تسوج شهری در شمال دریاچه ارومیه و در غرب استان
آذربایجان شرقی و مرکز
بخش انزاب از توابع شهرستان شبستر است.
جمعیت این شهر در سال ۱۳۹۵ بالغ بر ۷, ۵۲۲ نفر بوده است. [ ۱] تسوج در ۴۰ کیلومتری غرب شبستر ( مرکز شهرستان ) ، ۵۵ کیلومتری شرق سلماس، ۱۱۰ کیلومتری غرب تبریز ( مرکز استان ) ، ۱۴۰ کیلومتری شمال ارومیه و ۷۲۱ کیلومتری شمال غرب تهران ( پایتخت ) واقع شده است.
نام تسوج عربی شده
تسوگ پارسی است که در زمان
ساسانیان به معنای شهرستان بوده است. [ ۲]
حمدالله مستوفی در قرن هشتم هجری به علت زیاد بودن جمعیت تسوج در آن دوران، یکی از نام های قدیمی دریاچه ارومیه را دریای شور طسوج نام برده و دربارهٔ این شهر می نویسد:
طسوج قصبه ای است بر دو مرحلهٔ تبریز به جانب غربی و در شمال بحیرهٔ چیچست افتاده است، باغستان بسیار دارد، میوه هایش بسیار و نیکوست، از تبریز گرم تر و به جهت نزدیکی به بحیره به عفونت مایل است و آبش از رودی که از آن جبال آید و از چشمه تأمین می شود، ساکنانش از ترک و
تاجیک ممزوجند، حقوق دیوانیش کمابیش پنج هزار دینار به دفتر درآمده است و به وقف ابواب البر ابوسعیدی تعلق دارد.
تسوج در جلگه ای میان کوه های میشوداغ و دریاچه ارومیه قرار گرفته است و آب و هوایی سرد و نسبتاً معتدل بر این شهر حاکم است. شهر تسوج از لحاظ جغرافیایی در ۳۸ درجه و ۱۹ دقیقه شمالی و ۴۵ درجه و ۲۱ دقیقه شرقی قرار گرفته است.
برطبق آمار سال ۱۳۹۵ خورشیدی از مجموع ۷, ۵۲۲ نفر جمعیت ساکن شهر تسوج و دیزج شیخمرجان، ۳, ۷۴۲ نفر مرد و ۳, ۷۸۰ نفر زن هستند که مجموعاً در قالب ۲, ۵۱۴ خانوار ساکن این شهر هستند؛ و بعد خانوار ۳٫۲ و نسبت جنسیتی ۹۸٫۸ می باشد جمعیت شهر تسوج در سال ۱۳۷۵ برابر ۳۲۳۵۰ نفر و
در سال ۱۳۸۵ برابر ۳۶۷۸۰ نفر بوده است و طبق آمار سال ۱۳۸۵، ۷۲ درصد از مردم این شهر باسواد و ۲۸ درصد بی سواد بودند.
از لحاظ کشاورزی، خشکبار، مخصوصاً قیسی، زرد آلو، آلوبالو،
گردو و
بادام تسوج، معروف بوده ولی در سال های اخیر به علل نامعلومی بیشتر درختان این شهر دچار آفت زدگی شده است. از اصلی ترین صادرات تسوج،
خشکبار است که به کشورهای همسایه همچون
ترکیه و
جمهوری آذربایجان صادر می شود؛ و از میوه های تر، سیب لبنانی و گلابی تسوج تحت عنوان تسوج آرمدی معروفیت خاصی دارد
در ۷ کیلومتری غرب شهر تسوج و دیزج شیخمرجان کارخانه آجر سفال چشمه کنان و در شهر تسوج، کارخانه های تولیدی به نام های گونی بافی تسوج و شرکت تولیدی کالای خواب آلتون هاشمی و کارخانه چاپ فیلم و بسته بندی فعالیت می کنند، در دیزج شیخ مرجان، کارخانه قند رافینری فعالیت کرده و در ناحیه صنعتی چهرگان که در ۵ کیلومتری غرب شهر واقع شده، واحد سردخانه فعالیت می کند و به دلیل تکمیل نبودن زیر ساخت ها در آن ناحیه صنعتی، تاکنون استقبال گرمی از طرف صاحبان صنایع از آن نشده است. اما در زمینهٔ اشتغال، به دلیل نبود شغل مناسب برای جوانان اکثراً تحصیل کردهٔ منطقه، آن ها مجبور به مهاجرت به شهرهای بزرگ می شوند ولی با توجه به اینکه مردمان این شهر از سطح آگاهی زیادی برخوردارند مردم با مراجعه به شهر تسوج و ایجاد و ساخت خانه های ویلای هنوز هم بر توسعه شهر خود همت می گمارند از این رو جمعیت این شهر کاهش نیافته است. اخیراً معدن مس چشمه کنان در ۸ کیلومتری شهر تسوج شروع به فعالیت نموده، و همچنین در تاریخ ۹۱/۱۱/۲۳ با حضور استاندار آذربایجان شرقی ( احمد علی رضابیگی ) ، کارخانه شن و ماسه و آسفالت شهرداری تسوج با ظرفیت تولید ۱۲۰ تن در ساعت، در این شهر تاریخی، به بهره برداری رسید. راه اندازی این واحد تولیدی، عمرانی که احداث آن از سال ۱۳۸۹ در زمینی به مساحت ۵ هکتار، طراحی و اجرا شده، بالغ بر ۱٫۵ میلیارد تومان، اعتبار هزینه شده و با افتتاح آن، برای ۱۵ نفر، فرصت شغلی، فراهم گردیده است. منطقه گردشگری بسیار زیبایی به نام روستای الماس است که بازدید از آن سفر به شمال را در ذهن آدم تداعی می کند.
