گیلاس

گیلاس، آلوکک به میوه بسیاری از درختان سرده پرونوس گفته می شود که دارای هسته و گوشت دار است. ترکیه، ایالات متحده آمریکا، ایران، ایتالیا و اسپانیا از عمده تولیدکنندگان میوه گیلاس در جهان هستند.
میوه گیلاسی که خرید و فروش می شود معمولاً ارقام گونه های محدودی مانند: گیلاس شیرین ( گیلاس خودرو ) و گیلاس ترش ( آلبالو ) هستند. نام «گیلاس» به درخت گیلاس هم گفته می شود و گاهی اوقات در مورد بادام و درختان گلدار مشابه سرده پرونوس مانند «گیلاس تزئینی» یا «ساکورا» هم استفاده می شود. گیلاس وحشی ممکن است به هر یک از گونه هایی که بدون کاشتن رشد می کنند گفته شود، گرچه در جزایر بریتانیا اغلب به گیلاس خودرو با نام «گیلاس وحشی» اشاره می شود.
گیلاس دارای گونه های متعدد و در تمام ایران پراکنده است. از گیلاس علاوه بر مصرف به عنوان میوه خام، مربا و کمپوت ساخته می شود. این گیاه احتمالاً از منطقه ای بین دریای سیاه و دریای خزر منشأ گرفته است؛ ولی به نظر می رسد که در زمانهای قدیم آن را به اروپا برده باشند. بیشتر ارقام کشت شده آن در سرتاسر دنیا از اروپا منشأ گرفته اند، ولی تعدادی از ارقام مهم، در مناطق گیلاس خیز محلی انتخاب یا اصلاح گردیده اند.
ایران با تولید ۲۲۵ هزار تن ( ۱۲درصد تولید دنیا ) سومین تولیدکننده گیلاس در جهان می باشد ( بعد از ترکیه و آمریکا ) .
بسیاری از گیلاس ها عضو زیرسرده Cerasus هستند که با داشتن گل در گل آذین دیهیم چندگانه ( نه به صورت منفرد و نه گل آذین خوشه ای ) و با داشتن میوهٔ صافی با یک شیار کم عمق در امتداد یک طرف یا بدون شیار مشخص می شوند. این زیرسرده بومی مناطق معتدل نیم کره شمالی هستند که دو گونه از آن در آمریکا، سه گونه در اروپا و بقیه در آسیا وجود دارند. بقیه آنها عضو زیرسرده گیلاس های پرنده هستند.
گیلاس های شیرین خام دارای ۸۲٪ آب، ۱۶٪ کربوهیدرات، ۱٪ پروتئین و مقدار ناچیزی چربی ( جدول ) هستند. فیبر غذایی وویتامین ث متوسطی دارند درحالی که دیگر ویتامینها و مواد مغذی معدنی هر کدام کمتر از ۱۰٪ مقدار نیاز روزانه در هر وعده غذایی هستند ( جدول ) . [ ۱] در مقایسه با گیلاس های شیرین، گیلاس ترش خام ( آلبالو ) در هر ۱۰۰ گرم حاوی مقدار کمی بیشتر ویتامین ث ( ۱۲٪ ) و ویتامین آ ( ۸٪ ) هستند ( جدول ) . [ ۲]
اشکال کشت شدهٔ گونهٔ گیلاس که بیشتر گیاهان گیلاس متعلق به آن هستند گیلاس شیرین و گیلاس ترش ( آلبالو ) است که بیشتر برای آشپزی استفاده می شود. منشأ هر دوی این گونه ها از اروپا و آسیای غربی است، آنها به طور مصنوعی گرده افشانی نمی کنند. بعضی از گونه های دیگر، علیرغم داشتن میوه های خوراکی، جهت مصرف به طور گسترده ای کشت نمی شوند، به جز در مناطق شمالی که دو گونه اصلی رشد نمی کنند. آبیاری، سم پاشی، کار لازم برای پرورش، و آسیب پذیر بودن آنها در برابر باران و تگرگ، باعث می شود قیمت گیلاس نسبتاً گران باشد. با این حال تقاضا برای آن زیاد است. در تولید تجاری، گیلاس با استفاده از یک «لرزاننده» مکانیکی چیده می شود. [ ۳] البته چیدن با دست هم برای جلوگیری از آسیب رسیدن به میوه و درختان به طور وسیعی رایج است.

گیلاس (جام). گیلاس به ظرفی بلوری گفته می شود که برای آشامیدن آب یا انواع مشروبات، به ویژه شراب به کار می رود. این کلمه سابقهٔ چندانی در زبان فارسی ندارد و از کلمهٔ انگلیسی به همین نام گرفته شده است. [ ۱]
↑ لغت نامهٔ دهخدا

گیلاس (زیرسرده). گیلاس، آلبالو ( نام علمی: Cerasus ) نام یکی از زیرسرده های شش گانهٔ سرده پرونوس است. گیلاس در ایران ۹ گونه درخت و درختچه دارد که اکثراً در مناطق کوهستانی و صخره ای پراکنده اند. [ ۱]

گیلاس (فیلم). «گیلاس» ( انگلیسی: Cherry ( film ) ) فیلمی در ژانر کمدی است که در سال ۲۰۱۰ منتشر شد.

میوۀ درختی با نام علمی Cerasus avium متعلق به تیرۀ گل سرخیان. این درخت ۲۵ تا ۳۵متر ارتفاع، پوستی که در تنه های مسن سیاه می شود، شاخه هایی که در جوانی سبزرنگ و در پیری قهوه ای ـ قرمزشونده اند، برگ هایی مستطیلی ـ تخم مرغی، و گل های سفید چتری و میوۀ شفت قرمز، زرد یا سیاه و درخشان دارد. این گونه در ایران به صورت خودرو در مازندران، گیلان و آذربایجان می روید. پراکنش جهانی آن در مرکز و جنوب شرق اروپا، آناتولی، قفقاز و ایران است. یونانیان این درخت را اقلاً از ۴۰۰پ م می کاشته اند. گیلاس ویتامین آ دارد و میوه و دُم آن ادرارآور است.