چاشت

[ویکی فقه] از این عنوان به مناسبت در بابهای صلات، حج و دیات نام برده شده است.
به زمان بالا آمدن روز (گذشتن یک چهارم روز) تا نزدیک زوال گفته می شود.
کاربرد چاشت در فقه
وقت نماز اعرابی( --> نماز اعرابی) چاشت روز جمعه است. خارج شدن از مسجد الحرام و مسجد النّبی صلّی اللّه علیه و آله پس از بالا آمدن روز و قبل از خواندن نماز ظهر و عصر کراهت دارد. دیه جنایت منجرّ به سَلَس البول (خروج غیر اختیاری ادرار به صورت ترشّح بر اثر ضعف قوّه ماسکه) بنابر مشهور دیه کامل است. گروهی از قدما گفته اند: استمرار سلس البول تا شب موجب ثبوت دیه کامل، تا ظهر، دو سوم دیه و تا چاشت یک سوم دیه است. این قول به مشهور نسبت داده شده است.

چاشت وعده خوراکی است آمیخته شده از صبحانه و ناهار که بیشتر نزدیک ساعت ده خورده می شود اما در روزهای تعطیل شاید تا ساعت ۳ نیز به درازا بکشد. [ ۱] [ ۲] واژهٔ چاشت در فارسی هم به چم نیمهٔ روز است که یک پاس از چهار پاس شبانه روز می باشد و هم به چم خوراکی که در نیمهٔ روز بین ناشتایی و ناهار خورند. در چم نخستین، فردوسی در داستان فریدون سروده است: تو گر چاشت را دست یازی به جام و گر نه خورند ای پسر بر تو شام و همچنین نظامی گنجوی در مقالت دهم در نمودار آخرالزمان از مخزن الاسرار سروده است: از پس هر شامگهی چاشتیست آخر برداشت فرو داشتیست و یا در خردنامه از پنج گنج سروده است: بدین گونه تا سر برآورد چاشت تبیره جهان را در آشوب داشت از این چمِ چاشت آمیغهایی مانند چاشتخورد ( خوراکی که در هنگام چاشت خورده شود ) و نیز چاشت خواب یا خواب چاشت نیز بکار می رود.
چاشت در چم خوراکی که در میانهٔ روز پیش از ناهار می خورند، نیز بکار می رود. این واژه در خراسان بسیار پرکاربرد است و در کودکستانهای خراسان نیز چنین خوراکی را چاشت می نامند. چاشت در این چم با کارواژگان خوردن و دادن بکار می رود. سعدی شیرازی در باب نخست بوستان در داستان زورآور تهیدست می فرماید: یکی مشت زن بخت و روزی نداشت نه اسباب شامش مهیا نه چاشت و یا در باب دوم بوستان سروده است: مسلم کسی را بود روزه داشت که درمانده ای را دهد نان چاشت نیز از ناصر خسرو است چون چاشت کند ز خویش و پیوندت تو ساخته باش کار شامش را از چاشت به چم خوراکی میانهٔ روز واژگان چاشتگاه به چم هنگام چاشت، هنگام خوردن چاشت و همچنین آمیغِ جاشتگاه فراخ به چم اندک زمانی از هنگام چاشت گذشته، نزدیک نیمروز، ساخته شده اند. چاشتگاه فراخ را نیز چاشتِ فراخ گویند که در دومی چاشت به چم نیمهٔ روز است. واژگان چاشتگاه و چاشتگاه فراخ در روستاهای خراسان، به ویژه خراسان اباخترین پرکاربرد است.
بیهقی نیز این دو واژه را بسیار بکار برده است: و در چاشتگاه خواجه گفت زندگانی خداوند دراز باد شرط آن است که وقت گل ساتگینی خورند که مهمانی است چهل روزه ( تاریخ بیهقی ) . وقت چاشتگاه آواز کوس و طبل و بوق بخاست که تاش فراش امروز حرکت می کرد ( تاریخ بیهقی ) . هر روز حاجب بزرگ علی برنشستی و بصحرا آمدی و بایستادی و اعیان و محتشمان درگاه … جمله بیامدندی و سوار بایستادندی و تا چاشتگاه فراخ حدیث کردندی ( تاریخ بیهقی ) . امیر چاشتگاه فراخ برنشست ( تاریخ بیهقی ) .