریفه لازمه اش، تبیین اعتقادات، احکام، اخلاق و آداب دینی است که در مجموع سبک زندگی را تشکیل می دهد؛ سبک زندگی اهل بیت پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم).، نمودار تفصیلی حیات طیبه قرآن کریم است.سوم، قرآن کریم به خودی خود صامت است و می طلبد که استنطاق شود. اگر قرآن کریم رسول الله (صلی الله علیه وآله وسلم) را اسوه حسنه دانسته، مطهرون - که طبق تفسیرشیعه، اهل بیت پیامبر اند - اسوه حسنه اند و نحوه زیست شان به معنی به نطق درآوردن قرآن کریم خواهد بود. مفهوم انسان کامل در اندیشه فلسفی – عرفانی شیعه، تجلی بشری قرآن کریم است. اگر شیعه سخن از قرآن ناطق می گوید، از این روست که قرآن کریم باید در هیأت بشری متجلی بشود که خلیفه الهی است. ارجاع به متن کافی نیست، باید در کنار آن ارجاع به شخص وجود داشته باشد. با این حساب، شیعه به حجیت عترت پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) درکنار قرآن کریم باور دارد، بدین سان سبک زندگی شیعه با سایر سبک ها تفاوت خواهد داشت.
تبیین مسئله
تبیین مسئله مستلزم ایضاح مبادی تصوریه مسئله است. مفهوم «سبک زندگی»، «سبک زندگی اسلامی» و «اهل بیت پیامبر» باید توضیح داده شود. محمدسعید مهدوی کنی در تعریف سبک زندگی نوشته اند: الگوی هم گرا (کلیت تام) یا مجموعه ی منظمی از رفتارهای درونی و بیرونی، وضع های اجتماعی و دارایی است که فرد یا گروه برمبنای پاره ای از تمایل ها، ترجیح ها و درتعامل با شرایط محیطی خود، ابداع یا انتخاب می کند. مهم ترین مؤلفه هایی مفهوم سبک زندگی عبارت است از:سبک زندگی، ترکیب امور درونی و بیرونی زندگی آدمی است. امور درونی نظیر: بینش ها و گرایش ها و امور بیرونی نظیر: رفتارها، وضع ها و دارایی ها؛ سبک زندگی، دربرگیرنده همه ی حوزه های زندگی آدمی است، نه یک یا چند حوزه خاص؛ سبک زندگی، دلالت بر کلیت و برایند زندگی آدمی می کند، نه تک به تک رفتارها، گرایش ها یا بینش ها. حیث مجموعی دارد نه حیث منفرد؛ سبک زندگی، حاصل تناسب مجموع امور زندگی آدمی است که از یکسو به این مجموعه تشخص می دهد و از سوی دیگر تمیز؛ سبک زندگی، حاصل اختیار و انتخاب زندگی آدمی است؛ نه اجبار دراین مفهوم مدخلیت دارد نه اضطرار، نه اکراه؛ سبک زندگی، قابل ایجاد و تغییر است در نتیجه هم قابلیت نقد دارد هم قابلیت اضمحلال؛ سبک زندگی، برمحور مفهوم ذوق و سلیقه می چرخد. الگویی است از امور انتخاب شده و ترجیحی با معیار ذوق و سلیقه؛ سبک زندگی، می تواند فردی یا جمعی باشد؛ سبک زندگی، در همه ی دوران عمر آدمی قابل مطالعه است، به جز دوران کودکی که شخصیت شکل نگرفته و انتخاب وجود ندارد؛ سبک زندگی در سطح جمعی آن می تواند عامل همگرایی اجتماعی باشد و نیز می تواند عامل واگرایی اجتماعی. بدین سان، عامل اشتراک ها و اختلاف ها اجتماعی خواهد شد. به نظر می رسد مؤلفه چهارم قابل خدشه است، به این دلیل که وجود تناسب اندام واره بین اجزای رفتاری سبک زندگی انسان، اگرچه مطلوب است، اما همیشه موجود نیست. نمونه هایی را می توان بیان کرد که سبک زندگی دارد؛ اما در الزام انسجام پایدار بین اجزای رفتاری آن وجود ندارد. پست مدرنیسم به همراه خود یک نوع سبک زندگی آورده که ابهام، وضعیت فرامرزی و تشویش هویت عناصر آن هستند، با این حال می توانیم آن را یک نوع سبک زندگی بدانیم.
← سبک زندگی اسلامی
...
wikifeqh: سبک_زندگی_شیعه