اصول اربعمائه

[ویکی فقه] اصول اربعمائه به مجموعه چهارصد حدیث اولیه گفته می شود که از اولین مجموعه های حدیثی شیعه است
اصول اربعمائه به چهارصد مجموعه حدیثی آغازین گفته می شود
اصول جمع اصل و اصل در اصطلاح علم حدیث به معنای هر یک از مجموعه‏های آغازین احادیث است که راویان سده‏های نخستین مستقیماً از نگاشتن روایتهایی که می‏شنیدند، پدید می‏آوردند. این اصول، منبع و مصدر کتابهای حدیثی بعدی گردید و ملاک صحّت حدیث نزد محدّثان نسلهای بعد، وجود آن حدیث در یکی از این اصول بود.

محتوی اصول اربعمائه
محتوای این مجموعه‏ها که به اصول اربعمائه مشهورند، پاسخهایی بوده است که امامان معصوم علیهم السّلام به پرسشهایی در زمینه‏های گوناگون احکام، سنن، مواعظ، ادعیه و تفسیر می‏داده‏ اند.

زمان گرد آوری
گردآوری این اصول، از زمان حضرت علی علیه السّلام تا زمان امام حسن عسکری علیه السّلام به وسیله اصحاب آنان انجام شده است؛ هرچند بیشتر آنان از اصحاب امام صادق علیه السّلام بوده‏اند. برخی برآنند که اصول اربعمائه را چهارصد شخصیت معروف از اصحاب امام صادق علیه السّلام ـ که بالغ بر چهار هزار نفر بوده ‏اند ـ نگاشته‏ اند. لیکن با نگاهی به برخی کتب رجالی، مانند فهرست شیخ طوسی و رجال نجاشی مشخص می‏شود که در میان صاحبان اصول، شاگردان دیگر امامان علیهم السّلام نیز دیده می‏شوند.

شیوه گرد آوری
...

[ویکی شیعه] اُصولِ اَرْبَعَمَائهْ به چهارصد مجموعه مکتوب حدیثی می گویند که روایان نخستین شیعه، گرد آورده اند. محتوای این مجموعه ها سخنان امامان معصوم (ع) در زمینه های گوناگون احکام، سنن، مواعظ، ادعیه و تفسیر است.
گردآوری اصول، از زمان حضرت علی (ع) تا زمان امام حسن عسکری (ع) به قلم اصحاب آنان ــ که بنا بر تصریح برخی منابع، چهارصد تن بوده اند ــ انجام شده است؛ اما بیشتر آنان از اصحاب امام صادق (ع) بوده اند. اصول، منبع و مصدر و معیار اعتبار کتاب های حدیثی بعدی گردید؛ به نحوی که یکی از ملاک های صحّت حدیث نزد محدّثان نسل های بعد، وجود آن حدیث در یکی از این اصول بود.
در آثار امامیه اصل، در مقابلِ کتاب و مصَنَّف قرار دارد. برای مثال، گاه در کتب رجالی در وصف راوی گفته می شود: « له کتاب و له اصل » (برای او کتابی و اصلی است.) در تفاوت کتاب با اصل گفته اند: در کتاب و مُصَنَّف نویسنده حضور داشته، تلاش در تدوین و اضافه دارد در حالی که در اصل نویسنده تنها آنچه را می شنیده بدون کم و زیاد یا اضافه و باب بندی مکتوب می کند.

[ویکی اهل البیت] اصول جمع اصل و آن در اصطلاح علم حدیث به معنای هر یک از مجموعه های آغازین احادیث است که راویان سده های نخستین مستقیما از نگاشتن روایت هایی که می شنیدند، پدید می آوردند. این اصول خود، منبع و مصدر کتاب های حدیثی بعدی گردید و ملاک صحت حدیث نزد محدثان نسل های بعد، وجود آن حدیث در یکی از این اصول بود.
نخستین بار، ابن شهرآشوب از شیخ مفید نقل کرد که اصول حدیثی شیعه، چهارصد «کتاب» است.
در مورد اینکه این اصول در چه بازه زمانی نگاشته شده است اختلاف است برخی معتقدند این اصول، از زمان حضرت علی علیه السلام تا زمان امام حسن عسکری علیه السلام به وسیله اصحاب آنان - که بنا بر تصریح برخی چهار صد تن بوده اند - انجام شده است؛ هر چند بیشتر آنان از اصحاب امام صادق علیه السلام بوده اند. و برخی برآنند که جملگی از اصحاب ایشان می باشند.
"شیخ آغا بزرگ تهرانی" می نویسد:
و در تفاوت اصل با مصنف که وازه متداول دیگری در کتابهای فهارس است گفته شده: اصل به دستْ نوشته های اوّلیه اطلاق می شود که برگرفته از اثری دیگر نیستند اطلاق می شود و مصنَّف به نوشته هایی اطلاق می شود که از آثار پیشین بهره برده باشند.
و برخی تفاوت مصنف را با اصل در این دانسته اند برخلاف اصل که هرچه در آن است ، احادیث منقول از معصوم (ع ) است ، مصنفات ، افزون بر احادیث معصومان (ع )، آثار مصنِف نیز در آن جای دارد.
از زمان ابن شهر اشوب، همواره شناسایی این اصول و نویسندگانشان یکی از دغدغه های پژوهشگران حدیثی بوده است.
آنچه تاکنون با عنوان «اصل» شناسایی شده، بدین شرح است: