ام کجه

[ویکی فقه] أمّ کجه. أمّ کجه (کحه) انصاری کسی است که در ذیل چند آیه قرآن از این بانو سخن به میان آمده است.
پس از درگذشت یا شهادت همسرش، در مسجد « فضیخ » نزد پیامبر (صلی الله علیه وآله) آمد و از اینکه بر اساس سنت های جاهلی (محرومیت زنان و پسران خُردسال از ارث) ارث قابل توجّه همسرش به پسر عموهای او تعلّق یافته و دخترانش از ارث محروم مانده اند، گله کرد. پیامبر (صلی الله علیه وآله) پاسخ ام کجّه را به نزول وحی واگذاشت. پس از چندی، آیات ۷ و ۱۱ و به گفته برخی آیه ۶ سوره نساء درباره سهم ورثه از ارث نازل شد: «... فَاِن کُنَّ نِساءً فَوقَ اثنَتَینِ فَلَهُنَّ ثُلُثا ما تَرَکَ و اِن کانَت واحِدَةً فَلَهَا النِّصفُ... چنانچه دخترانِ میّت دو تن یا بیشتر بودند صورتی که میّت، پسر نداشته باشد ، دو سوم و چنانچه یک تن بود، نیمی از ارث به آنان تعلق خواهد گرفت». در پی فرود آمدن این آیه، پیامبر (صلی الله علیه وآله) از پسرعموهای متوفّا خواست تا یک هشتم ارث را به أم کجّه و دو سوم آن را به دخترانش بازپس دهند.

[ویکی فقه] أمّ کجه (کحه)
پس از درگذشت یا شهادت همسرش، در مسجد « فضیخ » نزد پیامبر (صلی الله علیه وآله) آمد و از اینکه بر اساس سنت های جاهلی (محرومیت زنان و پسران خُردسال از ارث) ارث قابل توجّه
الکشاف، ج۱، ص۴۷۶.
درباره نام همسر أم کجّه، چگونگی درگذشت و نیز وارثان او اختلاف فراوانی در منابع وجود دارد،
الاصابه، ج۸، ص۴۵۷.
(۱) اسد الغابة فی معرفة الصحابه؛(۲) الاصابة فی تمییز الصحابه؛(۳) البحر المحیط فی التفسیر؛(۴) جامع البیان عن تأویل آی القرآن؛(۵) الجامع لاحکام القرآن، قرطبی؛(۶) الکشاف.

[ویکی فقه] ام کجه (قرآن). ام کجه انصاری، همسر اوس بن ثابت انصاری است. و و در شأن نزول آیه۷ و ۱۱ سوره نساء ایشان یاد شده است.
برخی مفسران، نزول آیات ۷ و ۱۱ سوره نساء را در پی شکوه وی به پیامبر - صلی الله علیه وآله-، مبنی بر محروم شدن او و دخترانش از ارث شوهرش دانسته اند. للرجال نصیب مما ترک الوالدان والاقربون وللنساء نصیب مما ترک الوالدان والاقربون مما قل منه او کثر نصیبا مفروضا• «برای مردان از آنچه پدر و مادر و خویشاوندان (آنان) بر جای گذاشته اند سهمی است و برای زنان (نیز) از آنچه پدر و مادر و خویشاوندان (آنان) بر جای گذاشته اند سهمی (خواهد بود) خواه آن (مال) کم باشد یا زیاد نصیب هر کس مفروض شده است»
شان نزول
در عصر جاهلیت عرب، رسم چنین بود که تنها مردان را وارث می شناختند و معتقد بودند آن کس که قدرت حمل سلاح و جنگ و دفاع از حریم زندگی احیانا غارتگری ندارد ارث به او نمی رسد، به همین دلیل زنان و کودکان را از ارث محروم می ساختند و ثروت میت را در میان مردان دورتر قسمت می کردند.تا اینکه یکی از انصار بنام اوس بن ثابت از دنیا رفت در حالی که دختران و پسران خردسالی به جای گذارد، عموزاده های او بنام خالد و ارفطه آمدند و اموال او را میان خود تقسیم کردند، و به همسر و فرزندان خردسال او چیزی ندادند، همسر او شکایت به پیامبر -صلی الله علیه و آله- کرد، و تا آن زمان حکمی در این زمینه در اسلام نازل نشده بود، در این موقع آیه فوق نازل شد و پیامبر -صلی الله علیه و آله- آن دو نفر را خواست و به آنها دستور داد که در اموال مزبور، هیچ گونه دخالت نکنند و آن را برای بازماندگان درجه اول یعنی فرزندان و همچنین همسر او بگذارند.
سهم تعیین شده
در پایان آیه برای تاکید مطلب می فرماید: (این سهمی است تعیین شده و لازم الاداء) تا هیچ گونه تردید در این بحث باقی نماند (نصیبا مفروضا).نکته: همانطور که می بینیم آیه فوق یک حکم عمومی برای همه موارد ذکر می کند، بنابراین آنهایی که فکر می کنند پیامبران اگر ثروتی داشته باشند به - عنوان ارث به بستگان آنها نمی رسد بر خلاف آیه فوق است (البته منظور اموال شخصی پیغمبر است و گرنه اموال بیت المال که متعلق به مسلمین است طبق قانون بیت المال در موارد خود مصرف خواهد شد.