تغییر جنسیت

[ویکی فقه] تغییر جنسیت یعنی تبدیل ماهوی هریک از مرد و زن به دیگری و اصلاح جنسیت انسانهای دو جنسی با عمل جراحی و مانند آن. هر انسانی در واقع از نظر جنسیت یا مرد است و یا زن- هرچند برخی احتمال‏ وجود جنس سومی را که نه مرد باشد و نه زن بلکه محل اجتماع هر دو عنوان باشد، مطرح کرده‏اند- لیکن بعضی افراد برحسب ظاهر، هویت دو جنسی دارند. اینان دوگونه‏اند: ۱. اشخاصی که یک جنسیت در آنان پنهان و جنسیت دیگر آشکار است، مانند کسی که در آغاز تولد به ظاهر پسر بوده، لیکن با گذشت زمان، نشانه‏های زن بودن در او نمایان گشته است؛ به‏گونه‏ای که متخصصان فن بر زن بودن وی گواهی داده و وجود آلت تناسلی را در او همچون قطعه گوشتی زاید شبیه آلت دانسته‏اند. عکس آن نیز ممکن است. ۲. اشخاصی که آلت تناسلی مرد و زن، هر دو را دارند. در فقه از چنین کسی به خنثی تعبیر شده است و از دیرباز در کلمات فقها به تبعیت روایات، مطرح است. خنثی بر دو گونه است: مشکل و غیر مشکل. جنسیت خنثای مشکل- به دلیل عدم وجود علائم شرعی در وی که بتوان به یکی از دو جنس زن و مرد ملحق کرد- معلوم نیست. به همین دلیل احکام ذکر شده در فقه درباره او مبتنی بر احتیاط است؛ برخلاف خنثای غیر مشکل که جنسیت وی به دلیل وجود علائم شرعی، شناخته شده است و در نتیجه به یکی از دو جنس مرد یا زن ملحق می‏شود. تغییر (یا اصلاح) جنسیت افراد دو جنسی از هر دو قسم یاد شده (خنثی و غیر خنثی) ممکن، بلکه در خارج واقع شده است؛ لیکن آیا تغییر حقیقی نسبت به کسی که در یک جنس کامل است امکان دارد یا نه؟ علم پزشکی نه تنها وقوع آن را نفی می‏کند بلکه آن را ممکن نمی‏داند. عنوان تغییر جنسیت از مباحث جدید در دانش پزشکی است که فقها در بخش مسائل مستحدثه به برخی احکام آن اشاره کرده‏اند.
تغییر جنسیت افراد دو جنسیتی بنابر تصریح گروهی فی نفسه جایز است. البتّه از مقدمات حرام آن همچون لمس و نظر به عورت- جز به اندازه‏ای که ضرورت اقتضا می‏کند- باید اجتناب کرد.
تغییر جنسیت نوع اوّل از افراد دو جنسیتی، در حقیقت آشکار کردن واقعیت پوشیده است نه تغییر ماهوی؛ بنابراین با آشکار شدن جنس واقعی فرد، احکام آن بر او مترتب می‏گردد، بلکه اگر پیش از حصول تغییر ظاهری، علم به جنسیت واقعی پیدا شود احکام آن جاری می‏گردد.
تغییر جنسیت در خنثای غیر مشکل نیز- که جنسیت او به سبب علائم شرعی محرز است- با عمل جراحی به منظور الحاق وی به جنسی که علائم شرعی اقتضا می‏کند، در واقع تغییر جنسیت نیست. در خنثای مشکل اگر عمل جراحی سبب بروز تنها آثار و خواص یکی از دو جنس گردد، خنثی به همان جنس ملحق و مشمول احکام آن می‏گردد.
البتّه در هیچ یک از اقسام یاد شده، تغییری در جنسیت فرد به معنای نخست حاصل نشده، بلکه با عمل جراحی اموری که پنهان بوده آشکار گشته است که همان معنای دوم از تغییر جنسیت است.
تغییر جنسیت در اشخاص تک جنسیتی بر فرض امکان آن آیا از نظر شرع جایز است یا نه؟ مسئله محل اختلاف است. بر فرض امکان و تحقق این نوع تغییر که حقیقتا عنوان تغییر جنسیت بر آن صادق است، مسائل و فروع بسیاری در ارتباط با ارث، نسب، زوجیت و جز آن مطرح است که بخشی از آنها از سوی برخی مورد توجّه و بررسی قرار گرفته است