کودک ازاری

[ویکی فقه] کودک آزاری. از نظر پیمان نامه حقوق کودک و هم چنین قوانین داخلی ایران، انواع مختلف کودک آزاری، ممنوع شمرده شده است. البته کودک آزاری نیز انواع و اقسام مختلفی دارد. از نظر فقهی نیز می توان به ممنوعیت آن در ابعاد مختلف فقهی نگریست؛ چرا که به لحاظ فقهی، علاوه بر حرمت ظلم و ایذاء، حفظ سلامت جسمی و روانی کودک نیز از وظایف سرپرستان او به شمار می رود.
کودک، لطیف ترین گل انسانیت است که اسلام نیز توجه ویژه ای به آن نموده است. از این رو، پدیده کودک آزاری، پدیده ای است شوم که عواطف انسان ها را جریحه دار می کند. امروزه یکی از تاسف بارترین اخبار جهان، که دل هر انسانی را می لرزاند، افزایش آمار کودک آزاری است. در ایران نیز عوامل متعددی دست به دست هم داده اند تا روز به روز شاهد افزایش کودک آزاری باشیم. بنابر آماری که انجمن حمایت از حقوق کودکان منتشر کرده، کودک آزاری در سال ۸۶ به نسبت سال پیش از آن ۳ و نیم درصد افزایش داشته است. این در حالی است که از هر ۲۰ مورد کودک آزاری تنها یک مورد آن گزارش می شود. از این رو، بررسی ابعاد مختلف این پدیده ضروری است، که در این نوشته با نگاهی گذرا به دیدگاه های فقهی علما، به بررسی فقهی و حقوقی کودک آزاری نیز پرداخته خواهد شد. امید است که این ناچیز گامی در جهت التیام درد کودکانی باشد که جز گریه راه دفاعی ندارند.
مفهوم شناسی
کودک آزاری از دو کلمه کودک (child) و آزار (abuse) تشکیل شده است. از نگاه قوانین بین المللی، هم چون پیمان نامه حقوق کودک، به بچه کمتر از ۱۸ سال، کودک اطلاق می شود. و در فقه نیز به فردی اطلاق می شود که به بلوغ شرعی نرسیده باشد. البته بر اساس نظریه اکثر فقها سن بلوغ شرعی برای دختران ۹ سالگی و برای پسران ۱۵ سالگی است. قانون مجازات اسلامی و قانون مدنی نیز از دیدگاه فقها پیروی می کند. البته با توجه به آن چه در ذیل ماده اول پیمان نامه آمده، سن ۱۸ سال در صورتی لحاظ می شود، که در حقوق جاری کشورهای عضو، سن زودتری تعیین نشده باشد. لذا با توجه به این که سن بلوغ در حقوق جاری ایران زودتر از سن مقرر در پیمان نامه است، لذا سن بلوغ مذکور در قوانین ایران مورد عمل خواهد بود.آزار نوعی آسیب است، که ناشی از رفتار و برخورد ظالمانه است. از این رو، کودک آزاری نوعی صدمه رساندن ظالمانه به کودک است. فرهنگ اکسفورد در تعریف کودک آزاری می نویسد: رفتاری ستمگرانه با کودک (به عنوان مثال) از سوی بزرگسالان که در برگیرنده اعمال جنسی و جنایی می شود.ماده دوم قانون حمایت از کودکان و نوجوانان (مصوب ۱۳۸۱) در تعریف گونه ای از کودک آزاری می گوید: هر نوع اذیت و آزار کودکان و نوجوانان که موجب شود به آنان صدمه جسمانی یا روانی و اخلاقی وارد شود و سلامت جسم یا روان آنان را به مخاطره اندازد، ممنوع است.نویسنده ای در تعریف از کودک آزاری می گوید: کودک آزاری، عبارت است از هرگونه فعل یا ترک فعلی که باعث آزار روحی و جسمی و ایجاد آثار ماندگار در وجود یک طفل شود، که برخی از این آثار می تواند به صورت مخفی باشد و لذا ممانعت از حاضر شدن در کلاس درس، محروم کردن او از غذا، حبس در حمام یا زیرزمین، اشکال مختلف کودک آزاری است. در تعریف مناسبی از این پدیده می توان گفت: «کودک آزاری عبارت است از هرگونه صدمه و آزار جسمی، روحی و یا اخلاقی کودکان یا نوجوانان، که برخلاف قانون بوده و سلامت جسمانی یا روانی ایشان را به خطر اندازد».
کودک آزاری از نگاه حقوق بین المللی
اعلامیه جهانی حقوق کودک (مصوب ۱۹۵۹) در قسمت ابتدایی اصل ۹ می گوید: «کودک باید در برابر هرگونه غفلت، ظلم، شقاوت و استثمار حمایت شود». همچنین در ابتدای اصل ۶ مقرر می دارد: «کودک، جهت پرورش کامل و متعادل شخصیت اش نیاز به محبت و تفاهم دارد و باید حدالامکان تحت توجه و سرپرستی والدین خود، و به هر صورت در فضایی پرمحبت، در امنیت اخلاقی و مادی، پرورش یابد».لازم به ذکر است که ایران نیز در اسفند ماه ۱۳۷۲ پیمان نامه جهانی حقوق کودک را پذیرفت. بنابراین، یکی از شرایط اساسی اجرای درست این پیمان نامه، آشنایی همه افراد جامعه، به ویژه مقامات مربوط به امور کودکان، والدین، سرپرستان کودک و البته خود او با این پیمان نامه است. بر اساس ماده ۳ پیمان نامه جهانی کودک، منافع عالیه کودک باید در هر اقدامی از سوی سرپرستان و والدین او مورد توجه قرار گیرد. بر اساس این ماده، دولت ها نیز موظف شده اند، در صورت کوتاهی والدین نسبت به فرزندان، حمایت ها و مراقبت های لازم را از آنان انجام دهند.بر اساس ماده ۱۹ این پیمان نامه، کشورهای عضو باید جهت حمایت از کودکان در برابر خشونت های جسمی و روانی و هرگونه آزار، بی توجهی و سهل انگاری، اقدامات قانونی، اجتماعی و آموزشی لازم را به عمل آورند.
← پیمان نامه جهانی حقوق کودک
...

کودک آزاری. آسیب عمدی به کودک. کودک آزاری انواع مختلفی دارد؛ ازجمله کوتاهی در تأمین سرپناه کافی، غذا یا درمان پزشکی، آزار بدنی، آزار عاطفی و آزار جنسی. طبق آمار به دست آمده، حدود نیمی از موارد کودک آزاری براثر غفلت است. با این که حدود دَه درصد از موارد به صورت آزار جنسی است، ولی بیشترین توجه را به خود جلب کرده است. آزار جنسی کودکان به انواع مختلف صورت می گیرد، و در بیشتر موارد در درون خانواده اتفاق می افتد. قرن هاست که کودکان مورد استثمار و آزار و اذیت قرار می گیرند، ولی گسترۀ این واقعیت به دلیل اهمیت پیوندهای خونیِ رابطۀ اولیا و فرزندان، به عنوان شالودۀ جامعه و حفظ حریم خصوصی خانواده و با این ذهنیت که کودکان دارایی پدران و مادرانشان تلقی می شوند، در پردۀ ابهام قرار داشت، ولی در دهۀ ۱۹۷۰، اصطلاح کودک آزاری که دربرگیرندۀ آزار بدنی و غفلت و آزار روانی بود، به کار رفت و در دهۀ ۱۹۸۰ آزار جنسی کودکان نیز رفته رفته شناسایی شد. بیشتر کودکانی که تحت آزار جنسی قرار می گیرند را دختران تشکیل می دهند، گرچه شمار چشم گیری از پسران نیز مورد آزاد و اذیت واقع می شوند. آزار پسران معمولاً در سنین پایین تری انجام می شود و آزار شدیدتر است. بیشتر مرتکبان آزار را مردان تشکیل می دهند. بسیاری از کودکانی که در معرض آزار جنسی قرار گرفته اند، برای جلوگیری از افشاگری زیر فشار آزاردهندگان قرار دارند. عواقب این اعمال در کودک، اغلب توأم با احساس گناه، سرزنش کردن خود، احساس تحقیر و تغییر در رفتار است. اغلب این کودکان دچار تأخیر در رشد بدنی، اختلال زبان و توانایی یادگیری، مشکل رشد شخصیت و اختلالات رفتاری می شوند. در حقوق ایران، به موجب مادۀ ۶۳۳ قانون مجازات اسلامی، اگر کسی طفلی را در محلی خالی از سکنه رها کند، شخصاً یا به دستور دیگری، به مجازات مقرر در قانون محکوم خواهد شد. کودک آزاری برای اولین بار با تصویب قانون حمایت از کودکان و نوجوانان در تاریخ ۲۵/۹/۱۳۸۱ش به عنوان جرم عمومی تلقی و برای آن مجازات تعیین شد. به موجب مادۀ دوم این قانون، همۀ اشخاصی که به سن هجده سال تمام نرسیده اند، از حمایت های این قانون برخوردار می شوند. هر نوع اذیت و آزار کودکان و نوجوانان که موجب صدمۀ جسمانی یا روانی و اخلاقی به آن ها شود و سلامت جسم و روان آن ها را به مخاطره اندازد ممنوع اعلام شده است. علاوه بر آن، هرگونه صدمه و آزار و اذیت و شکنجۀ جسمی و روحی کودکان و نادیده گرفتن سلامت عمومی و بهداشت روانی و جسمی و ممانعت از تحصیل آنان ممنوع است و مرتکب به مجازات حبس از سه ماه و یک روز تا شش ماه و یا تا ۱۰میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد. در مادۀ سوم این قانون نیز هرگونه خرید، فروش، بهره کشی و به کارگیری کودکان به منظور ارتکابِ اعمالِ خلاف، از قبیل قاچاق، ممنوع است و مرتکب به مجازات مقرر در قانون محکوم خواهد شد. گفتنی است که اقدامات تربیتی در چارچوب مادۀ ۵۹ قانون مجازات اسلامی که به موجب آن اقدامات والدین و اولیای قانونی و سرپرستان صغار و محجورین که به منظور تأدیب یا حفاظت آن ها انجام می شود، مشروط بر آن که در حد متعارف تأدیب و محافظت باشد، جُرم محسوب نمی شود.