کاظم مدیرشانه چی

[ویکی فقه] در این مقاله به بررسی زندگانی مرحوم آیت درایت کاظم مدیرشانه چی، متوفای ۱۴۲۳ هـ. ق، خواهیم پرداخت.
استاد کاظم مدیر شانه چی در سال ۱۳۰۶ ش. در شهر مقدس مشهد، چشم به جهان گشود و در خانواده مذهبی رشد کرد. پدر وی از بازرگانان مشهد به شمار می رفت و مادرش از خانواده ای روحانی بود. از کودکی توسط پدر به مدرسه های جدید سپرده شد و دوره های دبستان و دبیرستان را در آن شهر به پایان برد و سپس به تحصیل علوم دینی روی آورد. در سال ۱۳۲۶ش. که مصادف با سرآغاز تحولات جدید در عرصه های اجتماعی و فرهنگی کشور بود، او در مدارس دینی مشهد مشغول به تحصیل شد. استاد مدیر شانه چی خود می گوید: «در آن وقت مدارس علوم دینی و حوزه روحانیت تعطیل شده بود و فقط در مشهد دو مدرسه بود یکی به نام مدرسه سلیمان خان که چند نفر از آقایان علما در آنجا تردد داشتند و دیگر مدرسه خیرات خان که در این مدرسه به تحصیل ادبیات عرب پرداختم.» وی دروس ادبیات چون مطول را پیش ادیب نیشابوری و محقق هروی فراگرفت و در نزد استاد میرزا احمد مدرس یزدی کتاب قوانین و شرح لمعه را خواند و در نزد استاد حاج شیخ هاشم قزوینی که از اساتید معروف حوزه علمیه مشهد به شمار می رفت، رسایل، مکاسب و کفایه را فراگرفت.
استادان
آقای مدیر شانه چی دروس ذیل را از محضر علمای حوزه علمیه مشهد فراگرفته است از قبیل آیات بزرگوار: ۱ ـ ادبیات ادیب نیشابوری و محقق هروی. ۲ ـ قوانین و شرح لمعه میرزا احمد مدرس یزدی و آیة الله حسینعلی مروارید. ۳ ـ مکاسب، رسایل و کفایه شیخ هاشم قزوینی. ۴ ـ خارج اصول شیخ مجتبی قزوینی و میرزا احمد خراسانی (فرزند آخوند خراسانی). ۵ ـ خارج فقه سید یونس اردبیلی و سید محمدهادی میلانی. ۶ ـ فلسفه شیخ مجتبی قزوینی (شرح اشارات، شرح هدایه و بخشی از اسفار)، شیخ سیف الله ایسی میانجی و شرح قیصری بر فصوص را نزد استاد مهدی الهی قمشه ای فراگرفت.
منزلت علمی
استاد شانه چی، پس از سی سال تلاش در مسیر دانش، به منزلت والای علمی نایل گردید و خود یکی از اساتید حوزه علمیه مشهد شد. وی در حوزه علمیه مشهد که مدیریت و ریاست آن با آیة الله میلانی بود، یکی از افراد مورد توجه آیة الله میلانی قرار گرفت و در ادبیات، فقه و اصول به تدریس مشغول شد و در سال ۱۳۳۷ش. با تاسیس دانشکده الهیات ـ که در تاسیس و شکل گیری آن از استاد نیز دعوت شده بود ـ علاوه بر تدریس علوم دینی برای طلاب، در دانشکده نیز برای دانشجویان رشته الهیات، سالیان متمادی به تدریس حدیث و درایه پرداخت. او می گوید: «در سال ۱۳۳۷ش. دانشکده الهیات در مشهد افتتاح شد مرحوم دکتر فیاض که جزو فضلای اسبق حوزه علمیه مشهد و در ادبیات فارسی و عربی صاحب نظر و کم نظیر بود، برای این مهم ماموریت یافت. ایشان شنیده بودند که می شود از بعضی مدرسین حوزه برای به راه انداختن دانشکده استفاده کرد، به دنبال این فکر به سراغ بنده و چند نفر از دوستانمان آمدند و برای تدریس در دانشکده دعوت کردند. این جانب با مشورت از بعضی اساتیدمان و امر فتوای صریح مرحوم حاج شیخ هاشم قزوینی، به لزوم مشارکت و دست اندکار بودن در این سنگر علمی، عهده دار تدریس فقه در دانشکده مزبور شدم که تا به حال نیز این کار ادامه دارد...» استاد در دانشگاه علاوه بر فقه، علوم حدیث، تاریخ اسلام و تاریخ ادیان را نیز تدریس کرد که مجموعه درس های ایشان در «علم الحدیث» بعدها به صورت کتابی ارزشمند چاپ گردیده و در حوزه علمیه نیز مورد استفاده طلاب قرارگرفت. کتاب های با ارزش درایة الحدیث و علم الحدیث، حاصل این تلاش بوده است. آثار ارزنده استاد در این زمینه، منابع معتبر دوره های کارشناسی ارشد و دکترا هستند. همچنین تصحیح و احیاء آثار با ارزش شیعی، از برنامه های استاد شانه چی بوده است که آن را از زمان آیة الله میلانی با کتاب «شرح جمل العلم و العمل» نوشته مرحوم سید مرتضی و شاگردش آغاز نمود بر این کارها باید نگارش مقالات مفید در مجله آستان قدس و مجله دانشکده الهیات مشهد را نیز افزود. از خدمات با ارزش استاد شانه چی، تالیف تاریخ فقه بر اساس فقه و فقهای شیعی است. همچنین است فهرست کتاب های خطی کتابخانه های مشهد مقدس، که بخشی را به تنهایی و بخشی را با کار گروهی به انجام رسانید. بی تردید مهم ترین و مؤثرترین بخش فعالیت های علمی استاد کاظم شانه چی، در حوزه «علم الحدیث» بوده است روشی که استاد شانه چی در تنظیم مطالب این علم و نحوه تدریس آن در دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی مشهد و حوزه علمیه به کار گرفت، وی را به نحو چشمگیری ممتاز ساخت. از دیگر دغدغه های استاد شانه چی، تدوین متنی شایسته تدریس در دانشگاه، در موضوع «تاریخ اسلام» بود که از زمان دکتر فیاض تا رحلت ایشان ادامه داشت. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، فعالیت های علمی استاد شانه چی توسعه بیشتری یافت و علاوه بر دانشگاه، به دنبال تشکیل «بنیاد پژوهش های آستان قدس رضوی»، سرپرستی گروه حدیث این بنیاد را نیز بر عهده گرفت. این سمت و امکانات بنیاد پژوهش های آستان قدس رضوی، موقعیت مناسبی را برای وی فراهم ساخت تا یکی از آرزوهای دیرینه خود را به کمک پژوهش گران برجسته در زمینه استخراج و تدوین احادیث نبوی صلی الله علیه و آله وسلّم که در کتب حدیث امامیه ذکر شده اند و همچنین تدوین فرهنگ لغات وارده در احادیث شیعی را به انجام رساند. همچنین نشر آثار حدیثی که تا آن روز چاپ نشده بود همچون، کتاب هدایة الامة تالیف شیخ حر عاملی و مجموعه کلمات قصار حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السّلام از دیگر تلاش های او بود.
تالیفات
...

[ویکی شیعه] کاظم مُدیرْ شانه چی (۱۳۰۴ یا ۱۳۰۶ش-۱۳۸۱ش)، حدیث پژوه شیعه که دانش آموختهٔ حوزه علمیه مشهد بود و از عالمان بزرگی از جمله آقابزرگ تهرانی، اجازه اجتهاد و روایت دریافت کرد. تدریس در دانشگاه فردوسی مشهد و تألیفات متعدد در فقه، حدیث و علوم مرتبط با آن در قالب کتب و مقالات از جمله فعالیت های علمی اوست؛ همچنین سامان دهی و فهرست نویسی نسخه های خطی تعدادی از کتابخانه های مشهد. وی در سال ۱۳۸۱ش درگذشت و در حرم امام رضا به خاک سپرده شد.
کاظم مدیر شانه چی در سال ۱۳۰۴ش یا ۱۳۰۶ش در مشهد به دنیا آمد. پدرش بازرگان و مادرش از خانواده ای روحانی بود. تحصیلات اولیه را در مشهد گذراند و سپس در سال ۱۳۱۹ش برای تحصیل علوم دینی به حوزه علمیه مشهد وارد و در مدرسه خیرات خان ساکن شد.
کاظم مدیر شانه چی در ۲۳ اردیبهشت سال ۱۳۸۱ش مصادف با ۲۹ صفر ۱۴۲۳ق درگذشت و در حرم امام رضا به خاک سپرده شد.