انیس الحجاج

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] انیس الحجاج نام کتاب سفرنامه حج فارسی، نوشته صفی بن ولی قزوینی می باشد.
این اثر از سفرنامه های حج شبه قاره هند است و آگاهی هایی از راه حج هند در سده یازدهم ق. به دست می دهد. نویسنده در این سفر از بندر سورات هند، به خور در خلیج فارس و مخا در یمن آمده و به جده رسیده است. او در پی گزاردن مناسک حج و زیارت مدینه با کشتی به صورت مستقیم از بندر مخا در یک سفر ۱۵ روزه به سورات بازگشته است.
زنگی نامه
از زندگی صفی بن ولی قزوینی آگاهی چندان در دست نیست. گویا عالمی شیعی مذهب بوده است. از مقدمه تفسیرش که به سال ۱۰۷۷ق. نگاشته و خود را ۴۸ ساله خوانده است، می توان تولدش را در حدود ۱۰۲۹ق. حدس زد. وی مدتی در قزوین، سکونت داشته و سپس به هندوستان سفر کرده و در شاه جهان آباد (دهلی امروزی) سکونت یافته و میان دهلی و کشمیر در رفت و آمد بوده است.
از دانشمندان آن دوران
در دهلی به دربار سلطان ابومظفر محیی الدین اورنگ زیب تیموری، ششمین پادشاه گورکانیان (۱۰۶۷-۱۱۱۸ق.) راه یافت و سپس به آموزگاری شهدخت زیب النساء بیکم دختر سلطان انتخاب شد. وی را از دانشمندان و نویسندگان بزرگ آن سرزمین در آن دوره شمرده اند. کتابی در شرح صحیفه سجادیه امام زین العابدین علیه السّلام در ۱۰۹۰ق. تالیف کرده و آثاری دیگر همچون کنز الاسماء و مرآة الاخلاق بدو نسبت داده اند. دیدگاه های او در تشخیص فصیح و غیر فصیح از لهجه های عربی، تفسیر او از برخی آیات قرآنی و گفته هایش درباره درمان بیماری ها و تجویز داروهای گوناگون برای آن ها در جای جای سفرنامه نشان از آشنایی اش با علومی چون لغت و ادب، تفسیر و طب دارد. به گزارش شماری از منابع، او به درخواست شهزاده زیب النساء، تفسیری که بعدها به نام وی شناخته شد، در نه جلد تالیف کرده است.
اهمیت سفرنامه
...

[ویکی حج] انیس الحجاج سفرنامه حج فارسی، نوشته صفی بن ولی قزوینی از سفرنامه های حج شبه قاره هند است و آگاهی هایی از راه حج هند در سده یازدهم ق. به دست می دهد. این سفرنامه بدین لحاظ که آگاهی های ویژه ای از شرایط حاجیان هندی در روزگار قدرت و شکوه مسلمانان هند با پادشاهی گورکانیان به دست می دهد، حائز اهمیت است. محتوای کتاب شامل یک مقدمه و سه فصل با عنوان «طریق» و هر فصل چهار باب با عنوان «مسلک» دارد. در فصل اول و دوم توصیه هایی برای مسافران دارد تا در فراهم کردن مقدمات و وسایل سفر مانند خورد و خوراک در طول سفر به مشکلی برنخورند همچنین آداب و احکام حج و عمره را بیان کرده است. در فصل سوم به مدینه و آداب و ادعیه زیارت بقاع مقدس مدینه و آداب زیارت مدینه منوره و ادعیه و اعمال ویژه هر مکان را بیان کرده است؛ در پایان کتاب نیز توصیه های اخلاقی و عرفانی به مسافران حج دارد.
این اثر از سفرنامه های حج شبه قاره هند است و آگاهی هایی از راه حج هند در سده یازدهم ق. به دست می دهد. نویسنده در این سفر از بندر سورات هند، به خور در خلیج فارس و مُخا در یمن آمده و به جده رسیده است. او در پی گزاردن مناسک حج و زیارت مدینه با کشتی به صورت مستقیم از بندر مخا در یک سفر 15 روزه به سورات بازگشته است.
از زندگی صفی بن ولی قزوینی آگاهی چندان در دست نیست. گویا عالمی شیعی مذهب بوده است. از مقدمه تفسیرش که به سال 1077ق. نگاشته و خود را 48 ساله خوانده است، می توان تولدش را در حدود 1029ق. حدس زد. وی مدتی در قزوین سکونت داشته و سپس به هندوستان سفر کرده و در شاه جهان آباد (دهلی امروزی) سکونت یافته و میان دهلی و کشمیر در رفت و آمد بوده است. در دهلی به دربار سلطان ابومظفر محیی الدین اورنگ زیب تیموری، ششمین پادشاه گورکانیان (حک: 1067-1118ق.) راه یافت و سپس به آموزگاری شهدخت زیب النساء بیکم دختر سلطان انتخاب شد. وی را از دانشمندان و نویسندگان بزرگ آن سرزمین در آن دوره شمرده اند.کتابی در شرح صحیفه سجادیه امام زین العابدین(ع) در 1090ق. تالیف کردهو آثاری دیگر همچون کنز الاسماءو مرآة الاخلاقبدو نسبت داده اند. دیدگاه های او در تشخیص فصیح و غیر فصیح از لهجه های عربی ، تفسیر او از برخی آیات قرآنی و گفته هایش درباره درمان بیماری ها و تجویز داروهای گوناگون برای آن ها در جای جای سفرنامه نشان از آشنایی اش با علومی چون لغت و ادب، تفسیر و طب دارد. به گزارش شماری از منابع، او به درخواست شهزاده زیب النساء، تفسیری که بعدها به نام وی شناخته شد، در نُه جلد تالیف کرده است.

پیشنهاد کاربران

انیس الحجاج اثری ادبی از قرن هفدهم است که توسط صفی بن ولی، کارمند دربار گورکانیان در هندوستان، بود که به فارسی نوشته شده است. در این کتاب نویسنده مراسم حج ( زیارت مکه و مدینه که یکی از ارکان اسلام است ) را شرح داده و از سفر خود در سال ۱۶۷۷ میلادی ( هجری قمری ۱۰۸۸ هجری قمری ) شرحی می دهد و به زائران توصیه هایی می کند. تصاویر آن زائرانی را نشان می دهد که به مکان های مقدس سفر می کنند و در مناسک حج شرکت می کنند. همچنین یک راهنمای بصری برای مکان ها و افراد دارد که قابل توجه است.
...
[مشاهده متن کامل]

ابن ولی در دربار اورنگ زیب، امپراتور گورکانی، یک کارمند بود. حج او از نظر مالی توسط زیب النسا، فرزند ارشد اورنگ زیب، پشتیبانی شد و در عوض ابن ولی برای او یک تفسیر از قرآن نوشت. وی همچنین در سال ۱۶۶۵ یک تاریخ جهانی نوشت. پس از حج، به شغل خود در دربار بازگشت و فعالیت های اینچنینی خود را تا پیری ادامه داد.
ابن ولی در سپتامبر ۱۶۷۶ از دهلی عزیمت کرد و در ژانویه ۱۶۷۷ به بندر مخای یمن رسید و با کاروان حجاج دیگری ادامه داد. سفر دریایی از هند به شبه جزیره عربستان حدود ۲۵ روز طول می کشید. این کتاب توصیه هایی در مورد سفر با کشتی ها از طریق اقیانوس هند دارد، شروع آن با توصیه در مورد انتخاب کشتی است. توصیه می کند که هر کشتی باید دارای یک طبیب ( پزشک ) و یک فصد باشد. به زائران توصیه می شود که آب مورد نیاز خود را در گلدان های خاکی حمل کنند، زیرا مزه آب در کشتی ناخوشایند است. اگر آنها آب خود را نداشته باشند، می توانند آب کشتی را با افزودن آب انار یا آب میوه ترش، خوش طعم کنند. این کتاب توصیه می کند که برای جلوگیری از بیماری دریازدگی مسافران باید نزدیک دکل اصلی و دور از قسمت خارجی عرشه بمانند. این اثر به تفصیل مکان های بازدید شده توسط بن ولی و مناسک حج را شرح می دهد. این موارد شامل بازدید از مکان های مقدس بود که زائران موهای خود را تراشیده، قربانی می کردند و رمی جمرات را انجام می دادند.
نسخه های خطی از انیس الحجاج در مجموعه خلیلی حج و هنرهای زیارتی در موزه سلطنتی در لکهنو و در Chhatrapati Shivaji Maharaj Vastu Sangrahalaya در بمبئی وجود دارد.

انیس الحجاجانیس الحجاجانیس الحجاجانیس الحجاجانیس الحجاجانیس الحجاج
منابع• https://fa.wikipedia.org/wiki/انیس_الحجاج

بپرس