کلده

کَلده یا کلدان ( به اکدی: māt Kaldu ) نام یکی از بخش های تمدن بابل است که سلسله یازدهم پادشاهی بابل را به نام آنان کلدانی می نامند، دورانی کوتاه ( ۶۱۲_۵۳۹ پ. م ) با پنج پادشاه بود که دو پادشاه آخری نیز کلدانی نبودند ( واپسین آنان نبونید، آرامی بود[ ۱] ) . نخستین آنان نبوپلسّر بود که فرزند خود را به نام یکی از پادشاهان سابق بابل یعنی نبوکدنصر یکم، که با وی هیچ خویشاوندی نداشت، نبوکدنصر دوم ( بخت النصر ) خواند.
پایتخت ( یا بزرگ ترین شهر ) کلدانیان بیت یاکین نام داشت و در کرانه سمت چپ فرات، میانِ بصره و ناصریه در عراق کنونی قرار داشت. حاکم کلدانیان نیز پادشاه بیت یاکین نامیده می شد. همان طور که بابلی ها پادشاهِ خود را پادشاهِ بابل می نامیدند.
کلدانی ها سامی بودند. [ ۲] زبان کلدانیان از زبان های سامی بابلی بود و شباهت هایی به زبان آشوری داشت، در دوره های بعدی زبان بابلی و سپس زبان آرامی جای آن را گرفت. آنها بخشی از تمدن بابلی به شمار می آمدند و در خواندن و نوشتن استاد بودند و زبردستی شگفتی در سحر و جادو و علوم غریبه داشتند. به طوری که در دوران حکومت ایرانیان کلمه کلدانی به معنای ستاره شناس و جادوگر به کار می رفت ( از جمله در کتاب دانیال نبی و در نوشته های استرابو ) . [ ۳]
شناخته شده ترین پادشاهان آنان نبوکدنصر دوم ( نَبوکَدنَصَر ) ( بُختُ نَصَّر ) بود که ۴۰ سال پادشاهی نمود و مصریان را شکست داد و پایتخت یهودیان ( اورشلیم ) را تسخیر و ویران کرد و هزاران یهودی و دو پادشاه آنان را به اسارت گرفت و به بابل آورد. در دوران این پادشاه دانش ریاضیات و اخترشناسی پیشرفت فراوانی کرد و تقسیم شبانه روز به ۲۴ ساعت و هر ساعت به ۶۰ دقیقه و هر دقیقه به ۶۰ ثانیه، و تعیین ماه های خورشیدی و قمری و پیش بینی خورشیدگرفتگی و ماه گرفتگی و جز این ها، در این دوره رخ داده است. [ ۴] گرچه نخستین پیش بینی ها را به ایلامیان وابسته می دانند که در ۱۷۵۰ پ. م. پادشاهی سومر را به پایان خود رسانیدند. [ ۵]
پس از ضعف امپراتوری آشور، در نتیجه شورش مردمان تحت فرمان آن ها در ایالات دوردست و اختلافات داخلی، یکی از قبایل سامی به نام «کلدو» که در جنوب عراق به دامداری مشغول بود، سر به شورش برداشته و با سربازان آشوری به نبرد برخاست. وسرتاسر جنوب عراق را اشغال نمود و سپس شهر بابل را به تصرف درآورد و آنگاه به همراه پادشاه ماد، پایتخت آشوریان را مورد حمله قرار داد و پس از اشغال آن، سرزمین هایشان را میان قوم خود تقسیم کرد. کلدانی ها در سال ۶۰۶ ق. م. آشوری ها را نابود ساختند و دولت بابلیان جدید را در شهر بابل پایه ریزی کردند. [ ۴]