تصحیف و تحریف

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] تصحیف و تحریف، از اصطلاحات علم درایه و حدیث شناسی می باشد.
تصحیف در لغت به معنای خطا در صحیفه، و تحریف به معنای منحرف ساختن است.

اختلاف درمعنای اصطلاحی تصحیف و تحریف
در کتب درایه برای این دو واژه معناهای مختلفی ذکر شده است.

← اشتراک و اختلاف تصحیف و تحریف
تحریفِ متن، و به تبع آن تصحیفِ متن، را گاه همان متن یا گوینده سخن پدید می آورد، گاه افرادِ قبل از وی یعنی ناقلان و مصادر کلام وی، و گاه افراد پس از وی یعنی ناسخان آن متن، و در هر سه صورت تحریف کننده را محرِّف و تصحیف کننده را مصحّف یا صَحَفی گویند.
به طور کلی تحریف گاه در نقل و حکایت و گاه در کلام یا گوینده به صورت مستقل صورت می گیرد.

اقسام تحریف و تصحیف
...

[ویکی اهل البیت] این صفحه مدخلی از دانشنامه جهان اسلام است
از اصطلاحات علم درایه و حدیث شناسی. تصحیف در لغت به معنای خطا در صحیفه و تحریف به معنای منحرف ساختن است. در کتب درایه برای این دو واژه معناهای مختلفی ذکر شده است. برخی آن دو را به یک معنا گرفته اند.
ابن حجر عَسقَلانی (1414الف، ص94) کاربرد هر دو را در جایی دانسته که صورت خط در سیاق لفظ حفظ شده باشد با این تفاوت که مواردی را که عامل تغییر واژه، اشتباه در نقطه گذاری باشد، تصحیف و مواردی را که عامل این تغییر، دگرگونی حرکات و سکنات (شَکْل) باشد، تحریف خوانده است. برخی نیز در تحریف برخلاف تصحیف فاسدبودن انگیزه را شرط دانسته اند.
به نظر می رسد که با توجه به معنای لغوی و استعمالات این دو واژه نزد قدما، تحریف اعم از تصحیف است و هر گونه تغییر در کلام را شامل می گردد.
اما تصحیف تنها قسمی از تحریف است که در آن تغییر واژه از یکسانی یا شباهت لفظی یا کتبی دو کلمه ناشی می شود.
به طور کلی، تصحیف را به تصحیف لفظی و تصحیف معنوی تقسیم کرده اند، اما برخی دیگر عنوان تصحیف را برای اشتباهات معنوی مناسب ندیده و به جای آن لفظ «غلط» را پیشنهاد کرده اند. شاید به همین سبب، ابن صلاح (ص256) استعمال کلمة مصحف را در برخی اقسام آن مجاز دانسته است. به نظر می رسد که می توان اشتباهات معنوی را از اقسام تحریف و نه تصحیف به شمار آورد و آن را در قسم تبدیل به کلمه غیرمشابه جای داد.
تحریفِ متن و به تبع آن تصحیفِ متن را گاه مرجوع کنید بهلفِ همان متن یا گوینده سخن پدید می آورد، گاه افرادِ قبل از وی یعنی ناقلان و مرجوع کنید بهلفان مصادر کلام وی و گاه افراد پس از وی یعنی ناسخان آن متن و در هر سه صورت تحریف کننده را محرِّف و تصحیف کننده را مصحّ ف یا صَحَفی گویند. به طور کلی تحریف گاه در نقل و حکایت و گاه در کلام مرجوع کنید بهلف یا گوینده به صورت مستقل صورت می گیرد.

پیشنهاد کاربران

بپرس