ایثار

[ویکی فقه] ایثار به مفهوم عطا کردن و دیگری را بر خود ترجیح دادن و بهترین کرامت اخلاقی برای انسانها و بالاترین نیکی ها است. در فقه از این عنوان در باب هایی مانند حج، صدقات و اطعمه و اشربه سخن رفته است.
ایثار عبارت است از مقدّم داشتن دیگری بر خود در رساندن منفعت و دفع زیان، نسبت به چیزی که خود بدان نیازمند است.

مفهوم ایثار
ایثار و مقاومت از اصول اولیه ای است که انبیای الهی بدون بهره مندی از آن هرگز موفق به انجام رسالت خویش نمی شدند. پیامبران با ایستادگی و مقاومت در برابر سنت های غلط و مناسبات نادرست اجتماعی و بذل ایثار و از خودگذشتگی در این راه به اصلاح جامعه پرداخته و بدون به دل راه دادن هرگونه ترس و واهمه ای از سختی ها و مشکلات فراروی، رسالت های سنگین الهی خود را به انجام رسانیدند تا آنجا که خداوند درباره ایشان می فرماید:
«الذین یبلغون رسالات الله و یخشونه و لایخشون احدا الا الله و کفی بالله حسیبا؛
(پیامبران) کسانی بودند که تبلیغ رسالت های الهی می کردند و (تنها) از او می ترسیدند و از هیچ کس جز خدا واهمه نداشتند و همین بس که خداوند حسابگر (و پاداش دهنده اعمال آنها) است.»

ایثار، نشانه مومن
یکی از ویژگی های مهم مومنان راستین برخورداری از روحیه ایثارگری است.امیرمومنان علی(علیه السلام) در روایتی ایثار را بهترین کرامت اخلاقی برای انسان ها دانسته است (خیرالمکارم الایثار) و در روایت دیگر از آن با عنوان بالاترین نیکی ها یاد نموده است (الایثار اشرف الاحسان).
در تاریخ اسلام، پس از هجرت پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) و اصحابش از مکه به مدینه، مردم مدینه که در اصطلاح تاریخ اسلام به انصار معروف شدند از مهاجران مسلمان استقبال کرده و با جان و مال به حمایت از آنان برخاستند.

شان نزول آیه ۹ سوره حشر
...

[ویکی اهل البیت] ایثار به معنای «برگزیدن، دیگران را بر خویش مقدم داشتن و مانند آن است». و در اصطلاح عبارت است از «بخشش به کسی در مورد چیزی که خود فرد به آن نیاز دارد.» ایثار از پرشکوه ترین مظاهر جمال و جلال انسانیت است و تنها انسان های بزرگ به این قله شامخ صعود می کنند. ایثار شامل گذشتن از جان، مال، مقام، شخصیت و مانند آن در را خدا می شود اگرچه بیشتر در مقدم داشتن دیگران در امور مالی یا مقدم داشتن خواسته دیگران به کار برده می شود.
خودخواهی و خودپرستی ضد ایثار و گذشت و فداکاری است که انسان را از کارهای ارزشمند بسیاری مانند جهاد و مبارزه باز می دارد. خودخواهی یعنی این که انسان همه چیز را برای خودش بخواهد و خویشتن را بر دیگران مقدم کند. طبیعی است که با وجود این صفت، ایثار و فداکاری برای او معنا و مفهومی نخواهد داشت، چون در صورت شرکت در فعالیت های ایثارگرایانه و دادن جان، همه چیزش را از دست رفته می بیند و به نظر او نتیجه ای عایدش نخواهد شد.
از این رو خودپرستی و خودخواهی سرچشمة گناهان بزرگی نظیر حب دنیا، حب مال و بخل و امثال آن ها می شود که هر کدام مانع مهمی در نیل به سعادت ابدی است. امام علی علیه السلام می فرماید: «از این که آنچه را مردم در آن یکسان بهره دارند برای خود برگزینی، سخت پرهیز کن و این که خود را از آنچه برای هر بیننده آشکار گردیده به غفلت وامداری و به خود اختصاص دهی که آن از تو گرفته و به دیگری داده خواهد شد».
قرآن کریم با بیان شواهد و نمونه هایی، ایثار و ایثارگران را ستوده است از جمله در آیه ای ایثار مالی خاندان پیامبر صلی الله علیه و آله را چنین می ستاید: «و غذای (خود) را با این که به آن علاقه (و نیاز) دارند به «مسکین» و «یتیم» و «اسیر» می دهند».
همچنین قرآن کریم درباره ایثار جانی حضرت علی علیه السلام می فرماید: «بعضی از مردم (باایمان و فداکار، همچون علی علیه السلام در «لیلة المبیت» به هنگام خفتن در جایگاه پیغمبر صلی الله علیه و آله) جان خود را به خاطر خشنودی خدا می فروشد و خداوند نسبت به بندگان مهربان است».
و در جایی دیگر از «انصار» که در حال فقر از برادران مهاجر خود با تقسیم اموال و خانه های خویش پذیرایی کردند و آنان را بر خود مقدّم داشتند چنین تمجید می کند: «آنها را بر خود مقدم می دارند هر چند خودشان بسیار نیازمند باشند کسانی که از بخل و حرص نفس خویش بازداشته شده اند و رستگارانند».
ایثار در روایات به عنوان خوی و خصلت ابرار و برگزیدگان الهی، نیکوترین احسان و اعلی مراتب ایمان شمرده شده است، چنان که امیرمؤمنان علی علیه السلام فرمود: ایثار خوی نیکوکاران و شیوه نیکان است.

[ویکی فقه] ایثار (قرآن). ایثار در لغت به معنای برتری دادن است و در تقدیم دیگری بر خود و بخشیدن چیزی که انسان خود به آن نیاز دارد به کار می رود.
در این مدخل از جمله های «یؤثرون»، «یشری نفسه» و «یطعمون الطعام علی حبه» استفاده شده است.اهم عناوین این مطلب آثار ایثار، اهداف ایثار، ایثار اهل بیت علیهم السلام، پاداش ایثار، موانع ایثار می باشد.
معنای ایثار
«و یوثرون علی انفسهم و لو کان بهم خصاصه»، علامه طباطبایی رحمت الله علیه می فرماید: ایثار به معنای اختیار و انتخاب چیزی بر غیر آن است. و کلمه «خصاصه» به معنای فقر و حاجت است.
آثار ایثار
۱. ایثار مؤمنان، زمینه رستگاری آنان:«والذین تبوءو الدار والایمـن من قبلهم... ولایجدون فی صدورهم حاجة مما اوتوا ویؤثرون علی انفسهم ولو کان بهم خصاصة... فاولـئک هم المفلحون.» «و (نیز) کسانی که قبل از (مهاجران) در (مدینه) جای گرفته و ایمان آورده اند... و نسبت به آنچه به ایشان داده شده است در دلهایشان حسدی نمی یابند و هر چند در خودشان احتیاجی (مبرم) باشد آنها را بر خودشان مقدم می دارند... ایشانند که رستگارانند.» ۲. ایثار جان موجب قرار گرفتن در زمره نیکوکاران:«... ولایرغبوا بانفسهم عن نفسه... ان الله لایضیع اجر المحسنین.» «... و جان خود را عزیزتر از جان او بدانند... زیرا خدا پاداش نیکوکاران را ضایع نمی کند.» ۳. جلب رافت الهی از آثار ایثار:«ومن الناس من یشری نفسه ابتغاء مرضات الله و الله رؤف بالعباد.» «و از میان مردم کسی است که جان خود را برای طلب خشنودی خدا می فروشد و خدا نسبت به (این) بندگان مهربان است.»
اهداف ایثار
...

ایثار، فداکاری یا نوع دوستی[ ۱] در لغت به معنی برگزیدن، عطا کردن، سود دیگران را بر منفعت خویش مقدم داشتن و منفعت غیر را بر مصلحت خود مقدم شمردن، می باشد. [ ۲] در معنی اصطلاحی نیز بدان معنی است، که آدمی از روی قصد و نیت خِیر، دیگران را بر خود ترجیح دهد و ایشان را بر خویشتن برگزیند. آنها که طرفدار ایثار و دیگرگزینی هستند، این عمل را مُتعالی و اخلاقی می دانند که در مقابل آن، استیثار و خودگزینی قرار دارد. واژه ایثار در متون منتشر شده، نخستین بار توسط فیلسوف فرانسوی اگوست کنت، برای کلمه مقابل خودپرستی ابداع و بکار گرفته شد.
ایثار می تواند گونه های مختلفی داشته باشد. گاه با فدا کردن جان صورت می گیرد گاه با دادن مال، زمانی هم با هزینه کردن اعتبار و آبرو و البته برخی اوقات هم می تواند ترکیبی از همه اینها باشد که فرد به طور ارادی و به خاطر یک هدف و آرمان مقدس و والا، تصمیم بگیرد از علایق و داشته های خویش اغماض نموده و دغدغه ها و دلنگرانی ها و منافع «غیر» را بر خود مرجح بداند و در راه بر طرف ساختن مشکلات فراروی دیگری گام بردارد. ( بعضی ایثار را غریزه ای طبیعی می دانند که مبدأ وجودی هر نوع تشکیلات طبیعی است ) .
ایثار مختص به یک جامعه و ملت و منحصر به زمان معینی نیست و در گستره تاریخ می توان رگه و ریشه های بسیاری را در آن خصوص جست و یافت، هر چند ممکن است شدت و ضعف قابل توجهی را پشت سر گذرانده باشد. در تمام جوامع چه سنتی و چه مدرن، گونه هایی از ایثار وجود داشته و دارد و مردمان به اشکال متنوعی همدیگر را یاری کرده اند.
در آموزه های زرتشت، بودا، مزدا و کنفوسیوس، مکرر از این ارزش سخن رفته است و به مقوله کمک به دیگری، همنوع دوستی و خیر خواهی و تأکید و توجه زیادی گردیده است و احسان و گذشت و نیکوکاری از عناصر کلیدی آن ها به شمار می رود. به عبارت دیگر در ادیان مسیحیت، یهود و اسلام، گذشت و ایثار از ارزش های مهم و اساسی برشمرده شده است و محتوای انجیل؛ تورات و قرآن شاهدی بر این داعیه قلمداد می گردد.
ایثار هم می تواند ارزشی فردی به حساب آید و هم در رده ارزش های جمعی و اجتماعی قرار گیرد. وقتی فردی است که یک فرد خاص به انحای مختلف دیگری را بر خویش مقدم بداند و در رفع نیازهای او بکوشد. اما زمانی که میزان قابل توجهی از افراد به آن مبادرت می کنند و در راه یک آرمان یا هدف والایی از بذل جان و آبرو و سایر داشته های خویش دریغ نمی ورزند، مسئله جنبه عمومی پیدا می کند و در زمره ارزش های اجتماعی جای داده می شود.

ایثار (فیلم ۱۹۸۶). ایثار ( به سوئدی: Offret ) فیلمی درام اثر آندری تارکوفسکی کارگردان اهل شوروی است که در سال ۱۹۸۶ ساخته شد. این اثر سومین فیلم تارکوفسکی پس از خروج وی از کشور به عنوان یک مهاجر شوروی، پس از نوستالژیا و مستند سفر در زمان بود و همچنین آخرین فیلم او بود، زیرا او اندکی پس از اتمام آن درگذشت. این اثر همانند فیلم سولاریس سال ۱۹۷۲، در جشنواره فیلم کن موفق به کسب جایزه بزرگ شد.
در سالروز تولد الکساندر ( ارلاند یوسفسن ) ، کمدینی قدیمی که صحنه را ترک کرده تا به عنوان روزنامه نگار، منتقد و مدرس زیبایی شناسی فعالیت کند، وی خبردار می شود فاجعه ای اتمی در حال وقوع است. او نذر می کند که اگر همه چیز مانند گذشته آرام شود، از هر آنچه دارد می گذرد…
این فیلم نشان دهنده علاقه و احترام تارکوفسکی به اینگمار برگمان کارگردان سوئدی است. فیلم در یکی از جزیره های سوئد به نام گاتلند فیلمبرداری شد که نزدیک فارو، محلی که اکثر فیلم های برگمان در آن کارگردانی شده بود است. تارکوفسکی در ابتدا در نظر داشت که کار ساخت فیلم در همان فارو انجام شود که با مخالفت ارتش سوئد مواجه شد. همچنین کار فیلمبرداری نیز توسط اسون نیکوست انجام شد که فیلمبردار محبوب برگمان بوده است. در میان بازیگران نیز ارلاند جوزفسون بازیگری که سابقه طولانی همکاری با برگمان دارد در فیلم به ایفای نقش پرداخته است. طراح صحنه فیلم آنا آسپ است که قبل از این به خاطر طراحی صحنه فیلم فانی و الکساندر برنده جایزه اسکار شده است. همچنین پسر برگمان، دانیل برگمان، دستیار دوربین فیلم است.

ایثار (فیلم ۱۹۸۸). ایثار ( به هندی: Gangaa Jamunaa Saraswati ) فیلمی محصول سال ۱۹۸۸ و به کارگردانی منموهان دسای است. در این فیلم بازیگرانی همچون آمیتاب باچان، میتون چاکرابورتی، میناکشی سشادری، جایا پرادا، آمریش پوری، نیروپا روی، بهارات بوشان، آریونا ایرانی ایفای نقش کرده اند.

(در لغت به معنی دیگری را بر خود ترجیح دادن) مراد از ایثار آن است که انسان از آنچه خود بدان نیاز دارد، با بزرگ منشی بگذرد و آن را به دیگری ببخشد که بدان نیاز دارد و این امر چندان ادامه یابد که ملکۀ نفس آدمی شود.