کتان

گیاه کتان ( نام علمی: Linum usitatissimum ) ( به انگلیسی: Flax ) یا بَزرَگ[ نیازمند منبع] ، از دسته گیاهان گلدار، رده دولپه ای ها، راسته مالپیگی سانان، تیره کتانیان، سرده کتان می باشد. کتان اصالتاً متعلق به سرزمین های ساحل مدیترانه شرقی تا کشور هندوستان می باشد و احتمالاً برای نخستین بار در منطقه هلال حاصلخیز توسط کشاورزان پرورش یافت. گیاه کتان به شکل گسترده ای در اتیوپی و مصر باستان کشت می گردید. در کشور گرجستان، در غارهایی که متعلق به دوران ماقبل تاریخ است، کتان های خشک شده ای کشف شده است که مربوط به ۳۰ هزار سال پیش از میلاد است. کانادا، چین، روسیه، هند، انگلستان، آمریکا، اتیوپی، قزاقستان، اوکراین و آرژانتین به ترتیب ده کشور برتر تولیدکننده کتان در جهان هستند. [ ۱]
مغز گردو و بذر کتان دارای بیشترین اندازه اسید چرب امگا ۳ در میان مواد غذایی گیاهی هستند. [ ۲] [ ۳]
الیاف کتان[ ۵] از ساقهٔ گیاهی به همین نام ( به انگلیسی فلکس ) [ ۵] استخراج می شوند. کتان به عنوان یک گیاه زینتی در باغ رشد می کند. الیاف کتان بیشتر از پارچه کتانی کاربرد دارد. کشت این گیاه به طور سالیانه انجام می گیرد و حداکثر رشد طولی آن در حدود ۱۲۰ سانتی متر است و قطر ساقهٔ آن ۱/۸ تا ۱/۱۶ اینچ است. قسمت بالای ساقه دارای شاخه های متعددی است و در روی این شاخه ها، گل هایی به رنگ های سفید، قرمز، بنفش ولاجوردی و آبی دیده می شود. کیفیت الیاف به مرغوبیت زمین و شرایط جوّی بستگی دارد. این گیاه در هوای نسبتاً سرد و رطوبی و وجود باران نسبتاً زیاد بهتر به عمل می آید. تخم کتان در ماه های اردیبهشت و خرداد کاشته می شود و مدت رشد آن سه ماه است. پرورش عمده کتان درکشورهای کانادا، چین، روسیه، هند، انگلستان و آمریکا است. ساختمان شیمیایی الیاف کتان مانند پنبه، سلولزی است ولی با وجود شباهت زیاد بین آنها، ساختمان ملکولی کتان از سه جهت از پنبه متفاوت است:
• ساختمان داخلی: دیاگرام اشعه ایکس نشان می دهد که آرایش مولکولی در ساختمان در ساختمان داخلی الیاف به مراتب بیشتر از پنبه و افزایش کریستالینیتی در ساختمان داخلی باعث شده است که خصوصیات آن با پنبه متفاوت باشد.
• الیاف کتان: دارای مواد غیر سلولزی بیشتری نسبت به پنبه است و ناخالصی های موجود در کتان عبارت اند از همی سلولز، چربی و مواد رنگی و غیره.
• ساختمان فیزیکی[ ۶] الیاف.
• کامبیوم: این قسمت دیوار نازکی است که سلول های کورتکس را از چوب جدا کرده است.
• چوب: این قسمت را سلول های ضخیم و چوبی کوتاه تشکیل می دهد که از نظر مکانیکی به رشد گیاه کمک می کند.
• پیت: این قسمت دیواره نازکی است که قسمت مرکزی ساقه را احاطه می کند و در مرکز آن روزنه ای است که در سراسر طول ساقه قرار دارد و هوا در آن جریان پیدا می کند.

کتان (پارچه). کتان ( به انگلیسی: Linen ) پارچه ساخته شده از الیاف گیاه کتان است.
کتان بسیار محکم و جاذب آب است و سریعتر از پنبه خشک می شود. به دلیل این ویژگی ها، پوشیدن این پارچه در هوای گرم راحت است و برای استفاده در لباس ها ارزش زیادی دارد. این ماده همچنین دارای خصوصیات متمایز دیگری از جمله تمایل به چین و چروک برداشتن است. [ ۱] بسیاری از محصولات دیگر، از جمله وسایل مبلمان منزل، نیز اغلب از پارچه های کتانی ساخته می شوند.
به نظر می رسد پارچه های کتان از قدیمی ترین پارچه های موجود در جهان باشند. تاریخ آنها به هزاران سال قبل برمی گردد. الیاف کتان رنگی که در غاری در جنوب شرقی اروپا ( گرجستان امروزی ) یافت شده است، نشان می دهد استفاده از پارچه های کتان ممکن است به بیش از ۳۰ هزار سال پیش بازگردد. از کتان در تمدن های باستان از جمله بین النهرین[ ۲] و مصر باستان استفاده می شده است و همچنین از آن در کتاب مقدس مسیحیان یاد شده است. در قرن هجدهم و بعد از آن، صنعت کتان در اقتصاد چندین کشور در اروپا و همچنین مستعمرات آمریکا دارای اهمیت بود.

کتان (سرده). کتان ( نام علمی: Linum ) ، سرده ای متشکل از تقریباً ۲۰۰ گونه[ ۱] [ ۲] گیاهان گلدار از خانواده کتانیان است. آن ها بومی مناطق معتدل و مناطق نیمه گرمسیری جهان هستند. این گونه شامل کتان معمولی، الیاف کتان مورد استفاده در تولید پارچه کتانی و دانه های مورد استفاده در تولید روغن بذرک می شود.
گل بسیاری از گونه ها آبی یا زرد و به ندرت قرمز، سفید یا صورتی هستند؛ و در بعضی گونه ها هم چندرنگ هستند.
در هر غوزه کتان ۶ تا ۱۰ دانه وجود دارد. لارو انواعی از پروانه سانان مثل بید، بیدکلم و … منحصراً از کتان آبی به عنوان غذا استفاده می کنند.
بعضی از انواع بذرک ها از جمله کتان آبی، کتان لوئیسی، کتان قرمز و کتان طلائی به عنوان گیاه زینتی باغ کاشته می شوند.
• کتان Linum usitatissimum
• کتان آبی Linum narbonense
• کتان استرالیایی Linum marginale
• کتان پری Linum catharticum
• کتان جزایر گالاپاگوس Linum cratericola
• کتان صورتی کرکین Linum pubescens
• کتان طلائی Linum flavum
• کتان علف زار Linum pratense
• کتان قرمز Linum grandiflorum
• کتان کمرنگ Linum bienne
• کتان لوئیسی Linum lewisii

کَتان (flax)
کَتان
کَتان
کَتان
گروهی از گیاهان خانوادۀ کتانیان۱، از جنس۲ لینوم Linum. گونۀ زراعی آن لینوم L. usitatissimum است. تاریخچه زراعت کتان به ۱۰هزار تا ۱۵هزار سال قبل از میلاد مسیح می رسد. از ساقۀ این گیاه الیاف کتان و از دانۀ آن روغن بزرک به دست می آورند. روغن بزرک در نقاشی و پرداخت چوب کاربرد دارد. بلندی ساقۀ آن به ۶۰ سانتی متر می رسد و برگ هایش کوچک و گل هایش آبی رنگ است. پس از استخراج روغن، از تفالۀ دانۀ کتان خوراک دام تهیه می کنند. ساقۀ گیاه را پس از برداشت در آب می خیسانند، خشک می کنند، به صورت گلوله درمی آورند، و الیاف را از مغز چوب جدا می کنند، سپس، الیاف بلند را می بافند و از آن ها نخ به دست می آورند که استحکام آن دو برابر استحکام پنبه است و برای توری بافی مناسب تر است. از الیاف کوتاه کتان برای تولید کاغذ استفاده می کنند. تولید سالانۀ کتان در جهان به ۶۰هزار تن می رسد. تولیدات کتان در روسیه، اوکراین، بلاروس، و لاتویا (لتونی)۳ نزدیک به ۵۰ درصد تولید سالانۀ جهانی است. تولیدکنندگان دیگر عبارت اند از هلند، ایرلند شمالی، و بلژیک. ایران از قدیم الایام از مراکز بزرگ کتان بافی بوده است، چنان که کازرون را دمیاط عجم می گفته اند و آن را با مراکز بزرگ کتان بافی در مصر مقایسه می کرده اند. آریایی ها علاقه ای به پوشیدن لباس هایی با منشأ حیوانی نداشته اند. از این رو، لباس های کتانی بین آن ها رواج فراوان داشته است. در تابوتی متعلق به یکی از بزرگان ایلامی در قرن ۸پ م، در حفاری های ناحیۀ ارجان، در نزدیک بهبهان، مقداری پارچۀ طرح دار کتان به دست آمده است. براساس برخی عقاید خرافی، لباس کتانی در نور مهتاب پاره می شود. این عقیده حتّی به اشعار شاعران کشور راه یافته است.
LinaceaegenusLatvia