بهمنیار بن مرزبان

[ویکی فقه] بهمنیار بن مرزبان، فیلسوف مشائی قرن پنجم و شاگرد مشهور ابن سینا می باشد.
بَهْمَنْیارِ بْنِ مَرْزْبان، ابوالحسن، ملقب به کیا رئیس (د۴۵۸ق/۱۰۶۶م)، فیلسوف ایرانی و از شاگردان نامدار ابن سینا بود.به گمان قزوینی ، بروکلمان به اشتباه سال درگذشت بهمنیار را ۴۳۰ق یاد کرده که این امر ظاهراً ناشی از قرائت نادرست وی از عبارت شهرزوری بوده است. بهمنیار از مردم آذربایجان و از زردشتیان آن ناحیه بود. برخی معتقدند که او بعدها به دین اسلام گروید، اما منابع متقدم از اسلام آوردن وی سخنی نگفته اند و برشمردن کتاب او در زمرۀ تصانیف شیعه نمی تواند دلیلی براین امر باشد، زیرا در اثر خود وی التحصیل سخن روشنی که نشان دهد مسلمان بوده است، به چشم نمی خورد.هر چند خطبه و خاتمۀ این کتاب رنگ و بوی مسلمانی دارد، اما معلوم نیست جزو متن بوده، یا افزودۀ نسخه نگاران است.با این همه، دور نیست که بهمنیار آیین زردشت را رها کرده، و اسلام آورده باشد، زیرا شیوۀ تفکرش در مسائل توحید و خیر و شر ، حتیٰ با تفسیر وحدت انگارانه از ثنویت زردشتی ـ که به مرتبۀ ذات تعلق می گیرد، نه به مرتبۀ خالقیت ـ نیز سازگار نیست.
لقب
لقب او را کیارئیس و کنیه اش را ابوالحسن گفته اند.
تاریخ و محل ولادت
تاریخ ولادت وی معلوم نیست؛ در آذربایجان به دنیا آمد.
در حلقه درس ابن سینا
...

[ویکی نور] بهمنیار بن مرزبان، ابوالحسن، ملقب به کیارئیس (د 458ق)، فیلسوف ایرانی و از شاگردان نامدار ابن سینا بوده است. به گمان قزوینی، بروکلمان به اشتباه سال درگذشت بهمنیار را 430ق، یاد کرده که این امر ظاهراً ناشی از قرائت نادرست وی از عبارت شهرزوری بوده است.
بهمنیار از مردم آذربایجان و از زردشتیان آن ناحیه بود. برخی معتقدند که او بعدها به دین اسلام گروید، اما منابع متقدم از اسلام آوردن وی سخنی نگفته اند و برشمردن کتاب او در زمره تصانیف شیعه، نمی تواند دلیلی بر این امر باشد؛ زیرا در اثر خود وی، «التحصیل» سخن روشنی که نشان دهد مسلمان بوده است، به چشم نمی خورد. هرچند خطبه و خاتمه این کتاب، رنگ و بوی مسلمانی دارد، اما معلوم نیست جزو متن بوده یا افزوده نسخه نگاران است. بااین همه، دور نیست که بهمنیار آیین زردشت را رها کرده و اسلام آورده باشد؛ زیرا شیوه تفکرش در مسائل توحید و خیر و شر، حتی با تفسیر وحدت انگارانه از ثنویت زردشتی - که به مرتبه ذات تعلق می گیرد، نه به مرتبه خالقیت - نیز سازگار نیست.
بهمنیار در دوره اقامت ابن سینا در همدان (405 - 414ق)، در حلقه درس و بحث او حضور داشت. حکایت مشهوری که متأخران درباره نحوه پیوستن او به ابن سینا نقل کرده اند، بر هوشمندی او دلالت دارد. پرسش های بهمنیار از استاد و اشکال هایی که بر وی وارد می کرد، نشانی دیگر از قوت ذهن اوست. عمده مطالب کتاب «المباحثات» ابن سینا، پاسخ های اوست به مسائل طرح شده توسط بهمنیار در دوره ای که علاء الدوله ابن کاکویه، حاکم اصفهان در حضور ابن سینا مجالس بحث و مناظره برپا می کرد.
کتاب «التعلیقات» ابن سینا نیز براساس فهرستی که ابوالعباس لوکری، شاگرد بهمنیار برای آن تنظیم کرده و در سرآغاز نسخه های خطی آن آمده، تحریر بهمنیار از مطالبی است که استادش بر او املا کرده است. عبدالرحمان بدوی، زمان آن را میان سال های 404 - 412ق؛ یعنی دوره وزارت ابن سینا در دربار شمس الدوله در همدان دانسته است.
بهمنیار را معرف مکتب ابن سینا برای نسل های بعدی شناخته اند، اما شواهد تاریخی خاصی در این باره نمی توان یافت؛ جز اینکه شاگرد سرشناس وی، ابوالعباس فضل بن محمد لوکری، مؤلف «بیان الحق»، به ترویج حکمت ابن سینا در خراسان شهرت داشته است.
برگرفته از دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، جلد 13، ص 217، به قلم مرتضی قرایی گرکانی.