[ویکی فقه] پیوند قرآن و سنت. بهره گیری از سنت جهت دریافت حکم از قرآن ، جایگاهی مهم و محکم در اندیشه فقهی و اصولی به خود اختصاص داده است.
این شیوه سالخورده و آمیخته با روح و جان فقیهان است که دریافت حکم از قرآن را بدون رفت و برگشت میان این دو منبع به انجام نرسانند. این رویه تا آن جا در ذهنیت فقهی ریشه دوانده که هیچ کس از هیچ مذهب به نفی اعتبار و انکار ضرورت آن دست نزده است. همه مجموعه های فکری شیعه ، از اصولی گرفته تا اخباری، و نیز همه مجموعه های فکری اهل سنت ، از سلفی ها گرفته تا طرفداران مقاصد الشریعه، و از مذاهب اربعه گرفته تا ظاهریه، همه و همه بر این شیوه اصرار ورزیده اند. البته پذیرش این معنا از سوی همه و اتفاق نظر همه گروه های فکری بر آن به معنای یکسان بودن نظر آنان در این موضوع نیست؛ همانطور که تفاوت دیدگاه های آنان نیز در این خصوص تفاوتی کم اهمیت، کم دامنه و سطحی نباید تلقی گردد؛ چه آن که در مواردی و میان پاره ای از این دیدگاه ها فاصله ها، شکاف ها و تفاوت های بسیار مشاهده می شود.
عدم بررسی مقایسه ای
باید اعتراف کرد کاستی بزرگی که مبحث (توجه و عمل به سنت به هنگام مواجهه با قرآن) از آن رنج می برد، عدم بررسی مقایسه ای دیدگاه های مطرح در این زمینه است؛ نه تفاوت های میان دیدگاه ها و نه عمق شکاف ها و فاصله های آن ها و نه نتیجه منطقی هر دیدگاه و یا بازتاب تاریخی آن در شکل دهی به بهره گیری از قرآن و یا حجم و کیفیت آن، و نه دلایل هر دیدگاه و نه … هیچ کدام به خوبی و به صورتی عمقی و در قالبی تطبیقی بررسی نشده است. آنچه انجام گرفته، عمدتاً تک مسأله ها و تک نکته های پراکنده و گاه آشفته ای بوده است که در مجموع نتوانسته افقی شفاف را فرا روی استنباط جهت بهره گیری از قرآن بگشاید. به طور طبیعی این نپرداختن و بررسی نکردن، خلاها، نارسایی ها و ابهام هایی جدی را در زمینه بهره گیری از قرآن در پی داشته است.
شناسایی نظریه های کلانی
شاید کلیدی ترین موضوع برای گشودن درست این پرونده علمی، شناسایی و بررسی نظریه های کلانی باشد که به عنوان لایه های پنهان و گاه آشکار در ورای دیدگاه های مختلف در این زمینه، حضور داشته است. این نوشتار همّ خود را مصروف شناسایی این نظریه ها کرده است. باشد که دستمایه ای برای بحث های بیش تر و نقد و ابرام های جدی تر گردد و مبحث بهره گیری از قرآن را وارد گفتمانی جدید و کارآمد کند. بررسی این نظریات را به دو صورت به انجام می رسانیم:
بررسی اجمالی نظریات سه گانه
...
این شیوه سالخورده و آمیخته با روح و جان فقیهان است که دریافت حکم از قرآن را بدون رفت و برگشت میان این دو منبع به انجام نرسانند. این رویه تا آن جا در ذهنیت فقهی ریشه دوانده که هیچ کس از هیچ مذهب به نفی اعتبار و انکار ضرورت آن دست نزده است. همه مجموعه های فکری شیعه ، از اصولی گرفته تا اخباری، و نیز همه مجموعه های فکری اهل سنت ، از سلفی ها گرفته تا طرفداران مقاصد الشریعه، و از مذاهب اربعه گرفته تا ظاهریه، همه و همه بر این شیوه اصرار ورزیده اند. البته پذیرش این معنا از سوی همه و اتفاق نظر همه گروه های فکری بر آن به معنای یکسان بودن نظر آنان در این موضوع نیست؛ همانطور که تفاوت دیدگاه های آنان نیز در این خصوص تفاوتی کم اهمیت، کم دامنه و سطحی نباید تلقی گردد؛ چه آن که در مواردی و میان پاره ای از این دیدگاه ها فاصله ها، شکاف ها و تفاوت های بسیار مشاهده می شود.
عدم بررسی مقایسه ای
باید اعتراف کرد کاستی بزرگی که مبحث (توجه و عمل به سنت به هنگام مواجهه با قرآن) از آن رنج می برد، عدم بررسی مقایسه ای دیدگاه های مطرح در این زمینه است؛ نه تفاوت های میان دیدگاه ها و نه عمق شکاف ها و فاصله های آن ها و نه نتیجه منطقی هر دیدگاه و یا بازتاب تاریخی آن در شکل دهی به بهره گیری از قرآن و یا حجم و کیفیت آن، و نه دلایل هر دیدگاه و نه … هیچ کدام به خوبی و به صورتی عمقی و در قالبی تطبیقی بررسی نشده است. آنچه انجام گرفته، عمدتاً تک مسأله ها و تک نکته های پراکنده و گاه آشفته ای بوده است که در مجموع نتوانسته افقی شفاف را فرا روی استنباط جهت بهره گیری از قرآن بگشاید. به طور طبیعی این نپرداختن و بررسی نکردن، خلاها، نارسایی ها و ابهام هایی جدی را در زمینه بهره گیری از قرآن در پی داشته است.
شناسایی نظریه های کلانی
شاید کلیدی ترین موضوع برای گشودن درست این پرونده علمی، شناسایی و بررسی نظریه های کلانی باشد که به عنوان لایه های پنهان و گاه آشکار در ورای دیدگاه های مختلف در این زمینه، حضور داشته است. این نوشتار همّ خود را مصروف شناسایی این نظریه ها کرده است. باشد که دستمایه ای برای بحث های بیش تر و نقد و ابرام های جدی تر گردد و مبحث بهره گیری از قرآن را وارد گفتمانی جدید و کارآمد کند. بررسی این نظریات را به دو صورت به انجام می رسانیم:
بررسی اجمالی نظریات سه گانه
...
wikifeqh: پیوند_قرآن_و_سنت