[ویکی فقه] تذکرة الفقهاء. تَذکِرَة الفقهاء، اثری جامع در فقه استدلالی و تطبیقی با گرایش فقهیِ امامی، به عربی، نوشته حسن بن یوسف بن مطهر حلّی مشهور به علامه حلّی، دانشمند امامی قرن هفتم وهشتم است.علامه حلّی، این کتاب را به درخواست فرزندش محمد، معروف به فخرالمحققین، نوشت و چنان که در مقدمه تأکید کرده، در این کتاب به اختصار فتاوا و ادله فقهی را بر پایه فقه امامی و با اشاره به آرای مخالف و داوری میان مذاهب به روشی منصفانه آورده است.
به گفته مؤلف، کتاب در چهار قاعده تنظیم شده، اما به غیر از دو قاعده عبادات و عقود، بقیه آن در دسترس نیست. هر قاعده نیز مشتمل بر شش کتاب است. مؤلف در هر مسئله ابتدا نظر مقبول خود را در قالب بیان نظریه فقیهانی از امامیه که با آن نظر موافق اند، نوشته وسپس با آوردن نام برخی موافقان از میان صحابه و تابعین و فقهای مذاهب دیگر و با استناد به ادله مورد قبول عامه و خاصه به تحلیل آن پرداخته است. در بیان نظریه های مخالفان با توجه به احاطه خود بر آرای فقهی امامیان و اهل سنّت و ذکر ادله آنان، گاهی به نقد و پاسخگویی پرداخته و چه بسا پاسخهایی مفروض در توجیه آن ها ذکر کرده و خود به آن ها پاسخ داده است. بدین ترتیب، در بسیاری از فروع و مسائل فقهی، نوعی مناظره و گفتگوی علمی بر پایه مبادی مفروض صورت گرفته، ولی در برخی مسائل (بیشتر در ابواب معاملات) به ذکر نظریات مخالفان اکتفا نموده است، بی آن که به پاسخگویی بپردازد.
به گفته مؤلف، کتاب در چهار قاعده تنظیم شده، اما به غیر از دو قاعده عبادات و عقود، بقیه آن در دسترس نیست. هر قاعده نیز مشتمل بر شش کتاب است. مؤلف در هر مسئله ابتدا نظر مقبول خود را در قالب بیان نظریه فقیهانی از امامیه که با آن نظر موافق اند، نوشته وسپس با آوردن نام برخی موافقان از میان صحابه و تابعین و فقهای مذاهب دیگر و با استناد به ادله مورد قبول عامه و خاصه به تحلیل آن پرداخته است. در بیان نظریه های مخالفان با توجه به احاطه خود بر آرای فقهی امامیان و اهل سنّت و ذکر ادله آنان، گاهی به نقد و پاسخگویی پرداخته و چه بسا پاسخهایی مفروض در توجیه آن ها ذکر کرده و خود به آن ها پاسخ داده است. بدین ترتیب، در بسیاری از فروع و مسائل فقهی، نوعی مناظره و گفتگوی علمی بر پایه مبادی مفروض صورت گرفته، ولی در برخی مسائل (بیشتر در ابواب معاملات) به ذکر نظریات مخالفان اکتفا نموده است، بی آن که به پاسخگویی بپردازد.
[ویکی شیعه] تذکرة الفقهاء (کتاب). تذکرة الفقهاء از کتاب های فقه استدلالی شیعه امامیه، تألیف علامه حلی (متوفای ۷۲۶ق). علامه حلی در این کتاب، فتاوا و ادله فقهی در ابواب و موضوعات مختلف را ذکر کرده و به آرای فقهای اهل سنت نیز اشاره کرده و میان فتواهای مختلف داوری کرده است.
علامه حلّی نویسنده کتاب تذکرة الفقهاء، از بزرگ ترین عالمان شیعه است. پس از مرگ محقق حلی در سال ۶۷۶ قمری که مرجعیت شیعیان را بر عهده داشت، مردم علامه حلی را برای این امر مهم مناسب یافتند و او در ۲۸ سالگی زعامت و مرجعیت شیعیان را بر عهده گرفت. مناظرات و آثار او موجب گرایش سلطان محمد خدابنده به تشیع و رواج مذهب شیعه در ایران شد. علامه حلی دارای تالیفات بسیاری در علوم فقه، اصول، عقاید، فلسفه، منطق، دعا و... است.
علامه حلّی نویسنده کتاب تذکرة الفقهاء، از بزرگ ترین عالمان شیعه است. پس از مرگ محقق حلی در سال ۶۷۶ قمری که مرجعیت شیعیان را بر عهده داشت، مردم علامه حلی را برای این امر مهم مناسب یافتند و او در ۲۸ سالگی زعامت و مرجعیت شیعیان را بر عهده گرفت. مناظرات و آثار او موجب گرایش سلطان محمد خدابنده به تشیع و رواج مذهب شیعه در ایران شد. علامه حلی دارای تالیفات بسیاری در علوم فقه، اصول، عقاید، فلسفه، منطق، دعا و... است.
[ویکی نور] ابومنصور حسن بن یوسف بن مطهر حلی اسدی، معروف به علاّمۀ حلّی (م 726 ق).
با تکامل تدریجی فقه، در کنار فقه منصوص و فقه تفریعی، نوعی از فقه پدید آمد که در آن پس از طرح نظریات و آراء فقهای مذاهب مختلف اسلامی به بررسی و ارزش گذاری این نظریات پرداخته می شد.
اولین کتابی که در این نوع از فقه مقارن و خلافی نوشته شد کتاب الإنتصار سید مرتضی «قده» (م 436 ق) است، بعدها شیخ طوسی (م 460 ق) با کتاب الخلاف و علامۀ حلّی با کتاب های منتهی المطلب و تذکرة الفقهاء این روش را دنبال کردند. (مستدرکات أعیان الشیعة /5 294).
در کتاب الأصول العامّة للفقه المقارن در معرفی این نوع از فقه آمده است:
الفقه المقارن هو جمع آراء المجتهدین فی شتی المسائل الفقهیّة علی صعید واحد من دون إجراء موازنة بینها.
با تکامل تدریجی فقه، در کنار فقه منصوص و فقه تفریعی، نوعی از فقه پدید آمد که در آن پس از طرح نظریات و آراء فقهای مذاهب مختلف اسلامی به بررسی و ارزش گذاری این نظریات پرداخته می شد.
اولین کتابی که در این نوع از فقه مقارن و خلافی نوشته شد کتاب الإنتصار سید مرتضی «قده» (م 436 ق) است، بعدها شیخ طوسی (م 460 ق) با کتاب الخلاف و علامۀ حلّی با کتاب های منتهی المطلب و تذکرة الفقهاء این روش را دنبال کردند. (مستدرکات أعیان الشیعة /5 294).
در کتاب الأصول العامّة للفقه المقارن در معرفی این نوع از فقه آمده است:
الفقه المقارن هو جمع آراء المجتهدین فی شتی المسائل الفقهیّة علی صعید واحد من دون إجراء موازنة بینها.
wikinoor: تذکرة_الفقهاء
[ویکی فقه] تذکره الفقهاء (کتاب). تَذکِرَة الفقهاء، اثری جامع در فقه استدلالی و تطبیقی با گرایش فقهیِ امامی، به عربی، نوشته حسن بن یوسف بن مطهر حلّی مشهور به علامه حلّی، دانشمند امامی قرن هفتم وهشتم است.علامه حلّی، این کتاب را به درخواست فرزندش محمد، معروف به فخرالمحققین، نوشت و چنان که در مقدمه تأکید کرده، در این کتاب به اختصار فتاوا و ادله فقهی را بر پایه فقه امامی و با اشاره به آرای مخالف و داوری میان مذاهب به روشی منصفانه آورده است.
به گفته مؤلف، کتاب در چهار قاعده تنظیم شده، اما به غیر از دو قاعده عبادات و عقود، بقیه آن در دسترس نیست. هر قاعده نیز مشتمل بر شش کتاب است. مؤلف در هر مسئله ابتدا نظر مقبول خود را در قالب بیان نظریه فقیهانی از امامیه که با آن نظر موافق اند، نوشته وسپس با آوردن نام برخی موافقان از میان صحابه و تابعین و فقهای مذاهب دیگر و با استناد به ادله مورد قبول عامه و خاصه به تحلیل آن پرداخته است. در بیان نظریه های مخالفان با توجه به احاطه خود بر آرای فقهی امامیان و اهل سنّت و ذکر ادله آنان، گاهی به نقد و پاسخگویی پرداخته و چه بسا پاسخهایی مفروض در توجیه آن ها ذکر کرده و خود به آن ها پاسخ داده است. بدین ترتیب، در بسیاری از فروع و مسائل فقهی، نوعی مناظره و گفتگوی علمی بر پایه مبادی مفروض صورت گرفته، ولی در برخی مسائل (بیشتر در ابواب معاملات) به ذکر نظریات مخالفان اکتفا نموده است، بی آن که به پاسخگویی بپردازد.
تذکرة الفقهاء و آرای فقهاء
از فقهای شیعه، علاوه بر آرای شیخ طوسی که بسیار موردتوجه مؤلف بوده، نظریات شیخ صدوق، شیخ مفید، ابن جنید، ابن ابی عقیل، علی بن بابویه، سلار دیلمی و ابوالصلاح حلبی بیشتر ذکر شده است. از میان پیشوایان اهل سنّت نیز به آرای شافعی بیش از دیگران پرداخته و گاه نظر برخی پیروان مذاهب چهارگانه، مانند محمد بن حسن شیبانی و ابویوسف و زُفَر و جصّاص (رازی) و اسماعیل مُزنی و داود ظاهری هم مورد توجه قرار گرفته است. همچنین آرای بسیاری از فقهای صحابی و تابعی، از جمله ابن عباس، ابن مسعود، ابن ابی لیلی، ابن عمر، مجاهد، ا نس بن مالک، حسن بصری،سفیان ثوری، عطاء بن ابی رَباح، محمد بن شهاب زُهْری، ابراهیم نخعی، سعید بن مسیّب،محمد بن سیرین و قَتادة بن دِعامه، ذکر شده است. گاهی نیز به آرای مذاهب دیگر مانند زیدیه و قاسمیه (شاخه ای از زیدیه پیروان قاسم بن ابراهیم رسّی) اشاره شده است. بر این اساس، برخی محققان تذکرة الفقهاء را از مهمترین منابع فقه مقارَن (تطبیقی) و گروهی دیگر آن را از جمله منابع موجود در باره علم الخلاف (خلافیات) می دانند.
فقه مقارن و علم الخلاف
برخی گفته اند که اصطلاح «فقه مقارن» تعبیری جدید از «علم الخلاف» است، ولی طبق دیدگاهی که میان این دو اصطلاح تمایز قایل شده، شاید تذکرة الفقهاء به علم الخلاف نزدیکتر باشد، زیرا مؤلف به جانبداری از دیدگاهی پرداخته که بدان وابسته است. از سوی دیگر، با توجه به برخی ویژگیهای این کتاب، مانند نام بردن از فقهای مذاهب دیگر که با آرای مؤلف موافق بوده اند و استناد به منابع فقهی عامه و شکل مناظره گونه آن، می توان آن را در بر دارنده نوعی مقارنه و تطبیق دانست. بعلاوه، تمایل یک فقیه به مذهبی فقهی با تطبیقی بودن اثر وی منافات ندارد. علاوه بر اینها، آثار مثبت فقه مقارن ــ مانند کاهش عوامل تفرقه زا میان مسلمانان و آشنایی با دیدگاههای فقهی مختلف ــ در مورد این کتاب صادق است.
تذکرة الفقهاء و کتب شیخ طوسی
...
به گفته مؤلف، کتاب در چهار قاعده تنظیم شده، اما به غیر از دو قاعده عبادات و عقود، بقیه آن در دسترس نیست. هر قاعده نیز مشتمل بر شش کتاب است. مؤلف در هر مسئله ابتدا نظر مقبول خود را در قالب بیان نظریه فقیهانی از امامیه که با آن نظر موافق اند، نوشته وسپس با آوردن نام برخی موافقان از میان صحابه و تابعین و فقهای مذاهب دیگر و با استناد به ادله مورد قبول عامه و خاصه به تحلیل آن پرداخته است. در بیان نظریه های مخالفان با توجه به احاطه خود بر آرای فقهی امامیان و اهل سنّت و ذکر ادله آنان، گاهی به نقد و پاسخگویی پرداخته و چه بسا پاسخهایی مفروض در توجیه آن ها ذکر کرده و خود به آن ها پاسخ داده است. بدین ترتیب، در بسیاری از فروع و مسائل فقهی، نوعی مناظره و گفتگوی علمی بر پایه مبادی مفروض صورت گرفته، ولی در برخی مسائل (بیشتر در ابواب معاملات) به ذکر نظریات مخالفان اکتفا نموده است، بی آن که به پاسخگویی بپردازد.
تذکرة الفقهاء و آرای فقهاء
از فقهای شیعه، علاوه بر آرای شیخ طوسی که بسیار موردتوجه مؤلف بوده، نظریات شیخ صدوق، شیخ مفید، ابن جنید، ابن ابی عقیل، علی بن بابویه، سلار دیلمی و ابوالصلاح حلبی بیشتر ذکر شده است. از میان پیشوایان اهل سنّت نیز به آرای شافعی بیش از دیگران پرداخته و گاه نظر برخی پیروان مذاهب چهارگانه، مانند محمد بن حسن شیبانی و ابویوسف و زُفَر و جصّاص (رازی) و اسماعیل مُزنی و داود ظاهری هم مورد توجه قرار گرفته است. همچنین آرای بسیاری از فقهای صحابی و تابعی، از جمله ابن عباس، ابن مسعود، ابن ابی لیلی، ابن عمر، مجاهد، ا نس بن مالک، حسن بصری،سفیان ثوری، عطاء بن ابی رَباح، محمد بن شهاب زُهْری، ابراهیم نخعی، سعید بن مسیّب،محمد بن سیرین و قَتادة بن دِعامه، ذکر شده است. گاهی نیز به آرای مذاهب دیگر مانند زیدیه و قاسمیه (شاخه ای از زیدیه پیروان قاسم بن ابراهیم رسّی) اشاره شده است. بر این اساس، برخی محققان تذکرة الفقهاء را از مهمترین منابع فقه مقارَن (تطبیقی) و گروهی دیگر آن را از جمله منابع موجود در باره علم الخلاف (خلافیات) می دانند.
فقه مقارن و علم الخلاف
برخی گفته اند که اصطلاح «فقه مقارن» تعبیری جدید از «علم الخلاف» است، ولی طبق دیدگاهی که میان این دو اصطلاح تمایز قایل شده، شاید تذکرة الفقهاء به علم الخلاف نزدیکتر باشد، زیرا مؤلف به جانبداری از دیدگاهی پرداخته که بدان وابسته است. از سوی دیگر، با توجه به برخی ویژگیهای این کتاب، مانند نام بردن از فقهای مذاهب دیگر که با آرای مؤلف موافق بوده اند و استناد به منابع فقهی عامه و شکل مناظره گونه آن، می توان آن را در بر دارنده نوعی مقارنه و تطبیق دانست. بعلاوه، تمایل یک فقیه به مذهبی فقهی با تطبیقی بودن اثر وی منافات ندارد. علاوه بر اینها، آثار مثبت فقه مقارن ــ مانند کاهش عوامل تفرقه زا میان مسلمانان و آشنایی با دیدگاههای فقهی مختلف ــ در مورد این کتاب صادق است.
تذکرة الفقهاء و کتب شیخ طوسی
...
wikifeqh: تذکرة_الفقهاء_(کتاب)
[ویکی شیعه] تذکره الفقهاء (کتاب). تذکرة الفقهاء از کتاب های فقه استدلالی شیعه امامیه، تألیف علامه حلی (متوفای ۷۲۶ق). علامه حلی در این کتاب، فتاوا و ادله فقهی در ابواب و موضوعات مختلف را ذکر کرده و به آرای فقهای اهل سنت نیز اشاره کرده و میان فتواهای مختلف داوری کرده است.
علامه حلّی نویسنده کتاب تذکرة الفقهاء، از بزرگ ترین عالمان شیعه است. پس از مرگ محقق حلی در سال ۶۷۶ قمری که مرجعیت شیعیان را بر عهده داشت، مردم علامه حلی را برای این امر مهم مناسب یافتند و او در ۲۸ سالگی زعامت و مرجعیت شیعیان را بر عهده گرفت. مناظرات و آثار او موجب گرایش سلطان محمد خدابنده به تشیع و رواج مذهب شیعه در ایران شد. علامه حلی دارای تالیفات بسیاری در علوم فقه، اصول، عقاید، فلسفه، منطق، دعا و... است.
این کتاب از بزرگ ترین کتب فقهی استدلالی مقارنه ای و از زمان نگارش آن مرجع مورد اعتمادی برای آگاهی از نظریات و اختلافات بین علمای اهل تسنن بوده است. علامه حلی در این کتاب، غالباً به نظریات شیخ طوسی در الخلاف، المبسوط، تهذیب الاحکام و النهایة نظر داشته است و به ندرت به نظرات سایر بزرگانِ مذهب امامیه اشاره دارد.
علامه حلّی نویسنده کتاب تذکرة الفقهاء، از بزرگ ترین عالمان شیعه است. پس از مرگ محقق حلی در سال ۶۷۶ قمری که مرجعیت شیعیان را بر عهده داشت، مردم علامه حلی را برای این امر مهم مناسب یافتند و او در ۲۸ سالگی زعامت و مرجعیت شیعیان را بر عهده گرفت. مناظرات و آثار او موجب گرایش سلطان محمد خدابنده به تشیع و رواج مذهب شیعه در ایران شد. علامه حلی دارای تالیفات بسیاری در علوم فقه، اصول، عقاید، فلسفه، منطق، دعا و... است.
این کتاب از بزرگ ترین کتب فقهی استدلالی مقارنه ای و از زمان نگارش آن مرجع مورد اعتمادی برای آگاهی از نظریات و اختلافات بین علمای اهل تسنن بوده است. علامه حلی در این کتاب، غالباً به نظریات شیخ طوسی در الخلاف، المبسوط، تهذیب الاحکام و النهایة نظر داشته است و به ندرت به نظرات سایر بزرگانِ مذهب امامیه اشاره دارد.
wikishia: تذکرة_الفقهاء_(کتاب)