داغستان

[ویکی شیعه] جمهوری خودمختار داغِستان (به روسی Респу́блика Дагеста́н, Respublika Dagestan)، از جمهوری های خودمختار فدراسیون روسیه در شرق قفقاز و ساحل غربی دریای خزر که حدود صدهزار نفر از جمعیت نزدیک به سه میلیون نفری آن، شیعیان هستند. پایتخت آن ماخاچکالا (مخاچ قلعه) است و قدیمی ترین مسجد این شهر را دو تاجر ایرانی ساخته اند. شهر دربند از مهمترین مناطق شیعی نشین داغستان است. داغستان تا قرن دوازده هجری شمسی، جزئی از ایران بوده که بر اساس قرارداد گلستان، در ۳ آبان ۱۱۹۲، برابر با ۲۵ اکتبر ۱۸۱۳، از این کشور جدا شد.
داغستان به معنای سرزمین کوهستان هاست. این کشور از جمهوری های خودمختار فدراسیون روسیه است که در ساحل غربی دریای خزر و منطقه شرقی قفقاز شمالی واقع شده است، از شمال با جمهوری خودمختار کلموک، از شرق با دریای خزر، از جنوب با آذربایجان و از جنوب غربی با گرجستان و جمهوری های خودمختار کارباردین-بالکار و آسیتای شمالی همسایه است. مساحت آن ۵۰۳۰۰ کیلومتر مربع و پایتخت آن ماخاچکالا (مخاچ قلعه) است.
داغستان، به نسبت وسعت، از متراکم ترین مناطق دنیا در گوناگونی نژادی است. بیشتر مردم داغستان از اقوام مختلف نژاد قفقازی هستند. به جز روسی، بیش از ۳۰ زبان دیگر در داغستان رایج است که الفبای تمامی این زبان ها سیریلیک است.

جمهوری داغِستان ( به معنی کوهستان ) ( به روسی: Респу́блика Дагеста́н, Respublika Dagestan ) ، یکی از ۸۵ واحد فدرال کشور روسیه است. این واحد فدرال به صورت یک جمهوری اداره می شود. این واحد فدرال، در سواحل غربی دریای خزر و در قسمت شرقی ناحیه قفقاز واقع شده است. مرکز و بزرگ ترین شهر آن مَخاچ قلعه نام دارد که در سواحل دریای خزر بنا شده است. پس از شهر مخاچ قلعه، شهر دربند مهم ترین شهر این جمهوری به حساب می آید. داغستان حدود ۲٫۹ میلیون نفر جمعیت دارد. نیاکان مردم داغستان از اقوام مختلف اهل قفقاز هستند، به واسطهٔ حضور گروه های قومی بسیار گوناگون در این سرزمین به جز زبان روسی، به بیش از ۳۰ زبان محلی همانند ترکی آذربایجانی و زبان تاتی قفقاز و آواری نیز گفتگو می شود. نام داغستان از کلمهٔ ترکی «داغ» به معنای «کوه» و پسوند پارسی «ستان» که به معنای «کوهستان» است.
در بخش جنوبی داغستان، رشته کوه قفقاز و در بخش شمالی، جلگهٔ خزر قرار دارد. از بخش مرکزی این جمهوری، رود ترک و رود سولاک عبور می کنند. دو رود اصلی آن که در کوه جریان دارند، سولاک در شمال و سامور در جنوب است. رشته کوه های سنگاووی و آندییسکی، مرزهای طبیعی داغستان را تشکیل می دهند. [ ۱]
از نظر زبانی، داغستان منطقه ای بی نظیر در دنیاست که در آن، سه گروه زبانی یعنی قفقازی، آلتایی و هندواروپایی موجود است. زبان معیار داغستان، زبان روسی است که به طور رسمی استفاده می شود. شایان ذکر است که هر کدام از این قومیت ها معمولاً چند روزنامه به زبان بومی و حتی برنامهٔ تلویزیونی را به زبانِ خویش دارند. الفبای تمامی این زبان ها که در حدود ۵۰ زبان است، سیریلیک است. [ ۲]
شهر دربند داغستان قرن ها شمالی ترین نقطه ایران و دژ مرزی شاهنشاهی ایران به شمار می آمد. شاهنشاهان ایران برای استوارتر ساختن این مرز، ایرانیان زیادی را از داخل کشور به منطقهٔ دربند کوچاندند. [ ۳] در مورد شهر دربند باید گفت که این شهر ایرانی، در دورهٔ اسلامی، با نام های «الباب» و «الابواب»؛ «باب»؛ «باب الابواب»؛ «دربند خزران»؛ «دربند شیروان»؛ «دربند خزر» و «دربند خزران»؛ و «باب الحدید» در منابع ضبط شده است و هم چنین ظاهراً «دمورقاپی» نام ترکی آن است که حمداللّه مستوفی از آن یاد کرده است. [ ۴]
در آن دوره، بخش هایی از داغستان روند ایرانی شدن جمعیت و فرهنگ خود را تجربه می کردند. پس از فتح ایران توسط اعراب، عرب ها نیز همین رویه را پیش گرفتند. اعراب زیادی به دربند وارد شده و اسلام را در داغستان گسترش دادند. داغستان از مناطقی بود که در پی امضای عهدنامهٔ گلستان از ایران جدا شد. [ ۵] از دههٔ نود میلادی به این سو، داغستان در مقاطعی شاهد خیزش اسلام گراها، جدایی طلبان و هم چنین درگیری قومی بوده است. بیشتر خشونت های اخیر در داغستان توسط گروه جهادگرایان اسلامی موسوم به «جماعت شریعت» انجام شده که خواهان تأسیس یک امارت اسلامی در داغستان هستند. [ ۶] گروه های صوفی در داغستان هوادار ادامهٔ حکومت سکولار در این منطقه هستند و این باعث وجود تنش میان آن ها و گروه های سلفی شده است.

داغستان (جماعت). داغستان جماعت و شهرکی در جنوب غربی کشور تاجیکستان است که در ناحیهٔ شورآباد ولایت ختلان قرار دارد. جمعیت این جماعت ۴۸۱۸ است. [ ۱] [ ۲] [ ۳]

داغِسْتان
داغِسْتان
داغِسْتان
داغِسْتان
داغِسْتان
جمهوری خودمختار در جنوب شرقی فدراسیون روسیه، در ساحل دریای خزر و شمال قفقاز. از شمال به جمهوری خودمختار کلموک، از جنوب به جمهوری آذربایجان، از شرق به دریای خزر؛ و از غرب به آذربایجان؛ گرجستان؛ چچن؛ و استاوروپول محدود است. مساحت آن در حدود ۵۰,۳۰۰ کیلومتر مربع و جمعیت آن بالغ بر ۲,۵۷۶,۵۳۱ نفر است (۱۹۹۶). بیش از ۱,۸۰۰ رودخانه دارد که بزرگ ترین آن ها عبارت اند از سولاک، سامور، و ترک. داغستان سرزمین اقوام مختلف است و دَه ها قوم کوچک و بزرگ در آن سکونت دارند؛ برخی از این اقوام عبارت اند از آوار، دارگین، لزگی، لک، طبرسران، روتول، آگول، زاخور، تات، تاتار، کومیک، نوغای، چچن، قیتاق، یهودی کوهستانی، کرد، اوکراینی، آذربایجانی، آس، و ایرانی. پایتخت آن بندر مخاچ قلعه است و به نام مخاچ داخادایف، قهرمان داغستانی، نام گذاری شده است. شهر معروف دربند در جنوب داغستان واقع است. اکثر جمعیت داغستان مسلمان شافعی اند و به جز این گروه های کوچکی از شیعیان، یهودیان، و مسیحیان در میان آنان وجود دارد. داغستان متناسب با تنوع قومی خود از تنوع گستردۀ زبانی برخوردار است و هر یک از اقوام آن به زبان مخصوص خود تکلم می کنند و از این جهت دَه ها زبان در داغستان رایج است. آن گونه که از نام این جمهوری برمی آید، بخش اعظم این سرزمین را کوهستان تشکیل می دهد. جنگل های کوچک و اراضی زراعتی اندکی دارد و مردم کوه نشین به دامداری اشتغال دارند. پرورش گوسفند از مشاغل عمدۀ کوه نشینان داغستان است. در این جمهوری معادن غنی نفت و گاز و زغال سنگ وجود دارد و صنایع عمدۀ آن را ماشین سازی، تولید مواد غذایی، و صنایع دستی نظیر قالی بافی و نقره کاری، و همچنین صنایع مربوط به نفت و گاز و زغال سنگ تشکیل می دهد. داغستان از دوران باستانی مسکونی بوده است و اقوام مهاجم برای ورود به قلمرو دولت های ایران و روم از معابر این سرزمین می گذشتند. گذرگاه دربند مرز ایران و نواحی شمالی بود. اعراب مسلمان از ۲۲ق/۶۴۳م متوجه این سرزمین شدند و در زمان خلافت هشام بن عبدالملک (۱۰۵ـ۱۲۵ق) دربند را به پایگاهی برای خود تبدیل کردند. توسعۀ اسلام در داغستان تا قرن ۱۰ق/۱۶م ادامه یافت. هاشمیان دربند (۲۵۵ـ۴۶۸ق) و اعقاب آن ها، صدها سال بر قسمتی از داغستان حکومت کردند. مغولان برای عزیمت به خاک روسیه از داغستان گذشتند و خرابی های بسیار از خود برجا گذاشتند. تیمور نیز برای جنگ با توقتمیش خان، همان گونه از داغستان عبور کرد که مغولان رفته بودند. این سرزمین از قرن ۹ تا ۱۰ق میان چند سلسلۀ حکومتگر محلی تقسیم شده بود که بزرگ ترین آن ها شمخالان تارخو، اوسمیان قیتاق، و معصومان طبرسران بودند. چندی بعد طبرسران به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم شد و قادیان بر قسمت شمالی حکومت یافتند و نوصال ها نیز بر آوارستان حاکم بودند. حکومت قبه و دربند در قرون ۱۲ـ۱۳ق از بزرگ ترین و مهم ترین حکومت های محلی داغستان بود. بخشی از داغستان در دوران صوفیه تابع دولت ایران بود. روس ها در دوران افغان ها بر داغستان مسلط و پس از سقوط آن دولت ناگزیر از متصرفات خود خارج شدند. نادرشاه برای تسلط بر داغستان جنگ های سنگینی به راه انداخت و روس ها در نیمۀ اول قرن ۱۳ق/۱۹م، پس از دورۀ اول جنگ های ایران و روس و انعقاد قرارداد گلستان (۱۲۲۸ق) داغستان را اشغال کردند. داغستانیان قریب به ۵۰ سال از پذیرش اقتدار دولت روسیه خودداری کردند و با قیام های سنگین و طولانی مانع از استقرار دولت روسیه در داغستان شدند. معروف ترین این قیام ها به رهبری شیخ شامل، امام نقشبندیۀ داغستان تا ۱۲۷۶ق/۱۸۵۹م، بیش از ۲۵ سال طول کشید. پس از شکست شامل تمام داغستان به تصرّف روس ها درآمد. این سرزمین در جنگ داخلی شوروی یکی از کانون های اصلی جنگ بود و از این رهگذر آسیب های فراوان دید. در ۱۹۲۰، ژنرال دنیکن از ارتش سرخ شکست خورد و داغستان در اختیار دولت شوروی قرار گرفت و در ۱۹۲۱ جمهوری خودمختار شوروی سوسیالیستی داغستان تشکیل شد.