پرتو اصفهانی

پرتو تحصیلات مقدماتی را در شهر اصفهان به پایان رساند؛ او تحصیل علم و خوشنویسی ( به ویژه خط نسخ ) را پی گرفت تا بدانجاکه در خوشنویسی استاد و در اصفهان نامور گشت. پرتو به ویژه استاد خط نسخ و ثلث و رقاع بود، البته خط نستعلیق را نیز نیکو می نوشت. او خوشنویسی را نزد چیره دستانی چون آقازین العابدین اصفهانی ملقب به اشرف الکتّاب _ یکی از استادان بزرگ ایرانی خط نسخ _ آموخت، گرچه شیوهٔ پرتو با او فرق می کرد و ترکیبی از سبک اشرف الکتاب و آقاغلامعلی اصفهانی _ که او هم از استادان برجستهٔ خط نسخ می باشد _ بود. البته پرتو نیز به نوبهٔ خود، شاگردان فراوانی را پرورد، کسانی چون میرزا غلامعلی ثانی، سیدعلی اکبر زواره ای، ملا محمدتقی، ملا باقر و . . .
پرتو در مدرسه نوریّهٔ اصفهان حجره داشت و چندی در آنجا ساکن بود و کتابت می کرد. شاگردانش هفته ای دو روز به آنجا می آمدند؛ حجره اش اغلب، محل گردهمایی شاعران و هنرمندان اصفهان بود. پرتو همنشین تنی چند از صاحب قلم های نامی دوره قاجار، مانند رضاقلی خان هدایت و عبدالمحمدخان ایرانی اصفهانی، مدیر روزنامه چهره نما در مصر بود.
پرتو در اواخر زندگی، به عنوان یکی از خوشنویسان مخصوص شاه در دربار ناصرالدین شاه قاجار در تهران در کمال احترام و بزرگداشت می زیست. او قرآن، کتاب دعا و دیگر کتاب ها را برای شاه و دیگر بزرگان به خط خوش می نوشت و به انجام این کار بنام بود.
پرتو در قالب های گوناگونی شعر می سرود: غزل، قطعه، قصیده، رباعی، مثنوی و مسمط؛ این گوناگونی به خوبی در دیوان اشعار او ملاحظه پذیر است. دیوان اشعار پرتو را میرزا حسین خان انصاری، متخلص به ثمر، گردآورد؛ البته در ته آن هم شعرهای خود را افزود. سرانجام، کل این مجموعه در ۱۳۰۵ ( قمری ) ، با دیباچه ای به قلم محمدحسین فروغی ذکاءالملک در تهران، به صورت یک جلد کتاب، چاپ سنگی شد که هم اکنون نیز نسخه هایی، هرچند اندک، از آن در دست است. درون مایهٔ بسیاری از شعرهای پرتو، ستایش پیغمبر اسلام، علی، حسین بن علی و زینب دختر علی، و همچنین مرثیه ( بیشتر در رثای حسین بن علی و پیرامون واقعه کربلا ) ، پند و اندرز، گلایه از روزگار، عشق و عرفان است. او در سرودن ماده تاریخ نیز چیره دست بود که برخیشان با یادکرد مناسبتشان در کتاب موادالتواریخ ( نوشتهٔ حسین نخجوانی ) نقل شده است. نظر به همسانی بسیار برخی از شعرهای او به چندی از آثار بزرگان ادب پارسی، چون سعدی و حافظ، چنین برمی آید که او _ دست کم گاه _ شعرهایش را به تقلید از ایشان می سروده است.