کریستیان ولف

در یکی از آثار خود تحت عنوان : بررسی راهنمایانه در مورد فلسفه بطور عام، شناخت را به شکل زیر به سه نوع دسته بندی نموده است :
الف - شناخت تاریخی : یعنی شناخت هر آنچه که هست و اتفاق می افتد.
ب - شناخت فلسفی : یعنی شناخت پایه ها یا بنیاد یا علل هر آنچه که هست و اتفاق می افتد.
پ - شناخت ریاضی: یعنی شناخت کمیت چیز ها.
می توان باور داشت که ولف طرفدار حرکت رقابتی متقابل و مکملی معرفت وحیانی دینی از یک طرف و معرفت عقلانی از طرف دیگر و همچنین طرفدار ایده سیاسی افلاطونی یعنی پادشاهی فلاسفه ( در فرهنگ امروز خودمان معادل با ولایت فقیه ) بوده باشد. پس از سخن رانی معروف در دانشگاه یِنا در پیرامون احکام عقلانی کُنفِسیوس در باره حق طبیعی و اخلاق و مقایسه آن با معارف وحیانی دین مسیحت، توسط طرفداران اُرتُدُکس لوتری و پیتیستِ پروتسانی ( پَی تیست : احتمالا به معنای بنیاد گرا ) به گرایشات آتئیستی یا الحاد محکوم می گردد و بعدا مورد حمله و انتقادات شدید از سوی تجربه گرایان انگلیسی تحت عنوان نیوتن گرایان و شکاکیت ولتر و فلسفه مادیگرایی فرانسوی تحت عنوان de lamettrie با تلفظ دلامتری قرار می گیرد. در تقسیم بندی که از شناخت ارائه داده است، معارف وحیانی و کشف و شهودات عرفانی در نوع ب جای می گیرند یعنی شناخت علل هر آنچه که هست و اتفاق می افتد. چند تا از آثار دیگر وی عبارت اند از :
- پایه های اولیه کلیه علوم ریاضی.
- عناصر جهان ریاضیاتی.
- افکار معقول در مورد نیروی فاهمه انسان و استفاده صحیح از آن در شناخت حقیقت.
- افکار معقول در مورد خداوند ؛ دنیا و روان انسان و همه چیز ها.
- افکار معقول در پیرامون زندگی اجتماعی انسان.
- کوشش های مفید در جهت شناخت دقیق طبیعت و هنرِ هموار کننده راه در آن جهت .
- فلسفه اولیه یا وجود شناسی.
تدوین کتاب قانون عمومی در عصر حاکمیت ویلهلم فریدریش دوم هم گویا با همکاری وی صورت گرفته باشد.
بهر حال اگر به این آگاهی برسیم که فلسفه در مراحل اولیه پیدایش خود، یک حرکت رقابت وار با باور های اسطوره ای یعنی باور به خدایان و تولید تمثیل های گلی و چوبی و سنگی آنها توسط انسان و احداث معابد در جهت نگهداری آن بت ها و بر پایی مراسم پرستش و ستایش آنها ، بوده است، آنگاه باید ببینیم که آیا فلسفه تاکنون توانسته است یک باور عمومی و جهان شمول ارائه داده باشد که بتواند جایگزین باورهای اسطوره ای و ادیان توحیدی در بین مردم گردد. یعنی از مقام و منزلت و تخت دانشگاهی پیاده شود و در تار و پود جامعه نزول یابد و جذب افکار عمومی گردد و توجه سر و دل مردم را بسوی خود جلب نماید . منظور اینکه عموم مردم از رقابت های نظری یا تئوریک پیروان فلسفی دو شاهراه اصلی فلسفه یعنی ایده آلیسم و ماتریالیسم ، چه چیزی در عمل عایدشان می شود ؟ خدا یا خرما ؟ در این رابطه می توان نگاهی گذرا به حکمت های اربعه یا چهارگانه اسلامی ایرانی و نیمه عربی - نیمه فارسی زبان یعنی مشائی و اشراقی و متعالیه و بدایه و نهایه انداخت و ملاحظه نمود که بنیانگذاران این حکمت ها بهترین سعی و کوشش خودرا نموده اند که قضاوت ها و نتیجه گیری های منطقی و عقلانی را با آیات وحیانی قرآنی تطبیق دهند و نه بر عکس. فلاسفه غرب بخصوص از دوران رنسانس به بعد، بهترین سعی و کوشش خودرا صرف توجه به تجربه و فعالیت قوای ادراکی فاهمه و عقل نموده و پدیده معرفت وحیانی دینی را کنار گذاشته اند . راه میانه بین حکمت دینی و فلسفه آزاد این است که وحی گوشی را کنار بگذاریم و به وحی عقلانی روی بیاوریم. به عنوان مثال به این حقیقت برسیم و باور داشته باشیم که خداوند متعال حقیقت مطلق و بیکران است و غیر از او چیز دیگری وجود ندارد و برای تربیت و هدایت بشر هیچ انسانی را تحت عناوین نبی و پسر و رسول انتخاب و اعزام و ارسال ننموده و در گوش سر هیچ انسانی یک جمله یا جملاتی را تحت عنوان آیه و آیات نجوا و زمزمه نکرده است چه بطور مستقیم و بدون واسطه و چه غیر مستقیم و با واسطه. از آنجائیکه عقل انسان ذره بسیار ناچیزی از عقل مطلق و بیکران خداوند متعال می باشد، لذا می تواند بدون معارف وحیانی به اصطلاح دریافت شده از طریق گوش سر به حقایق ژرفی برسد که بنیانگذاران و مخترعین یوغ های سنگین و سبک شرایع دینی، حتا نتوانسته باشند که در خواب و یا رویا های صادقه خویش، آن حقایق را دیده باشند.
در کنار تئوری تکاملی داروین در علم زیست شناسی که ریشه و اصل انواع موجودات زنده نباتی و حیوانی و انسانی را تا تک یاخته ها یا تک سلولی های اولیه دنبال کرده و بطور غیر مستقیم داستان آدم و حوای ادیان ابراهیمی را نقش بر آب نموده است، نظریه علمی مه بانگ بخصوص کشف محوری ؛ مرکزی یا اصلی آن ، یعنی نوسانات متوالی باز و بسته شدن یا انبساط و انقباض محتوای کیهان، ضربه ای مهلک یا تیر خلاص را بر جمجمه داستان دینی آفرینش شش روزه جهان توسط خداوند متعال شلیک نموده است. این تئوری ها فقط از دیدگاه جهل انگاران و ظلم پرستان ، منکر وجود خدا می باشند، اما از دیدگاه اندیشمندان بیدار و هوشیار و آگاه، اثبات وجود خداوند متعال و قدرت و علم و آگاهی و حکمت و رحمت و صبر مطلق و بیکران وی و موجود بودن طرح مطلق آفرینش می باشند. فلسفه علمی امروز و آینده باید در قدم اول قبل از هر چیز دیگری، قدرت و علم و آگاهی مطلق و بیکران خداوند و موجود بودن طرح مطلق آفرینش را بطور مستقل از هرگونه وابستگی دینی - مذهبی به رسمیت بشناسد و آنهم نه تحت عنوان معرفتی یقنی و بدیهی و پیش فرض بلکه به عنوان ضرورتی مطلقا اجتناب ناپذیر. فقط از این طریق بینش و باور متافیزیک علمی می تواند به تدریج در اعصار آینده و بطور سالم جایگزین باور های ادیان باستانی گردد. هر فیلسوفی چه مادیگرا و چه روحگرا، چشمان پژوهشی و تحقیقاتی خویش را در جهت کشف حقایق کلی در مورد طبیعت و کیهان و شناخت انسان و هدف و معنا و مفهوم حیات انسانی و فلسفه آفرینش جهان و جهان های بیشمار و موجودات زنده و غیر زنده درون آنها ، به روی تئوری های علمی بخصوص نظریه علمی مه بانگ و بخصوص شناخت مرکزی یا محوری و اصلی آن یعنی نوسانات متوالی باز و بسته شدن یا انبساط و انقباض محتوای کیهان، ببندد و به آنها توجه نداشته باشد، حاصل کار وی در پایان مطمئنن عقیم و بی ثمر باقی خواهد ماند و به یک جهان بینی علمی - عمومی و یک باور واحد و جاودانه تحت عنوان " افسانه نوین آفرینش " نخواهد رسید.
در پایان امیدوارم که سر خوانندگان گرامی را بدرد نیاورده باشم.