پروین اعتصامی
لغت نامه دهخدا
دانشنامه اسلامی
[ویکی فقه] پروین اعتصامی، مشهورترین زن شاعر ایران است.
در ۲۵ اسفند ۱۲۸۵ در تبریز به دنیا آمد.
نام او، چنانکه در لغت نامه دهخدا آمده است، ابتدا رخشنده بود و پروین را که تا آن تاریخ نامی مرسوم برای دختران نبود به عنوان تخلص شعری انتخاب کرده بود، هر چند در شناسنامه وی نیز نام پروین آمده است. پدرش، یوسف اعتصامی (۱۲۵۳ ـ ۱۳۱۶ ش /۱۲۹۱ـ ۱۳۵۶) ملقب به اعتصام الملک، از ادیبان و نویسندگان و مترجمان بنام عصر خود و مادرش، که اختر نام داشت و در زندگینامه های پروین معمولاً از او یاد نمی شود، دختر میرزا عبدالحسین مقدّم العداله از شعرای اواخر دوره قاجار و متخلص به «شوری» بود.
پروین در کودکی همراه با پدر به تهران آمد و در این شهر ساکن شد.
خانه پدر پروین به سبب شخصیت ادبی و علمی اعتصام الملک محل آمد و شد و محفل دوستانه اشخاصی همچون حاج سیدنصرالله تقوی و دهخدا و بهار بود و اعتصام الملک با تسلط بر زبان های عربی و فرانسه، به کتب و مجلاتی که در آن زمان از قاهره و دمشق و بغداد و قفقاز و اروپا به ایران می رسید، دسترسی داشت.
پروین زیر نظر پدر و در محیطی علمی و ادبی تربیت شد و به بلوغ فکری و فرهنگی دست یافت و با افکار نخبگان ادب عصر خود آشنا شد.
مقدمات فارسی و عربی را نزد پدر آموخت و در «مدرسه اناثیه امریکائی» تهران به تحصیل پرداخت و در ۱۳۰۳ش در هجده سالگی از آن مدرسه فارغ التحصیل شد و مدتی نیز در همان جا تدریس کرد.
← ازدواج پروین
دیوان پروین نخستین بار در ۱۳۱۴ش به طبع رسید.در آن زمان وی شاعری معروف و شناخته شده بود و بیست سال از شروع شاعری او می گذشت و اهل فضل و ادب با اشعار او در دوره دوم مجله بهار که به همت پدر وی انتشار می یافت، آشنا بودند.
اعطای نشان به پروین
در هفتم بهمن همان سال ، وزارت معارف در بیست و سومین جلسه شورای عالی معارف ــ که به ریاست علی اصغر حکمت، وزیر معارف، تشکیل شده بود ــ به پیشنهاد اداره انطباعات آن وزارتخانه، اعطای نشان درجه سوم علمی را به پروین تصویب کرد و در ۱۳۱۵ش آن را برای پروین فرستاد. در مرداد همان سال با سمت کتابدار دانشسرای عالی به استخدام وزارت معارف درآمد.
وفات
...
در ۲۵ اسفند ۱۲۸۵ در تبریز به دنیا آمد.
نام او، چنانکه در لغت نامه دهخدا آمده است، ابتدا رخشنده بود و پروین را که تا آن تاریخ نامی مرسوم برای دختران نبود به عنوان تخلص شعری انتخاب کرده بود، هر چند در شناسنامه وی نیز نام پروین آمده است. پدرش، یوسف اعتصامی (۱۲۵۳ ـ ۱۳۱۶ ش /۱۲۹۱ـ ۱۳۵۶) ملقب به اعتصام الملک، از ادیبان و نویسندگان و مترجمان بنام عصر خود و مادرش، که اختر نام داشت و در زندگینامه های پروین معمولاً از او یاد نمی شود، دختر میرزا عبدالحسین مقدّم العداله از شعرای اواخر دوره قاجار و متخلص به «شوری» بود.
پروین در کودکی همراه با پدر به تهران آمد و در این شهر ساکن شد.
خانه پدر پروین به سبب شخصیت ادبی و علمی اعتصام الملک محل آمد و شد و محفل دوستانه اشخاصی همچون حاج سیدنصرالله تقوی و دهخدا و بهار بود و اعتصام الملک با تسلط بر زبان های عربی و فرانسه، به کتب و مجلاتی که در آن زمان از قاهره و دمشق و بغداد و قفقاز و اروپا به ایران می رسید، دسترسی داشت.
پروین زیر نظر پدر و در محیطی علمی و ادبی تربیت شد و به بلوغ فکری و فرهنگی دست یافت و با افکار نخبگان ادب عصر خود آشنا شد.
مقدمات فارسی و عربی را نزد پدر آموخت و در «مدرسه اناثیه امریکائی» تهران به تحصیل پرداخت و در ۱۳۰۳ش در هجده سالگی از آن مدرسه فارغ التحصیل شد و مدتی نیز در همان جا تدریس کرد.
← ازدواج پروین
دیوان پروین نخستین بار در ۱۳۱۴ش به طبع رسید.در آن زمان وی شاعری معروف و شناخته شده بود و بیست سال از شروع شاعری او می گذشت و اهل فضل و ادب با اشعار او در دوره دوم مجله بهار که به همت پدر وی انتشار می یافت، آشنا بودند.
اعطای نشان به پروین
در هفتم بهمن همان سال ، وزارت معارف در بیست و سومین جلسه شورای عالی معارف ــ که به ریاست علی اصغر حکمت، وزیر معارف، تشکیل شده بود ــ به پیشنهاد اداره انطباعات آن وزارتخانه، اعطای نشان درجه سوم علمی را به پروین تصویب کرد و در ۱۳۱۵ش آن را برای پروین فرستاد. در مرداد همان سال با سمت کتابدار دانشسرای عالی به استخدام وزارت معارف درآمد.
وفات
...
wikifeqh: پروین_اعتصامی
[ویکی شیعه] رخشنده اعتصامی متخلص به پروین (۱۲۸۵-۱۳۲۰ش)، از شعرای زن ایران. پروین تحت تاثیر شخصیت علمی و ادبی پدرش اعتصام الملک رشد کرد و اولین شعرش را در هفت سالگی سرود. سبک شعری او سبک کهن است. خمیرمایه شعر اعتصامی را مضامین اخلاقی (گاهی با رنگ سیاسی) تشکیل می دهد. او در سرودن مناظره یکی از بهترین هاست. اولین چاپ دیوان او در زمان حیاتش صورت گرفت.
پروین، نشان درجه سوم علمی رضاشاه را نپذیرفت و درخواست وی برای تدریس به ملکه را رد کرد. پس از وفات او مراسم دولتی برای وفات و بزرگداشت اش برگزار نشد. مقبره او در آرامگاه خانوادگی اعتصامی در حرم حضرت معصومه(س) است.
پروین، نشان درجه سوم علمی رضاشاه را نپذیرفت و درخواست وی برای تدریس به ملکه را رد کرد. پس از وفات او مراسم دولتی برای وفات و بزرگداشت اش برگزار نشد. مقبره او در آرامگاه خانوادگی اعتصامی در حرم حضرت معصومه(س) است.
wikishia: پروین_اعتصامی
[ویکی اهل البیت] پروین اعتصامی، مشهورترین زن شاعر ایرانی در دوره معاصر. اعتصامی در 25 اسفند سال 1285 شمسی در تبریز به دنیا آمد. نام او آنچنان که در لغتنامه دهخدا آمده "رخشنده" بود، اگرچه نام پروین در شناسنامه او بود ولی تا آن زمان، نام پروین برای دختران مرسوم نبود و او به عنوان تخلص برای خود انتخاب کرد. پدرش میرزا یوسف اعتصام الملک، ادیب و نویسنده و مترجم که به زبان های فارسی، ترکی، عربی و فرانسه تسلط کامل داشت. مادرش "اختر" دختر میرزا عبدالحسین مقدم العداله از شعرای اواخر دوره قاجار بود.
در کودکی همراه پدرش به تهران آمد و در خدمت پدر و در کنار استادانی چون دهخدا و ملک الشعراء بهار مقدمات فارسی و عربی را خواند. سپس به مدرسه دخترانه آمریکائی ها در تهران رفت. در سال 1303 شمسی در 18 سالگی فارغ التحصیل شد. مدتی آنجا تدریس کرد و ده سال بعد در 1313 ش، با پسرعموی خود که افسر شهربانی بود ازدواج کرد و به کرمانشاه محل خدمت همسرش رفت ولی بعد از دو ماه و نیم، رسما از همسرش جدا شد و به خانه پدری برگشت (سال 1314 ش) زیرا اخلاق و رفتار نظامی شوهر و محیط فاسد خانه او، با روح لطیف و آزاد پروین کاملا مغایر بود. او تا آخر عمرش مجرد زندگی کرد.
او از کودکی به سرودن شعر پرداخت و از همان موقع نشان داد که توانایی زیادی در این زمینه دارد. بعضی از اشعار او در مدت چند سال در مجله بهار که به همت پدرش منتشر شد، چاپ شده بود و اهل فضل و ادب با اشعار او آشنا بودند. زمانی که 20 سال از شروع شاعری او گذشته بود، برای اولین بار و به تشویق ملک الشعرای بهار دیوان خود را منتشر کرد. دیوان (شعر) او در 1314 شمسی به طبع رسید که آن زمان او شاعری معروف و شناخته شده بود.
در بهمن ماه همان سال، وزارت فرهنگ معارف در 23 جلسه شورای عالی معارف، نشان درجه سوم علمی را به پروین اعطا کرد. او در مرداد 1315 شمسی استخدام آن وزارتخانه (وزارت فرهنگ) شد. پروین اعتصامی با وجود جوانی، خیلی زود در ردیف بزرگان گویندگان زمان خود، درآمد و شعر او قبول همگان بود. او که از کودکی با مشروطه خواهان و چهره های فرهنگی آشنا شده بود، در دوران شکل گیری جنبش زنان در ایران به این کانون رفت و برای تغییر وضعیت زنان تلاش زیادی کرد. او از نخستین زنانی بود که در زمانی که حضور زنان در اجتماع تازه شروع شده بود به کار دولتی مشغول شد.
دیوان او شامل 248 قطعه شعر است که 65 قطعه آن به صورت مناظره می باشد. اشعار پروین مرکب از قصاید، قطعات ادبی، مفردات و مثنوی و غزل است که به گفته ملک الشعرای بهار یکی به سبک شعرای خراسانی مخصوصا ناصر خسرو است که شامل اندرزها و نصیحت است و دسته دوم اشعاری که به سبک عراقی و فارسی به ویژه سعدی شیرازی است و از حیث معانی، در افکار و خیالات حکما و عرفاست. بیشتر مقطعات پروین، به طرز مناظره است که آن نتیجه اخلاقی و حکمی میگیرد و بعضی از اشعارش، سرشار از مهر مادری و دلسوزی نسبت به یتیمان و تهیدستان می باشد.
پروین در آستانه 35 سالگی به بیماری حصبه مبتلا شد و در فروردین 1320 شمسی درگذشت. پیکر او در مقبره خانوادگی او در صحن مطهر حضرت معصومه سلام الله علیها در کنار پدرش دفن کردند.
دانشنامه جهان اسلام، زنان سخنور.
در کودکی همراه پدرش به تهران آمد و در خدمت پدر و در کنار استادانی چون دهخدا و ملک الشعراء بهار مقدمات فارسی و عربی را خواند. سپس به مدرسه دخترانه آمریکائی ها در تهران رفت. در سال 1303 شمسی در 18 سالگی فارغ التحصیل شد. مدتی آنجا تدریس کرد و ده سال بعد در 1313 ش، با پسرعموی خود که افسر شهربانی بود ازدواج کرد و به کرمانشاه محل خدمت همسرش رفت ولی بعد از دو ماه و نیم، رسما از همسرش جدا شد و به خانه پدری برگشت (سال 1314 ش) زیرا اخلاق و رفتار نظامی شوهر و محیط فاسد خانه او، با روح لطیف و آزاد پروین کاملا مغایر بود. او تا آخر عمرش مجرد زندگی کرد.
او از کودکی به سرودن شعر پرداخت و از همان موقع نشان داد که توانایی زیادی در این زمینه دارد. بعضی از اشعار او در مدت چند سال در مجله بهار که به همت پدرش منتشر شد، چاپ شده بود و اهل فضل و ادب با اشعار او آشنا بودند. زمانی که 20 سال از شروع شاعری او گذشته بود، برای اولین بار و به تشویق ملک الشعرای بهار دیوان خود را منتشر کرد. دیوان (شعر) او در 1314 شمسی به طبع رسید که آن زمان او شاعری معروف و شناخته شده بود.
در بهمن ماه همان سال، وزارت فرهنگ معارف در 23 جلسه شورای عالی معارف، نشان درجه سوم علمی را به پروین اعطا کرد. او در مرداد 1315 شمسی استخدام آن وزارتخانه (وزارت فرهنگ) شد. پروین اعتصامی با وجود جوانی، خیلی زود در ردیف بزرگان گویندگان زمان خود، درآمد و شعر او قبول همگان بود. او که از کودکی با مشروطه خواهان و چهره های فرهنگی آشنا شده بود، در دوران شکل گیری جنبش زنان در ایران به این کانون رفت و برای تغییر وضعیت زنان تلاش زیادی کرد. او از نخستین زنانی بود که در زمانی که حضور زنان در اجتماع تازه شروع شده بود به کار دولتی مشغول شد.
دیوان او شامل 248 قطعه شعر است که 65 قطعه آن به صورت مناظره می باشد. اشعار پروین مرکب از قصاید، قطعات ادبی، مفردات و مثنوی و غزل است که به گفته ملک الشعرای بهار یکی به سبک شعرای خراسانی مخصوصا ناصر خسرو است که شامل اندرزها و نصیحت است و دسته دوم اشعاری که به سبک عراقی و فارسی به ویژه سعدی شیرازی است و از حیث معانی، در افکار و خیالات حکما و عرفاست. بیشتر مقطعات پروین، به طرز مناظره است که آن نتیجه اخلاقی و حکمی میگیرد و بعضی از اشعارش، سرشار از مهر مادری و دلسوزی نسبت به یتیمان و تهیدستان می باشد.
پروین در آستانه 35 سالگی به بیماری حصبه مبتلا شد و در فروردین 1320 شمسی درگذشت. پیکر او در مقبره خانوادگی او در صحن مطهر حضرت معصومه سلام الله علیها در کنار پدرش دفن کردند.
دانشنامه جهان اسلام، زنان سخنور.
wikiahlb: پروین_اعتصامی
دانشنامه آزاد فارسی
رجوع شود به:اعتصامی، پروین (تبریز ۱۲۸۵ـ تهران ۱۳۲۰ش)
wikijoo: پروین_اعتصامی
پیشنهاد کاربران
سیر یک روز طعنه زد به پیاز
که تو مسکین چقدر بدبویی
گفت از عیب خویش بی خبری
زان ره از خلق، عیب می جویی
گفتن از زشترویی دگران
نشود باعث نکورویی
تو گمان می کنی که شاخ گلی
به صف سرو و لاله می رویی
... [مشاهده متن کامل]
یا که همبوی مشک تاتاری
یا ز ازهار باغ مینویی
خویشتن بی سبب بزرگ مکن
تو هم از ساکنان این کویی
ره ما گر کج است و ناهموار
تو خود این ره چگونه می پویی
در خود آن به که نیکتر نگری
اول آن به که عیب خود گویی
ما زبونیم و شوخ جامه و پست
تو چرا شوخ تن نمی شویی
�
#پروین_اعتصامی
که تو مسکین چقدر بدبویی
گفت از عیب خویش بی خبری
زان ره از خلق، عیب می جویی
گفتن از زشترویی دگران
نشود باعث نکورویی
تو گمان می کنی که شاخ گلی
به صف سرو و لاله می رویی
... [مشاهده متن کامل]
یا که همبوی مشک تاتاری
یا ز ازهار باغ مینویی
خویشتن بی سبب بزرگ مکن
تو هم از ساکنان این کویی
ره ما گر کج است و ناهموار
تو خود این ره چگونه می پویی
در خود آن به که نیکتر نگری
اول آن به که عیب خود گویی
ما زبونیم و شوخ جامه و پست
تو چرا شوخ تن نمی شویی
�
#پروین_اعتصامی
هر که با پاکدلان، صبح و مَسایی دارد
دلش از پرتو اسرار، صفایی دارد
زهد با نیّت پاک است، نه با جامه ی پاک
ای بس آلوده که پاکیزه رِدایی دارد
شمع خندید به هر بزم، از آن معنی سوخت
خنده، بیچاره ندانست که جایی دارد
... [مشاهده متن کامل]
سوی بتخانه مرو، پند بَرَهمَن مشنو
بت پرستی مکن، این مُلک خدایی دارد
هیزم سوخته، شمع ره و منزل نشود
باید افروخت چراغی که ضیایی دارد
گرگ، نزدیک چراگاه و شبان رفته به خواب
بره، دور از رمه و عزمِ چرایی دارد
مور، هرگز به در قصر سلیمان نرود
تا که در لانه ی خود، برگ و نوایی دارد
گهر وقت، بدین خیرگی از دست مده
آخر این دُرّ گران مایه، بهایی دارد
فرّخ آن شاخک نورُسته که در باغ وجود
وقتِ رُستن، هوس نشو و نمایی دارد
صرف باطل نکند عمر گرامی "پروین"
آن که چون پیرِ خرد، راهنمایی دارد
لغات:
مسا: شب
ردا: بالاپوش، هر لباسی که روی لباسهای دیگر پوشند
برهمن: پیشوای برهمایی
ضیا : نور
خیرگی: بیهودگی
غزلهای شاعران امروز از صدر مشروطه تا کنون، مجید شفق، ص ۹۴.
#پروین_اعتصامی
دلش از پرتو اسرار، صفایی دارد
زهد با نیّت پاک است، نه با جامه ی پاک
ای بس آلوده که پاکیزه رِدایی دارد
شمع خندید به هر بزم، از آن معنی سوخت
خنده، بیچاره ندانست که جایی دارد
... [مشاهده متن کامل]
سوی بتخانه مرو، پند بَرَهمَن مشنو
بت پرستی مکن، این مُلک خدایی دارد
هیزم سوخته، شمع ره و منزل نشود
باید افروخت چراغی که ضیایی دارد
گرگ، نزدیک چراگاه و شبان رفته به خواب
بره، دور از رمه و عزمِ چرایی دارد
مور، هرگز به در قصر سلیمان نرود
تا که در لانه ی خود، برگ و نوایی دارد
گهر وقت، بدین خیرگی از دست مده
آخر این دُرّ گران مایه، بهایی دارد
فرّخ آن شاخک نورُسته که در باغ وجود
وقتِ رُستن، هوس نشو و نمایی دارد
صرف باطل نکند عمر گرامی "پروین"
آن که چون پیرِ خرد، راهنمایی دارد
لغات:
مسا: شب
ردا: بالاپوش، هر لباسی که روی لباسهای دیگر پوشند
برهمن: پیشوای برهمایی
ضیا : نور
خیرگی: بیهودگی
غزلهای شاعران امروز از صدر مشروطه تا کنون، مجید شفق، ص ۹۴.
#پروین_اعتصامی
Par win به معنای پَر برنده.
دوبیت از پروین اعتصامی در قصیده یکم:
عاقل به وعده بره بریان
ز دست ندهد نزل مهنا را
در این دو بیت ، بره بریان اشاره به ایسا روی صلیب دارد و نزل مهنا اشاره با نان مانا نازل شده از آسمانرا.
... [مشاهده متن کامل]
دوبیت با اقتباس از این حقیر :
عاقلان هرگز به وعده حوریان عریان بهشتی
ز دست ندهند عذرای نازاره پیچیده در حجاب را
دوبیت از پروین اعتصامی در قصیده یکم:
عاقل به وعده بره بریان
ز دست ندهد نزل مهنا را
در این دو بیت ، بره بریان اشاره به ایسا روی صلیب دارد و نزل مهنا اشاره با نان مانا نازل شده از آسمانرا.
... [مشاهده متن کامل]
دوبیت با اقتباس از این حقیر :
عاقلان هرگز به وعده حوریان عریان بهشتی
ز دست ندهند عذرای نازاره پیچیده در حجاب را
پروین :
عاقل به وعده بره بِریان
ز دست ندهد نزل مهنا را
با اقتباس:
عاقل هرگز به وعده حوریان عریان بهشتی
ز دست ندهد لی لی زار پیچیده در حجاب را
عاقل به وعده بره بِریان
ز دست ندهد نزل مهنا را
با اقتباس:
عاقل هرگز به وعده حوریان عریان بهشتی
ز دست ندهد لی لی زار پیچیده در حجاب را