کاتاکانا

کاتاکانا ( به ژاپنی: 片仮名・カタカナ ) یکی از دو خط هجانمای زبان ژاپنی است و در کنار هیراگانا، کانجی و روماجی مؤلفه های اصلیِ سامانه نوشتاری ژاپنی را تشکیل می دهد. کاتاکانا و هیراگانا دو خط هجانما یا کانا در زبان ژاپنی هستند که در آن ها هر نویسه یا کاراکتر معرف یک هجا ( یا به تعبیر دقیق تر مورا Mora ) است. کاتاکانا به معنای کانای تکه تکه است؛ چرا که حروف کاتاکانا از قسمت های مختلف کانجی ها برداشته شده است. ویژگی حروف کاتاکانا چرخش های کوتاه و مستقیم قلم و گوشه های تیز است. هر کانا یا یک واج صدادار است مثل ア ( آ ) ، یا واج بی صدایی است که به یک واج صدادار ختم می شود مثل カ ( کا ) . حرف ン ( ن ) از این قاعده مستثنی است و به واج صداداری ختم نمی شود. ن صدای خیشومی پرطنینی است که بسته به حالت های مختلف همچون م، ن یا نگ ( ŋ ) ادا می شود.
در سامانه نوین نگارش زبان ژاپنی کاتاکانا اغلب برای آوانویسی واژه های وام گرفته شده از زبان های دیگر ( به غیر از چینی ) به کار می رود. به این واژه ها در زبان ژاپنی گایرای گو ( gairaigo, 外来語 ) می گویند. برای نمونه تلویزیون به صورت تِرِبی ( テレビ ) نوشته می شود. کاتاکانا برای نوشتن نام کشورها مثل ایران ( イラン ) و آمریکا ( アメリカ ) نیز به کار برده می شود. استفاده دیگر کاتاکانا برای نوشتن نام آواها مثل عوعو ( وان وان، ワンワン ) دنگ ( دوکان، ドカン ) و غیر از آن است. اصطلاحات فنی و علمی همچون نام حیوانات، گیاهان، گونه ها و کانی ها اغلب به کاتاکانا نوشته می شود. نام شرکت های ژاپنی بیشتر وقت ها به کاتاکانا نوشته می شود مثل سوزوکی スズキ و تویوتا トヨタ. در تخته اعلان ها و تابلوها برای تأکید بیشتر نیز از کاتاکانا استفاده می شود مثل ココ کوکو ( اینجا ) ، ゴミ گومی ( زباله ) .
کاتاکانا در سده نهم میلادی ( سرآغاز دوره هی آن ) بدست راهبان بودایی با در نظر گرفتن واژه نگاشت های کانجی به صورت کوتاه شده یا جزئی از آن ساخته شد. از این رو آن رو کاتا ( 方:جزئی تکه تکه ) کانا می نامند. مانند カ که از کانجی 加 ( افزایش ) گرفته شده است. تصویر بالا منشاء هر حرف کاتاکانا را نشان می دهد. [ ۱]