گرجستان

[ویکی شیعه] گرجستان(Georgia)، کشوری در قفقاز است که بین دریای سیاه و خزر قرار گرفته است، بیشتر ساکنان آن را مسیحیان ارتدوکس تشکیل می دهند. این کشور حدود ۵ میلیون جمعیت دارد. آمارهای مختلفی از جمعیت مسلمانان در این کشور وجود دارد، برخی مراکز جمعیت آنان را بیش از ۲۰ درصد مردم این کشور دانسته اند، نیمی از مسلمانان را شیعیان و نیم دیگر را سنی ها تشکیل می دهند. گرجستان در گذشته جزو ایران بوده است که بر اساس قرارداد گلستان از این کشور جدا شده است.
گرجستان به فارسی، آذری و ترکی«گرجستان»، به زبان انگلیسی «Georgia”، به زبان روسی «گروزیا» و به زبان عربی جرجیا در ناحیه قفقاز جنوبی که در خط اتصال اروپای شرقی و آسیای غربی است، قرار دارد. این کشور از غرب به دریای سیاه، از شمال به روسیه، از طریق جنوب به ترکیه و ارمنستان و از شرق به جمهوری آذربایجان محدود است. گرجستان ۶۹۷۰۰ کیلومتر مربع وسعت دارد و جمعیتش حدود پنج میلیون نفر است.
سراسر غرب گرجستان نیز دریای سیاه واقع است. از این رو می توان روسیه، اوکراین، رومانی، بلغارستان و ترکیه را همسایگان دریایی گرجستان نیز قلمداد کرد.

گُرجِستان ( به گرجی: საქართველო، ساکارْتْوِلُ ) ، کشوری واقع در قفقاز جنوبی است که از غرب با دریای سیاه، از شمال با روسیه، از جنوب شرق به جمهوری آذربایجان و از جنوب با ترکیه و ارمنستان هم مرز است. پایتخت آن، شهر تفلیس است. مساحت گرجستان ۶۹٬۷۰۰ کیلومتر مربع ( ۲۶٬۹۱۱ مایل مربع ) و جمعیت آن در ژانویه سال ۲۰۲۱ بیش از ۴ میلیون نفر بوده است. گرجستان یک جمهوری متمرکز نیمه ریاستی است و حکومت آن از طریق دموکراسی نیابتی انتخاب می شود.
گرجستان یکی از کشورهایی است که در هر دو قارهٔ اروپا و آسیا قرار داشته و یکی از اهداف مقامات سیاسی این کشور، عضویت در اتحادیه اروپا و ناتو است؛ که گرجستان در حال حاضر عضو ناظر در اتحادیه اروپا و ناتو می باشد. [ ۵]
گرجی ها، مردم بومی گرجستان بوده و آن ها پیرو کلیسای ارتدکس گرجی هستند. گرجی ها به زبان گرجی کارتولی سخن می گویند که زبان رسمی کشور گرجستان است و با الفبای گرجی نوشته می شود که یکی از چهارده الفبای موجود در جهان می باشد.
گرجستان در زمان باستان با نام ایبریا شناخته می شده است و امروزه در اکثر زبان ها با اشکال گوناگون واژهٔ یونانی "گِئُرْگیا" ( Georgia به معنای کشاورزی ) شناخته می شود.
از زمان بنیان پادشاهی متحد گرجستان یا همان ایبریا توسط پارناواز یکم در سدهٔ چهارم پیش از میلاد تا زمان حمله مغول به گرجستان در سدهٔ ۱۳ میلادی، دورهٔ صلح و آرامش در تاریخ گرجستان است و از حمله مغول به بعد، گرجستان تاریخی پر فراز و نشیب را با ایستادگی در برابر حملات ایرانی ها، عثمانی ها و روس ها گذرانده که واپسین مورد آن جنگ روسیه و گرجستان در سال ۲۰۰۸ است.
گرجستانی ها خود را «کارتوله بی»، کشورشان ساکارتولو و زبانشان را «کارتولی» می نامند. مورخان گرجی مردمان گرجستان را از قوم کارتولی ( Kartli ) و نسل کارتولوس ( K'art'los ) می دانند. در منابع یونان باستان ( استرابون، هرودوت، پلوتارک، هومر و دیگران ) و امپراتوری روم ( تیتوس لیویوس، پوبلیوس کورنلیوس تاسیتوس و غیره ) گرجی های شرقی اولیه را ایبریایی توصیف می کنند[ ۶]
گرجستان بین ۴۱ درجه و ۷ دقیقه تا ۴۳ درجه و ۳۵ دقیقه عرض شمالی، و ۴۰ درجه و ۴ دقیقه تا ۴۶ درجه و ۴۲ دقیقه طول شرقی واقع شده است.
این کشور به صورت طولی در امتداد مدارات کشیده شده و طول آن حدود ۳۷۰ کیلومتر، حداکثر عرض آن ۲۰۰ کیلومتر و طول قطر بزرگ آن ۶۱۳ کیلومتر است. مساحت گرجستان ۶۹٬۹۰۰ کیلومتر مربع و اندکی بزرگتر از سری لانکا و کوچکتر از سیرالئون است. این کشور بزرگتر از کشورهای اروپای مرکزی و آسیا شرقی مانند هلند و بلژیک و اتریش و دانمارک و کره جنوبی و ارمنستان و کرواسی و اسلونی و استونی و لتونی و لیتوانی می باشد. طول مرزهای گرجستان جمعاً ۱۹۶۹٫۸ کیلومتر است. این کشور از شمال با فدراسیون روسیه هم مرز می باشد، سراسر این خطوط مرزی، منطبق بر آب فشان رشته کوه های قفقاز کبیر است و ۸۰۷٫۶ کیلومتر مرز مشترک را در بر می گیرد. این مرز از نظر استراتژی نظامی اهمیت بسیاری دارد. در حقیقت این مرز سرحدات طبیعی روسیه را در جنوب تشکیل می دهد، در جنوب آن گرجستان و در شمال آن جمهوری های خودمختار داغستان، چچن، اینگوش، اوستیای شمالی، کاباردینو - بالکاریا، کاراچای - چرکسیا، همچنین سرزمین کراسنودار را شامل می شود. مهم ترین راه های ارتباطی قفقاز مرکزی و غربی که روسیه را با گرجستان، ارمنستان و ایران پیوند می دهد، از این مرز می گذرد. محافظت و نگهبانی از این مرز برای روسیه جنبه حیاتی دارد، همان طور که در دوره شوروی پیشین و روسیه تزاری نیز دارای اهمیت بسیار بود و جنگ های بسیاری برای دستیابی به این سرحدات به وقوع پیوسته است.

گُرجستان (Georgia)
نمایی از شهر تفلیس، پایتخت موقعیت. کشور گرجستان در آسیای غربی و در ساحل شرقی دریای سیاه جا دارد. کشورهای روسیه از شمال، جمهوری آذربایجان از شرق و جنوب شرقی، ارمنستان و ترکیه از جنوب، و دریای سیاه از غرب، آن را در میان گرفته اند. مساحت آن ۶۹,۷۰۰ کیلومتر مربع است و شهر تفلیس پایتخت آن است.سیمای طبیعی. گرجستان سرزمینی کوهستانی است و حدود ۸۵ درصد از آن را کوه های بلندی چون قفقاز فراگرفته است. رشته کوه های قفقاز بزرگ، که در شمال و در مرز روسیه قرار دارند، از قله های مرتفعی که بلندی بیشتر آن ها از ۴,۵۰۰ متر بالاتر است تشکیل شده و کوه شخارا با بلندی ۵,۲۰۱ متر و نیز آتشفشان خاموش کازبِک، که ارتفاع آن به ۵,۰۳۷ متر می رسد بلندترین قله و مرتفع ترین نقطۀ کشور گرجستان محسوب می شوند. کوه های قفقاز بزرگ و قفقاز کوچک که جنوب کشور قرار دارند و ارتفاعشان به حدود ۳هزار متر می رسد به وسیلۀ دو رشته کوهِ مَسخِت و لیخ با هم مرتبط می شوند و رودخانه های حوضۀ دریای خزر و دریای سیاه را از هم جدا می کنند. ارتفاع حوضۀ دریای سیاه رو به غرب کاهش می یابد و به جلگۀ پَست ساحلی کولخیدا و کرانه های دریای سیاه ختم می شود و حوضۀ دریای خزر رو به شرق به دره هایی چند و نیز استپ شیراک و میدان های نفتی گرجستان منتهی می شود. کوه های گرجستان سرچشمۀ رودهای بسیاری است که به دو حوضۀ دریای خزر و دریای سیاه تقسیم می شوند. رودخانه های کورا، آلازانی، آراگویی، و خرامی در حوضۀ دریای خزر جریان دارند و رودخانه های ریونی، اینگوری، و کودوری حوضۀ دریای سیاه را مشروب می کنند. گرجستان از سه جمهوری خودگردان داخلی و ۷۹ بخش شهری تشکیل می شود و جمهوری اَبخاز با مرکزیت بندرشهر سوخومی، جمهوری اوستیای جنوبی با مرکزیت اداری شهر تسخینوالی، و جمهوری آجاریا با مرکزیت اداری شهر باتومی (باطوم)؛ و نیز شهرهای کوتائیسی، روستاوی، گوری، خاشوری، و زوگدیدی از آن جمله به شمار می آیند. اقلیم گرجستان متنوع است. زمستان نواحی کوهستانی معمولاً سرد، پربرف، و یخ بندان است و تابستان هایش خنک و مطبوع است. سواحل دریای سیاه نیمه مدارگانیو مرطوب است و نواحی شرقی اقلیم خشک تری دارند. میانگین دمای شهر تفلیس در دی ماه سه درجۀ سانتی گراد و در تیرماه ۲۵ درجۀ سانتی گراد است و میانگین بارندگی سالانۀ آن به ۴۶۲ میلی متر می رسد. حدود ۳میلیون هکتار از مساحت گرجستان پوشیده از جنگل است. دامنۀ کوه های آن از درختان قان و نواحی کم ارتفاع، به خصوص نواحی ساحلی، از جنگل های انبوه مستور است و نواحی شرقی را علفزارهای وسیع پوشانده است و آهو، خرس، گرگ، بز کوهی، روباه، و گراز نیز حیات وحش آن را تشکیل می دهند.
اقتصاد. گرجستان سرزمینی کشاورزی است و وسعت اراضی زیر کشت آن به ۲۸۵هزار هکتار بالغ می شود و حدود ۳۰ درصد از نیروی کار کشور مذکور را به خود مشغول می دارد. چای، مرکبات، تنباکو، انگور، ذرت، سیب زمینی، محصولات جالیزی، میوه، گندم، و سیب ازجمله فرآورده های کشاورزی این کشورند و دامپروری آن عمدتاً بر پرورش گاو، گوسفند، خوک و ماکیان متمرکز است و میزان ماهی صید شده یا شیلات آن به ۱,۵۰۰ تن می رسد. گرجستان از نظر منابع زیرزمینی کشوری غنی است و منگنز، آهن، زغال، طلا، و سنگ مرمر ازجمله منابع مهم آن به شمار می روند. این کشور با تولید سالانۀ ۲۵۰میلیون تن منگنز جزو بزرگ ترین تولیدکنندگان منگنز در جهان است. ذخایر نفت آن ۳میلیون بشکه و گاز طبیعی آن ۳,۳میلیون متر مکعب است. رودخانه های پرشیب گرجستان منبع تولید نیروی برقابیاست و مقدار الکتریسیتۀ تولیدشدۀ آن به ۷میلیارد کیلووات ساعت می رسد و چای، سرامیک، نوشابه های الکلی، منسوجات، فولاد، گوشت، مواد غذایی، کفش، و سیگار محصولات صنعتی آن را تشکیل می دهند.
حکومت و سیاست. نظام حاکم بر گرجستان جمهوری فدرال چندحزبی با یک نهاد قانون گذاری به نام مجلس شورای عالی است. این کشور از سه جمهوری خودگردان داخلی و ۷۹ بخش آزاد شهری تشکیل شده و نهاد قانون گذاری آن ۲۳۵ عضو دارد که مردم آنان را برای چهار سال انتخاب می کنند. رئیس جمهور این کشور با رأی مردم و برای حداکثر دو دورۀ پنج ساله برگزیده می شود.
مردم و تاریخ. جمعیت گرجستان حدود ۴,۴۳۶,۴۰۰ نفر است (۲۰۱۰) و تراکم نسبی آن به۶۳.۶ نفر در کیلومتر مربع می رسد. رشد سالانۀ جمعیت این کشور ۰.۶- درصد است و گرجی ها ۷۰ درصد از جمعیت را تشکیل می دهند. ۸۳ درصدشان مسیحی اند و۵۲.۵ درصد از آنان در شهرها به سر می برند و زبان رسمی آنان گرجی است. میانگین امید به زندگی در گرجستان ۷۳ سال است و حدود ۹۹ درصد از بزرگسالان آن باسوادند. گرجی ها از کهن ترین اقوام تاریخ اند. آنان در قرن ۶پ م دولتی تشکیل دادند و بعدها به تصرف یونانی ها درآمدند و در ۶۵پ م تحت سلطۀ امپراتوری روم قرار گرفتند. در قرن ۴م مردم آن به آیین مسیح گرویدند و حدود ۳۰۰ سال امپراتوری های روم و ایران بر سر تصاحب آن نزاع داشتند. گرجستان در ۶۵۴م به تصرف اعراب مسلمان درآمد و ادارۀ آن به خاندان باگراتید واگذار شد. گرجستان در ۱۱۲۲م از تصرف مسلمانان خارج شد و مغولان نیز دولت گرجیان را برانداختند و ایلخانان مغول را بر آن مسلط ساختند. عثمانی ها در ۱۵۷۸ سراسر قفقاز را تصرف کردند، ولی در رویارویی با شاه عباس اول صفوی تن به شکست دادند و خاندانی از صفویان بر حکومت آن مأمور شدند که از ۱۶۵۸ تا ۱۷۲۳ بر گرجستان فرمان راندند. با فروپاشی صفویه، عثمانی ها دوباره به گرجستان تاختند که این بار نیز در مقابله با نادرشاه افشار ناکام ماندند و عقب نشینی کردند. گرجستان در ۱۷۸۳ تحت فشار داغستانی ها به امپراتوری روسیه پناه برد و تا ۱۸۷۸ سراسر گرجستان به تصرف روسیه درآمد. با وقوع انقلاب اکتبر و روی کار آمدن بلشویک ها، دولت کمیساریای ماورای قفقاز تشکیل شد و در ۱۹۳۶ نام آن به جمهوری شوروی سوسیالیستی ماورای قفقاز تغییر یافت. با مطرح شدن سیاست درهای باز گورباچف، گرجستان در آوریل ۱۹۹۱، بعد از جمهوری های بالتیک و ارمنستان، از کشور شوروی جدا شد و اعلام استقلال کرد و گامساخوردیا به عنوان نخستین رئیس جمهور گرجستان برگزیده شد.